Domateste büyük bir üretim gücüne sahip olan Türkiye, önemli ölçüde de ihracat gerçekleştiriyor. Son dönemde çokça dile getirilen “domates ihracatında kota var, dışarıya ürünlerimizi satamıyoruz” yaygarası gerçeği yansıtmıyor. Türkiye’de örtü altı sebze yetiştiriciliğinde ilk sırada domates bulunurken, 2023-24 sezonunda domates üretimi 13,3 milyon ton oldu.
MAYISTAN BU YANA YURT DIŞINA SATIŞ SERBEST
Ticaret Bakanlığı’ndan edinilen bilgiye göre; domateste, kuru domateste ve domates salçası ihracatında herhangi bir sınırlama yok. İsteyen üretici malını dışarıya ihraç edebiliyor. İç pazardaki arzı artırmaya yönelik devreye alınan domates ihracındaki kota, Eylül 2023-Nisan 2024 döneminde aylık 25 bin ton ile sınırlıydı. Bu dönemde uygulanan sınırlamanın amacı iç pazardaki fiyatları dengelemekti. Devlet bu stratejiyle iç pazarda fiyatları düşürdü. 1 Mayıs 2024 tarihinde bu sınırlama kalktı. Yaklaşık 4 aydır domates ihracatına engel olabilecek herhangi bir kota uygulaması bulunmuyor.
4 AYDA 217 BİN TON DOMATES İHRAÇ ETTİK
Domates üretiminde büyük bir oyuncu olan Türkiye, ihracatta da çok güçlü bir konumda bulunuyor. 2024 yılının ilk 4 ayında Türkiye’nin domates ihracatı yaklaşık 217 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye’nin ülkelere göre domates ihracatına bakıldığında, Romanya, Ukrayna, Rusya Suriye, Bulgaristan ülkeleri başta geliyor. Türkiye’nin domates ihracatında bir önceki sezon ilk sırada olan Suriye, 2023-2024’te 4’üncü sıraya geriledi. Türkiye’nin ülkelere göre domates salçası ihracatında ise Irak liderken; bu ülkeyi Japonya, Almanya, Umman ve Fransa izledi.
TÜRKİYE İHTİYACINDAN FAZLA ÜRETİYOR
Domates, ülkenin büyük bir gelir kaynağıyken aynı zamanda iç pazarda da arz bolluğu yaşanıyor. Türkiye’de de en fazla yetiştirilen sebzeler arasında yer alan domateste; Antalya, Bursa, Manisa gibi şehirler üretimde ilk sıralarda yer alıyor. Domates ülkemizde 4 mevsim yetişirken, seralarda yaz-kış üretim yapılıyor, yaz döneminde de Türkiye'nin hemen hemen her ilinde üretim yapılıyor. Tarım Ürünleri Piyasaları’nın 2024 raporu incelendiğinde; domateste Türkiye’nin kendine yeterlilik oranının 2022-23’te yüzde 117,52 olduğu görüldü.
14,5 MİLYON TON ÜRETİM
TÜİK Bitkisel Üretim 1’inci tahminlerine göre; 2024-2025 döneminde domates üretiminin 14,5 milyon ton olması bekleniyor. Türkiye, dünya domates üretiminde 3'üncü sırada bulunuyor ve 50’den fazla ülkeye domates ihraç ediyor. 2022'de 54 ülkeye yapılan domates ihracatından 377 milyon 198 bin dolar gelir sağlanırken; 2023 yılında ise ihracat, bir önceki senenin rakamlarını yüzde 42,8 aşarak 538 milyon 724 bin dolar oldu.
EN BÜYÜK İTHALATÇI ABD
Dünyada yaşanan sel, kuraklık, hastalık ve siyasi çatışmalar gibi zorluklara rağmen, küresel domates endüstrisinde de 2022 yılına kıyasla büyüme görüldü. Ham üründeki rekor fiyatlar bile geçtiğimiz yıl yapılan küresel üretimi olumsuz etkilemedi. Dünya domates üretimi, 2022 yılında 186,1 milyon ton olarak kayıtlara geçti. Aynı dönem içerisinde Çin, domates üretim ve ekim alanlarında ilk sırada yer almaya devam etti. Araştırmalara göre; Meksika'nın en büyük ihracatçı olduğu anlaşılırken, ABD en büyük ithalatçı oldu.