ABD Başkan Yardımcısı ve başkan adayı Kamala Harris’in San Francisco’daki bir bağış etkinliğine katılmak için yola çıktığı sırada konvoyu, otonom araç teknolojisiyle tanınan Waymo’ya ait bir robotaksi tarafından durduruldu. Olay, aracın bir U dönüşü yapmaya çalışırken yolda sıkışmasıyla meydana geldi.
Your browser doesn't support HTML5 video.
Trafik polisi müdahale etti
Robotaksi, dönüşünü tamamlayamayınca Harris’in konvoyu da beklemek zorunda kaldı. Sonunda bir polis memuru direksiyona müdahale ederek aracı yol kenarına çekti ve konvoyunda aralarında olduğu trafiği ulaşıma açtı.
Şirketten açıklama
Waymo yetkilileri, aracın şehir içi trafikte zorlu bir dönüş gerçekleştirmeye çalıştığını ve bu durumun otonom araçların trafikte karşılaşabileceği zorlukların bir örneği olduğunu belirterek bu durumun çok normal olduğunu savundu. San Francisco dışında Phoenix, Austin ve Los Angeles gibi şehirlerde de hizmet veren Waymo ise bu teknolojinin kazalardan kaçınma konusunda insan sürücülere göre üç kat daha iyi olduğunu iddia ediyor.
Sosyal medyada viral oldu
Trajikomik olay, sosyal medyada hızla yayıldı. Sürücüsüz araç teknolojisinin halen birçok eksikliği olduğu tartışmalarını da yeniden gündeme getirdi.
Güvenlik endişelerini artırdı
Waymo yetkililerinin savunmasını yetersiz bulanlar bu olayın, kamusal güvenlik endişelerini artırdığı ve sürücüsüz araçlara yönelik düzenleyici önlemlerin sıkılaştırılması gerektiği konusunda daha fazla baskı yapılması gerektiğini ifade etti. Ayrıca bazı kullanıcılar, sürücüsüz araç teknolojisi her geçen gün gelişse de, bu tür kazalar ve beklenmedik olayların teknolojinin henüz insan müdahalesine tamamen gerek kalmadan işleyemediğini gösterdiğini dile getirdi.
Sürücüsüz araçların kaza karnesi
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA) verilerine göre, 2023 yılı itibariyle sürücüsüz araçların karıştığı 956 kaza kaydedildi ve bu kazalarda 14 kişi öldü, 49 kişi ise yaralandı.
İlk sırada Tesla var
Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresinin (NHTSA) internet sayfasında paylaşılan rapora göre, oto-pilot uygulamasına sahip araçlar arasında Temmuz 2021'den bu yana gerçekleşen 367 kazadan 273'üne Tesla araçların karıştığı belirtildi.
Geçmişte yaşanan bazı sürücüsüz araç vukuatları
2018 yılında, Uber’in test aşamasındaki Volvo marka sürücüsüz bir aracı, ABD'nin Arizona eyaletinde elinde tuttuğu bisikletle yaya olarak karşıdan karşıya geçmeye çalışan 49 yaşındaki Elaine Herzberg'e çarparak ölümüne neden oldu. Bu, sürücüsüz araçların karıştığı ilk ölümlü kaza olarak kayıtlara geçti. Kazanın ardından Uber, sürücüsüz araç testlerini geçici olarak durdurdu.
