Akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayar ve elektrikli arabalar gibi birçok teknoloji ürününü çalıştıran bataryaların ana maddelerinden kobaltın değeri her geçen gün yükseliyor.
Elektrikli araçlara küresel talebin artması, akıllı telefon üreten şirketlerin kobalta yatırım yapacağını açıklaması ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde yüksek vergiler beklentisiyle fiyatlar son iki yılda yüzde 334 arttı.
Londra Metal Borsası verilerine göre, kobaltın Şubat 2016'da 21 bin 750 dolar olan ton başına fiyatı, 22 Mart itibarıyla 95 bin 250 dolara ulaştı.
ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi tarafından da küresel kobalt üretiminin geçen yıl yüzde 1 azalarak 110 bin ton olduğu bildirildi.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti, yaklaşık 3,5 milyon tonla dünyada kanıtlanmış kobalt rezervlerinin yarısına ev sahipliği yapıyor. İkinci sırada 1,2 milyon tonla Avustralya yer alıyor.
2020'ye kadar elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasının kobalta talebi artırması ve yıllık toplam talebin 120 bin tonun üzerine çıkması bekleniyor.
TÜRKİYE'DE 13 ARAMA VE İŞLETME RUHSATI VAR
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Maden Fakültesi Cevher Hazırlama Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem Yüce yaptığı açıklamada, doğada saf kobaltın çok nadir bulunduğunu söyledi.
Kobaltın çeşitli bileşiklerle birlikte yeryüzüne çıkarıldığını ve bazı işlemlerin ardından kobalt elde edildiğini belirten Yüce, "Küresel bazda, kobaltın önde gelen kullanımı şarj edilebilir batarya elektrotlarıdır. Gaz türbini motorları için parçalar yapmak amacıyla kullanılan süper alaşımlar, kobaltın bir başka ana kullanım alanıdır. Kobalt ayrıca otomobillerde hava yastıkları yapımında, petrol ve kimya endüstrileri için katalizör olarak, çimentolu karbürler, elmas aletler, korozyon ve aşınmaya dayanıklı alaşımlar ve manyetik kayıt ortamı, mıknatıslar ve çelik kuşaklı radyal lastik yapımında, diş protezinde ve özel çeliklerin yapımında kullanılmaktadır" dedi.
Dünyadaki mevcut kaynakların büyük çoğunluğunun Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Zambiya ve Avustralya'nın da aralarında yer aldığı ülkelerde bulunduğuna dikkati çeken Yüce, yıllık kobalt üretiminin 100-110 bin ton civarında olduğunu bildirdi. Yüce, "Dünya kobalt üretiminin yüzde 60'ı Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki kaynaklardan sağlanmaktadır. Avustralya, Belçika, Brezilya, Çin, Kanada, Küba, Fransa, Finlandiya, Hindistan, Japonya, Madagaskar, Fas, Norveç, Rusya, Güney Afrika, Uganda ve Zambiya kobalt üretiminin en fazla yapıldığı ülkeler" diye konuştu.
ABD'de tüketilen kobaltın yaklaşık yüzde 45'inin çoğunlukla uçak gazı türbin motorlarında, yüzde 8'inin ise çimentolu karbitlerde kesme ve aşınmaya karşı dayanıklı uygulamalar için kullanıldığını ifade eden Yüce, bu oranın diğer çeşitli metalik uygulamalarda yüzde 16 ve çeşitli kimyasal uygulamalarda ise yüzde 30 olduğunu dile getirdi.
Yüce, Türkiye'de kobalt kaynağı olarak Adana-Tufanbeyli, Balıkesir-Dursunbey, Elazığ-Keban, Gümüşhane-Şiran, Kastamonu-Küre, Manisa merkez ve Turgutlu, Sivas-Suşehri ve Uşak-Banaz cevherleşmelerinin sayılabileceğini belirterek, maden ruhsatları açısından söz konusu bölgelerde 8'i arama, 5'i işletme olmak üzere toplam 13 adet kobalt ruhsatı verildiğini bildirdi.
KÜRESEL KOBALT ÜRETİMİ YILLIK 100-110 BİN TON CİVARI
Günümüzde dünya kobalt üretiminin yarısının batarya üretiminde kullanıldığına dikkati çeken Yüce, "Bu oranın önümüzdeki 5 yılda yüzde 60'lara kadar çıkacağı tahmin edilmektedir" ifadesini kullandı.
Yüce, son yıllarda özellikle cep telefonları ve elektrikli otomobil sektörlerindeki gelişmelerin kobaltın değerini yükselttiğine işaret ederek, dünyada elektrikli araç üretim hızının artmasına bağlı olarak kobalta talebin arttığını söyledi.
Yüce, şunları kaydetti:
"Dünyada rafine edilmiş kobalt tedarikindeki büyümenin, kobalt tüketiminden daha düşük bir oranda arttığı ve bunun da başta şarj edilebilir pil ve havacılık sektörlerindeki güçlü büyümeden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Elektrikli otomobillerin talep içindeki payının artmasının beklentisi de en önemli kaynak olarak kobalta olan talebi hızla artıracaktır. Son yıllarda artan savaşlar ve silah, mühimmat, savaş gereçleri gibi gereksinimlerdeki hızlı artışın da diğer metallerde olduğu gibi kobalt fiyatlarındaki artışta etkide bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır."