ORHAN ORHUN ÜNAL- SERBEST PİYASA
Bir zamanlar yırtık bir harita veya kulaktan dolma bilgilerle yapılan define arama işi, şimdilerde teknolojinin nimetlerinden yararlanıyor. İçlerinde metal, altın ve gümüşü ayırt edeni, otomatik derinlik ayarı olanı, LED ekranlısı, suda arama başlıklısı bile var. 'Ölmek var Ali Rıza Emmi'den başkasına altınları bozdurmak yok' diyenlerin bile imdadına yeni model dedektörler yetişiyor.
FİYATI 50 BİN LİRAYA KADAR ÇIKIYOR
Fiyatı 250 ila 50 bin lira arasında değişen cihazlar, çok satanlar listesinin zirvesindeki yerini korurken; yerli üretime yurt dışından da ciddi bir talep olduğunu öğreniyoruz. Aslına bakarsanız genelde definecilikle anılan bu iş kolu, dedektör sektörü içinde yer alıyor ve günümüzde yüz milyonlarca dolarlık bir ekonomiye işaret ediyor. Arkeolog, mühendis, antropolog, güvenlik görevlisi gibi onlarca meslekte kullanılıyor. Su kaçağı aramak, hat tespiti, tekstil ürünlerindeki iğne artıklarını temizlemek, hazır gıdada metal tozu kalıntısı olup olmadığını araştırmak için bile dedektörler tercih ediliyor. Asfalt işinde de kullanılan bu aletler, havalimanlarında da karşımıza çıkıyor.
SU KAÇAĞI ARAYAN, HAT TESPİT EDEN
İçişleri Bakanlığı’nın Ağustos 2017 rakamlarına göre ülkemizde 284 bin 399 özel güvenlik görevlisi var. Yani sadece el dedektörü için bile yüzbinlerce potansiyel müşterisi olan pazarın büyüklüğü tahminlerimizin de üzerinde. Define derken, sadece Bizans'ın kayıp altınlarını düşünmeyin. Vatandaşın düşürdüğü yüzük ve kolye gibi takıları bulmak için deniz kenarında, piknik yerinde hatta Perşembe Pazarı bitiminde bu cihazları kullanan kişiler var. Kardeşi kardeşe düşüren define arama işindeki detayları öğrenmek üzere, binek taşına sırtımıza verip habere doğru 500 adım yürüyoruz.
YÜZDE 40'I YERLİ ÜRETİM
İstanbul Dedektör Firması Sahibi Engin Yılmaz, en çok hazine arama amaçlı cihazların satıldığını belirterek, güvenlik sektöründe kullanılanların ikinci sırada yer aldığını paylaşıyor. “Herkesin aklında bir define hikayesi vardır gerçeğe dönüşür ya da dönüşmez” diyen Yılmaz, “Anadolu’da birçok kahvedeki sohbette hala hazine öyküleri dilden dile dolaşır. İnsanların her zaman rüyalarını süsler, kimi zaman zengin olmak kimi zaman da keşfetme bulma güdüsü onları bu yola iter. Haliyle hiç azalmayan bir ilgi ve talep söz konusu” diyor. Ülkemizde hazine aramanın yasalar çerçevesinde serbest olduğunu belirterek, satışında bir sorun bulunmadığını anlatıyor. Türkiye pazarının yüzde 60 ithalat yüzde 40 ise yerli üretimle işlediğini paylaşmayı ihmal etmiyor.
NETTEN SAHTE CİHAZLARA DİKKAT
Hatta bu faaliyetin yasak olduğu ülkeler başta olmak üzere birçok yere, Türk şirketlerinin ihracat yaptığını aktarıyor. Ülkemizde pazarlama ve satış anlamında işini hakkıyla yapan 5-10 firma olduğunu belirten Yılmaz, define bulma sevdalılarını uyarıyor: “Ancak internette yüzlerce isim görebilirsiniz bunların çoğu firma değil. Bazen 500 liralık ürünü 5 bin liraya satabiliyorlar, kimi zaman da özellikleri çok kısıtlı olanları, son teknoloji diye pazarlıyorlar. Vatandaşların bilinçli olması önemli. Yakın döneme kadar TV'de define arama aletlerinin bu içerikle satıldığını gördük. Ve ne yazık ki çoğu insan için sonu hüsran oldu.”
İkinci eli bile var
Hazine bulma umudunu kaybedenlerin sattığı dedektörler de internette rağbet görüyor. Onlarca sitede ikinci el ürünler, doğru-yanlış farklı özellikleriyle pazarlanıyor. Bunun yanında, sahte veya oyuncak benzeri cihazların uydurma fonksiyonlarla tanıtıldığını öğreniyoruz. DTN'den Firma Temsilcisi Aykut Tan, definelere dair şehir efsanelerinin peşinden gidenler sayesinde sektörde ciddi bir talep olduğunu paylaşıyor. Metal arama amaçlı mühendislik firmalarının ve belediyelerin de artan ilgisinden memnun. "Bu duygunun önüne geçmek zor" diyen Tok, en çok Anadolu'dan sipariş aldıklarını paylaşıyor. Özellikle, antik dönemden metal ve Bizans sikkelerinin peşinde olanların hiç de az olmadığı bilgisini gururla anlatıyor.
Parayı topraktan çıkarıyor
30 ile 40 bin TL yatırım yaparak dedektör bayiliği açılabileceğini belirten sektör temsilcileri, artan ilgiyle piyasada önemli kazançlar sağlandığını paylaşıyor. Onlarca farklı meslekte tercih edilen son teknoloji bu ürünler, kapış kapış gidince bayilik furyası da başlamış. Adını duyuran firmaların internet satışları sayesinde 6 bin lira kadar kazanabileceğini öğreniyoruz. Yazın plajda akşama doğru dedektör ile gezenleri veya Perşembe Pazarı bitiminde sağı solu arayanları bilirsiniz. İşte onlar da sektörün en önemli müşterisi.