Tüketici örgütlerinin temsilcileri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) taksit sayısı ve vade sınırlarına ilişkin düzenlemesinin yerinde olduğunu belirterek, bu düzenlemenin tasarrufu artırabileceği ve tüketiciyi ayağını yorganına göre uzatmaya zorlayabileceği görüşünde birleşiyor.
BDDK tarafından, finansal istikrarın güçlendirilmesi ve makroekonomik dengelenme sürecinin desteklenmesi kapsamında kredi kartı taksit sayısı ve ihtiyaç kredileri vade sınırlarına ilişkin yönetmeliklerde değişiklik yapılmasını içeren taslaklar hazırlandı.
Tüketici Başvuru Merkezi (TBM) Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, taslakta ön görülen değişikliklerin son derece yerinde olduğunu kaydetti.
Ağaoğlu, "Hane halkının bilinçli tüketiminin ve basiretli borçlanmasının teşvik edilmesine yönelik yapılan makro ihtiyati düzenlemeleri içeren taslak, borca dayalı yaşam tarzını benimseyen tüketicileri, bütçelerini kontrollü kullanmaya zorlamaktadır. Ayrıca bu düzenleme tasarrufu artıracaktır" dedi.
Bundan önce kredi kartı ile cep telefonu ve tablet pc alımına getirilen kredi kartıyla taksitle satış yasağının, tüketimi önleme açısından amacına ulaşamadığını savunan Ağaoğlu, burada en büyük zararı da küçük esnafın yaşadığını söyledi.
Ağaoğlu, Anadoludan onlarca küçük esnafın kendilerini arayarak "kepenk kapatmak zorunda kaldıklarını" ifade ettiğini kaydederek, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Çünkü yürürlükteki mevzuata göre küçük esnaflar, yasak nedeniyle bu ürünlerin taksitle satışını yapamazken, zincir teknomarketler, anlaşmalı bankalar kanalıyla tüketici kredisi kullandırmış, 36 aya kadar vade imkanı tanıyarak, taksitle cep telefonu ve tablet pc satışını sürdürmüşlerdir. Hazırlanan taslak, bu noktada taksit sayısını 12 ayla sınırlandırmaktadır. Ne var ki yeni düzenlemede, teknomarketlerce cep telefonu ve tablet pc cihazlarının tüketici kredisi ile satışı azami 12 ay vade ile sınırlandırılmasına rağmen, diğer yandan cep telefonu operatörü (GSM) ve internet servis sağlayıcıları (İSS) tarafından aynı tür elektronik ürünler, taahhüttü abonelik tesis edilerek 36 ay vadeyle satılabilmekte, böylelikle öngörülen hedef zedelenmektedir."
"BTK da düzenleme yapmalı"
Ağaoğlu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK) da üzerine düşen görev olduğunu savunarak, şu ifadeleri kullandı:
"Elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren işletmelerle ilgili düzenleme yapmaya BDDK görevli ve yetkili olmadığından, tasarrufa yönelik bu önlemlerin sürdürülebilmesi için BTK'nın da hazırlayacağı yasal düzenleme ile önlem alması lazımdır. Örneğin, bireysel abonelere taahhütlü cihaz verilmesi yasaklanmalı veya azami 12 ay taksit imkanı tanınmalıdır. Zaten aboneliklerin, bir yıldan uzun süreli yapılması halinde, 6502 sayılı kanunun 52. maddesinin 4. fıkrasına göre; tüketiciler dilediği anda, herhangi bir gerekçe göstermeksizin aboneliği cezasız iptal edebiliyorlar.
Bu yüzden bazı açıkgöz tüketiciler, taksitle cihaz edinebilmek için 36 ay gibi vadeyle taahhütlü abonelik sözleşmesi imzaladıktan sonra, taksitli cihazı aldığının ertesi günü aboneliği iptal ederek cihazın taksitlerini ödemeyi sürdürebiliyorlar. Bunu öngören GSM operatörleri ve İSS'ler taksitle cihaz verme yöntemiyle tüketicileri kendilerine abone ederken, cihazın bedeline vade farkını fazlasıyla ekleyerek yine de kazanç sağlayabiliyorlar."
"Kuyum sektöründe taksit sürmeli"
Ağaoğlu, BDDK'nın geçmişte kuyum sektöründe kredi kartına taksiti yasaklamasına rağmen, bir süre sonra gelen tepkileri göz önüne alarak yönetmelikte değişiklik yaptığını ve 4 taksite kadar kartla alışverişe imkan sağladığını anımsattı.
Yeni düzenlemede kuyum sektöründe kartla alışverişte taksitli satışın tekrar yasaklanmak istediğini dile getiren Ağaoğlu, sözlerini şöyle tamamladı:
"Ülkemiz insanının nişan düğün, sünnet gibi törenlerde takı takma geleneği vardır. Özellikle dar gelirli vatandaşlarımızın bu tür davetlere iştirak ettiklerinde takı olarak hediye verecekleri çeyrek altını 320 lira verip tek seferde ödemesi bütçesini sarsabileceğinden o alışverişi makul bir fark ödeyerek 340 liraya yapıp, ayda 85 liralık taksitlerle küçük dilimler halinde ödemek isteyecektir. Bu nedenle kuyumda kartlı alışverişte azami 4 taksit uygulaması sürdürülmelidir."
"Bilinçsiz tüketiciyi engelleyecek, bilinçliye zarar verecek"
Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkanı Aziz Koçal, bu düzenlemenin bilinçli olmayan tüketicinin gereksiz harcamasının önüne geçebileceğini belirterek, ancak harcamalarını bilinçli yapan, ihtiyacını uzun vadelerle ve komisyon ödemeden yapmak karşılamak isteyen bilinçli tüketiciye zarar vereceğini söyledi.
Koçal, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Kredi kartı ile alışverişlerde taksit sayısının düşürülmesinin tüketiciyi tasarrufa yönlendireceği düşünülüyor. Ancak iç tüketimin biraz yavaşlayacağı belirtiliyordu. Bizler, eğer tüekticileri bilinçlendirebilirsek bu tarz düzenlemelere ihtiyaç dahi kalmaz. Ayrıca bu düzenlemenin ana amaçlarından birisinin bankaların risklerini azaltmak olduğunu düşünüyorum. Çünkü kredi türlerinde sadece tüketici kredilerinde taksit sayısı düşürülmüş."