Pesticide Action Network (PAN) Europe tarafından yürütülen çalışma, tarım ilaçlarında (pestisitlerde) bulunan ve "sonsuz kimyasallar" olarak bilinen maddelerin gıda zincirine ne denli sızdığını gözler önüne serdi.
En kirli grup: Kahvaltılık gevrekler
Araştırma sonuçlarına göre en fazla kirlenen gıda grubu kahvaltılık gevrekler oldu. Çalışmada, PFAS (Per- ve polifloroalkil maddeler) içeren pestisitlerin toprakta parçalanmasıyla ortaya çıkan Trifloroasetik asit (TFA) adlı kimyasalın izi sürüldü.
TFA sadece kahvaltılık gevreklerde değil; popüler tatlılarda, makarnada, kruvasanlarda, tam tahıllı ve rafine ekmeklerde ve unlarda da tespit edildi.
Neden "sonsuz kimyasal"?
1950'lerden bu yana tüketici ürünlerinde ve imalat sanayisinde kullanılan PFAS grubu, doğada yüzlerce, hatta binlerce yıl bozulmadan kalabildikleri için "sonsuz kimyasallar" olarak adlandırılıyor. Toprağa veya suya sızdıklarında yüzyıllarca orada kalabilen bu maddelerin insan sağlığına etkileri yeni yeni anlaşılıyor ve sık sık kanser gibi ciddi hastalıklarla ilişkilendiriliyor.
Sağlık için ciddi tehdit: "Üreme zehiri"
Tespit edilen TFA maddesi "reprotoksik" olarak sınıflandırılıyor; yani insan üreme fonksiyonlarına, doğurganlığa ve fetüs gelişimine zarar verme potansiyeli taşıyor. Ayrıca tiroid, karaciğer ve bağışıklık sistemi fonksiyonları üzerinde de olumsuz etkileri olduğu biliniyor.
Uzmanlar, hükümetleri TFA için çok daha koruyucu güvenlik limitleri belirlemeye ve tüm PFAS içerikli pestisitleri yasaklamaya çağırıyor. Mevcut durumda hükümetler gıdalardaki TFA oranlarını düzenli olarak izlemiyor.
Örneklerin %81'inde bulundu
AB düzeyinde türünün ilk örneği olan bu çalışmada, 16 Avrupa ülkesinden satın alınan 65 konvansiyonel tahıl ürünü analiz edildi. Sonuçlar çarpıcıydı:
Örneklerin %81,5'inde (65 üründen 53'ü) TFA tespit edildi.
Buğday ürünlerinin diğer tahıl bazlı ürünlere göre daha kirli olduğu görüldü.
En yüksek seviyeler sırasıyla İrlanda menşeli kahvaltılık gevreklerde, Belçika ve Alman tam tahıllı ekmeklerinde ve Fransız bagetlerinde bulundu.
"Çocukları bu zehre maruz bırakamayız"
PAN Europe yetkilileri durumun aciliyetine dikkat çekiyor. Kurumun Politika Sorumlusu Salomé Roynel, "İnsanlar gıda ve içme suyu dahil olmak üzere birçok yolla TFA'ya maruz kalıyor. Gıda zincirinin daha fazla kirlenmesini durdurmak için PFAS pestisitlerinin derhal yasaklanması gerekiyor" dedi.
PAN Europe Bilim ve Politika Başkanı Angeliki Lysimachou ise şunları ekledi:
"Analiz edilen tüm örnekler varsayılan kalıntı limitinin üzerindeydi. Çocukları üreme sistemine toksik olan kimyasallara maruz bırakamayız. Bu durum acil eylem gerektiriyor."
İngiltere için de risk taşıyor
Çalışma doğrudan İngiltere'yi kapsamasa da sonuçların Birleşik Krallık için de geçerli olduğu belirtiliyor. İngiltere'de kullanılan pestisitlerde bilinen 27 farklı PFAS aktif maddesi bulunuyor ve bunlardan altısı "son derece tehlikeli" olarak tanımlanıyor. Bu maddeler, pestisitlerin etkisini artırmak ve hedef organizmalar üzerinde daha uzun süre kalıcı olmasını sağlamak amacıyla kullanılıyor.