Asrın felaketinin en çok hasara yol açtığı illerden Adıyaman’da ekonominin çarkları ağırlıklı olarak inşaat sektörüyle dönüyor. 6 Şubat 2023 depremlerinin yıldönümünde ziyaret ettiğimiz şehrin dört bir yanında vatandaşları sağlam konutlarına kavuşturmak için 7/24 esasıyla hummalı bir çalışma yürütülüyor. Kentteki inşaat sektöründe 60 bin kişilik dev bir istihdam ordusunun olduğunu öğreniyoruz. Günlük kazançlar 2 bin 500 bin lirayı bulunca farklı şehirlerden Adıyaman’a gelen işçiler bile var. Yüksek gelir elde etmek amacıyla diğer sektörlerden inşaata personel geçişleri de çok sık yaşanıyor. İŞKUR aracılığıyla farklı meslek dallarındaki istihdam açığının giderilebilmesi amacıyla da 8-9 bin kişi işe yerleştirilmiş. Adıyaman’ın dış ticaret performansı ise giderek zayıflıyor. 2022 yılında 100 milyon doları aşan ihracatın, 2023’te 90,8 milyon dolara, 2024’te 64,5 milyon dolara gerilediği görülüyor.
10 BİN BİNA YERİNDE DÖNÜŞÜYOR
İl sınırları içerisinde gezdiğimizde moloz yığınları ve hafriyat gibi çevresel atıkların genel itibarıyla kaldırıldığını gözlemliyoruz. Görüntü kirliliği azaldığı için depremin izlerinin silindiğini söylemek mümkün. Vatandaşın vakit geçirebilecekleri sosyal donatı alanlarının yapımına da hız verilmiş. Ayrıca Yerinde Dönüşüm Projesi'ne Adıyaman’da inanılmaz bir ilgi var. Yetkililerden edindiğimiz bilgiye göre, şehirde en az 10 bin konut Yerinde Dönüşüm’e girmiş. Depremzedeler, inşaatların aşamalarına göre 700 bin lira hibe, 700 bin kredi alarak konutlarını yapmaya çalışıyor. Vatandaşın kampanyaya talebini daha da artırmak için 100 bin lira tutarında da taşınma desteği sunuluyor. Adıyaman’da bugüne dek 27 bin 433 konut ve 3 bin 973 köy evi olmak üzere toplam 31 bin 406 bağımsız bölüm depremzedelere teslim edildi. 2025 yılı sonuna kadar da 30 bin 835 konut, 2 bin 580 iş yeri ve 10 bin 158 köy evinin tamamlanması hedefleniyor. Ancak yoğun bir şekilde süren inşaat çalışmaları tamamlandığında, ekonomik hareketliliğin azalmasından endişe ediliyor.
ÜÇ STRATEJİK ALANA ODAKLANDIK
Görüştüğümüz Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torunoğlu, kenti ayakta tutmak için tarım, turizm ve sanayi yatırımlarına odaklanacaklarını vurguladı. Torunoğlu, “Biz bir tarım şehriyiz. Yapımı henüz sona ermeyen barajlar sebebiyle topraklarımızı suyla buluşturamıyoruz. Bu olsa yılda 2-3 defa ürün alırız. Tarıma dayalı ihtisas OSB kurmak için çalışmalara başladık. 2026’nın turizmde Nemrut Yılı ilan edilmesine dair yoğun çaba sarf ediyoruz. Ayrıca İpekyolu Kalkınma Ajansı ile birlikte yaptığımız gastronomi merkezini de haziran-temmuz gibi tamamlayacağız” dedi.
KALICI İŞ YERLERİ KENT MEYDANINDA
Adıyaman'da 6 Şubat 2023 depremlerinde 3 bin 400 iş yeri yıkılırken, 211 esnaf hayatını kaybetti. Dükkanların yüzde 95'i apartmanların altında kümelendiği için yerle bir oldu ya da ağır hasar aldı. Asrın felaketinin yaşandığı ilk haftalarda bulunduğumuz enkazla dolu kentin cadde ve sokaklarında şimdilerde farklı bir tabloya karşılaşıyoruz. Ticari faaliyetlerin devam edebilmesi amacıyla Balıkesir, Sincan, Kayseri, Karabük ve Şahinbey'den hem belediye hem valilik destekleriyle Adıyaman genelinde toplam 50 noktada geçici çarşılar kurulmuş. Konteyner kentlerde de birer mini dükkân hizmete açılmış. Kalıcı iş yerleri ise kent meydanında bulunan eski valilik binasının yerine inşa ediliyor. Emlak Konut, kalıcı iş yerlerinin ilk etabını tamamlamak için çalışmalarını sürdürüyor. Adıyaman Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Ziya Duranay, kalıcı iş yerleri hakkında şu bilgileri verdi: "Eğer proje halktan karşılık görürse 2,3 ve 4'üncü etabın da yapımına başlanacak. İş yerleri çok katlı yapılardan oluşmayacak. Alt kat komple otopark şeklinde dizayn edilecek."
2 BERBER AÇACAĞIZ 50 KİŞİ BAŞVURUYOR
Duranay, depremden sonra kurulan geçici çarşılara esnafların yerleştirilmesiyle ilgili de şunları anlattı: "Bir yere 2 tane berber kurulacak ama 50 kişi başvuruyor. İş yeri yıkılanları tespit edip, noter huzurunda dükkanlara yerleştirmeye çalıştık."
ESNAF SAYISI 20 BİNE YAKLAŞTI
Adıyaman'da önceden 16 bin 413 olan kayıtlı esnaf ve sanatkâr sayısı şu an 19 bin 762'ye yükselmiş. Prefabrik dükkanlara yerleştirilenlere KOSGEB önemli destekler vermiş. Duranay, 300 bin ila 600 bin lira tutarındaki 2 yıl geri ödemesiz faizsiz kredi desteğinden 9 bin kişinin faydalandığını aktardı. Duranay, esnaf ve sanatkâr sayısında yaşanan artışının sebebini ise "Mükellef eğer iş yerinin terkini verirse kullandığı kredileri sistem hemen geri çağırıyor. Bu sebeple kimse işini terk etmedi" sözleriyle açıkladı.
GÖLBAŞI OSB'DE 17 YER TAHSİSİ
Adıyaman, 4 organize sanayi bölgesine (OSB) sahip. OSBTerden biri kent merkezinde; diğerleri Gölbaşı, Besni, Kahta ilçelerinde bulunuyor. Ziyaret ettiğimiz Gölbaşı OSB'de depremde zarar gören fabrikalar onarıldığı için işletme sayısında herhangi bir değişim olmamış. Fakat çalışan sayısı l.ioo kişiden 500'e kadar düşmüş. Gölbaşı OSB Müdürü Mustafa Özdemir, halen 7 işletmenin üretim faaliyetlerini devam ettirdiğini söyledi. Özdemir, OSB'ye yatırımcılardan yoğun bir ilgi olduğunu ve 17 yeni yer tahsisi yaptıklarını anlattı.
YENİ YATIRIM İÇİN KOLLARI SIVADIK
Gölbaşı OSB'nin en büyük üreticilerinden biri olan O.M.S Paslanmaz Mutfak Araçları Sanayi ve Ticaret Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Özger de depremin verdiği zararı atlatınca yeni bir yatırım için kolları sıvamış. Özger, "İlk defa elektronik ürün üretimine geçeceğiz. Yüzde 20-30 gibi büyüme hedefimiz var. Şu an 300 kişiyi istihdam ediyoruz. 100 ila 150 kişi arasında yeni istihdam oluşturacağız" dedi.