Sürücüye ceza verildi
Bu olay, Amerika Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu (NTSB) tarafından detaylı şekilde incelendi. Elde ettiği detayları paylaşan NTSB, dikkat çeken sonuçlar ortaya koydu. Örneğin kazanın olduğu gece hayatını kaybeden Elaine Herzberg, siyah bir kıyafet giyiyordu. Yanında gittiği bisikleti üzerinde de bir yansıtma bulunmayan kadın, sokak aydınlatmasının olmadığı bir yerden karşıya geçmeye çalıştı. Kadını çarpmadan 6 saniye önce algılayan ancak yukarıdaki nedenlerden dolayı “bilinmeyen obje” olarak algılayan sürücüsüz araç, 1,3 saniye kala bisikleti belirleyerek acil fren manevrası yapılması gerektiğini bildirdi. Ancak bu da sistem tarafından “düzensiz davranışı azaltma sistemi” nedeniyle aktif edilmedi. Tüm bunlar birleştiği zaman kanında marijuana ve metamfetamin bulunan kadın ciddi bir darbe alarak hayatını kaybetti. Direksiyon başında bulunan test gözlemcisi Rafaela Vasquez olay anında telefonu ile oynadığı için yola bakmıyordu. Bu yüzden Maricopa Yüksek Mahkemesinden bir yargıç Vasquez’i suçlu buldu ve onu, üç yıl denetimli serbestlik cezasına çarptırdı.
Tesla otopilotuyla ilk ‘ölümlü’ kaza (Florida, 2016)
Tesla'nın otopilot modunda seyreden bir aracı, 7 Mayıs 2016 Florida’da bir tırın altına girdi ve sürücü Joshua Brown hayatını kaybetti. Tesla’nın otopilot sisteminin sınırlamaları ve sürücüsüz teknolojilerin güvenliği konusunda büyük tartışmalara yol açan olay da aile ise Tesla'yı suçlamaması dikkat çekti.
Aile Tesla'yı suçlamadı
Joshua Brown'ın ailesi kazanın Tesla'nın otopilotundan kaynaklanmadığını şöyle açıkladı:
"Aracın oğlumuzu öldürdüğünü defalarca duyduk. Durum böyle değil. Joshua ve Tesla'nın özelliklerinin, arabanın önündeki tırın sola dönüşünü fark edemeyecekleri küçük bir zaman aralığı vardı. İnsanlar her gün araba kazalarında ölürler. Bunların çoğuna, dikkat eksikliği veya tehlikeyi görememe neden olur. Joshua inandı ve ailemiz otomobillere giren yeni teknolojinin ve otonom sürüşe geçişin birçok can kaybını önlediğine inanmaya devam ediyor. Değişim her zaman risklerle birlikte gelir ve ölümler için sıfır tolerans tamamen yenilik ve gelişmeleri durdurur. "
Apple mühendisinin feci ölümü (Kaliforniya, 2018)
Apple mühendisi Walter Huang, 23 Mart 2018'de Kaliforniya'da Tesla Model X aracını kullanırken, Mountain View bölgesinde bir beton bariyere çarparak hayatını kaybetti. Huang, aracını Tesla’nın "Otopilot" modunda sürüyordu ve kazanın meydana geldiği sırada aracın kendi kendine sürüş özelliği devredeydi. Tesla, kazadan sonra yaptığı açıklamada, kazadan önce Huang’ın sistem tarafından birkaç kez uyarıldığını, ancak müdahale etmediğini belirtti.
Huang’ın ailesi, Tesla’ya karşı ihmal nedeniyle dava açtı ve Tesla’yı, otonom sürüş sisteminin yanlış yönlendirdiği gerekçesiyle suçladı. Tesla ise kazanın sorumluluğunu sistemin değil, Huang'ın uyarılara rağmen müdahale etmemesine bağladı.
Hukuki mücadele uzlaşmayla sona erdi
Apple mühendisi Walter Huang'ın ailesi ile Tesla arasındaki hukuki mücadele, mahkemeye taşınmadan önce bir uzlaşma ile sonuçlandı. Ulaşılacak anlaşmanın detayları ve tazminat miktarının gizli tutulduğu, anlaşmanın yargıç onayı beklediği ve 11 Nisan'da (bugün) yapılacak duruşma ile netlik kazanacağı belirtiliyor. Kaliforniya Ulaştırma Bakanlığı'nın da davada adı geçen bir diğer taraf olarak itiraz hakkı bulunuyor.
Tesla'nın 'otomatik pilotu' polis aracına çarptı (Kaliforniya, 2018)
ABD'nin Kaliforniya eyaletinde Tesla Model S aracını otomatik pilotta kullanan bir kadın, park halinde polis aracına çarptı. Kazada şans eseri can kaybı olmazken Tesla sürücüsü hafif yaralandı. Son olayla birlikte Tesla'nın otomatik pilot özelliğinin güvenirliğiyle ilgili tartışmalar yeniden başladı.
Benzer bir olay, ABD'nin Michigan eyaletinde 18 Mart 2021'de de yaşandı. ABD'nin Michigan eyaletinde otomatik pilot özelliğiyle ilerleyen Model Y Tesla, yolun kenarındaki polis otomobiline çarptı. Polisler o sırada Eaton ilindeki otoyolda, bir sürücünün yoldan geçen geyiğe vurduğu bir başka kazayla ilgileniyordu. Araçta bulunan ve kimliği açıklanmayan 22 yaşındaki sürücü ya da polis memurlarından hiç biri olayda yaralanmadı. Öte yandan polis aracının sol arka tamponu dağılırken, Tesla'nın da sağ ön teker tarafı parçalandı.
Sürücüsüz otobüs ilk gününde kaza yaptı (Las Vegas, 2017)
Las Vegas’ta 9 Kasım 2017'de test edilen sürücüsüz bir Navya otobüsü, hizmetteki daha ilk gününde bir kamyonla çarpıştı. Kazada yaralanan olmazken, olayın kamyonun sürücüsünün hatası sonucu yaşandığı vurgulandı. Polis daha sonra kamyon şöförüne ceza kesti. Kazanın ardından otonom otobüs testleri kısa süreliğine askıya alındı.
Sürücüsüz araçlarla ilgili yasa çalışmaları
ABD’de sürücüsüz araçların kullanımı halen test aşamasında ancak bazı eyaletler bu teknolojinin trafiğe çıkmasına izin vermeye başladı. Örneğin, Arizona, Kaliforniya ve Nevada eyaletlerinde sürücüsüz araçlara dair düzenlemeler bulunuyor. Bu eyaletlerde otonom araçlar sınırlı bölgelerde hizmet verebiliyor. Ancak otonom araçların karıştığı kazalardan sonra, trafik cezalarına ilişkin yasal boşluklar dikkat çekmeye başladı. Sürücüsüz araçların karıştığı kazalarda sorumlulukların kime ait olacağı, teknoloji geliştiricilerinin ve araç sahiplerinin nasıl cezalandırılacağı halen tartışma konusu.
AB'de sıkı tedbirler yolda
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, sürücüsüz araç teknolojisine yönelik sıkı düzenlemeler getiriyor. Almanya, 2021 yılında otonom araçların belirli koşullar altında halka açık yollarda kullanılmasına izin veren bir yasa çıkardı. Ancak bu araçlar, bir insan sürücünün müdahale edebileceği şekilde tasarlanmış olmak zorunda. Avrupa’da da otonom araçların trafik cezalarına tabi tutulması gündemde, ancak uygulamada henüz tam anlamıyla bir düzenleme bulunmuyor.
Sürücüsüz araçlara trafik cezası uygulanıyor mu?
Şu anda sürücüsüz araçlar için doğrudan trafik cezası uygulaması belirli ülkelerde yok. Ancak ABD’de Waymo ve Tesla gibi şirketler, otonom araçlarının kazalara karışması durumunda, araç sahiplerine veya şirketlerine sorumluluk yükleneceği yönünde düzenlemelerle karşı karşıya. Avrupa’da ise sürücüsüz araçlar için sigorta zorunluluğu getirildi, bu sayede kazaların mali sorumluluğu sigorta şirketleri tarafından karşılanıyor. Ayrıca, Almanya’da yeni yasalarla sürücüsüz araçlar için sıkı bir denetim mekanizması uygulanması bekleniyor.