Fahri Trafik Müfettişliği uygulaması 1996 yılındaki bir kanun ile yürürlüğe girdi. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün uygulamaya koyduğu mobil aplikasyon ve internet sitesi üzerinden fahri trafik müfettişleri tarafından kural ihlali yaptığı tespit edilen aracın plakası, modeli, rengi gibi özellikleri yazılarak, tutanak tutulabiliyor. Tutulan tutanak Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü'ne iletiliyor. Trafiğin akışı içerisinde görülen kural ihlalleri tutanakları, Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü'nün kontrolünün ardından trafik cezasına çevriliyor. Fahri Trafik Müfettişleri Derneği'nden alınan verilere göre, Türkiye genelinde 33 binin üzerinde fahri trafik müfettişi görev yapıyor. Bilinenin aksine fahri trafik müfettişlerinin ceza yazma yetkileri yok. Sadece gördükleri kural ihlalleri hakkında tutanak tutmakla mükellefler.
"BİR HAFTALIK EĞİTİM ALIYORLAR"
Fahri Trafik Müfettişleri Derneği Başkanı Avukat Sami Güleçyüz "Fahri trafik müfettişleri, trafikte gördükleri ihlalleri tespit ederek Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü'ne bildirirler. Tamamen gönüllülük esasına dayalı bir kamu hizmeti. Fahri trafik müfettişi olmak için en az kırk yaşında olmak, üniversite mezunu olmak, en az 10 yıllık ehliyet sahibi olmak ve son 5 sene içerisinde herhangi bir asli kusurlu trafik kazasına karışmamış olmak gerekiyor. Müfettişliğe seçildikten sonra aşağı yukarı bir haftalık eğitime tabi tutuluyorlar. Eğitimde kural ihlalleri ilgili ve trafiğin genel uygulamaları ile ilgili çeşitli bilgiler veriliyor" dedi.
"FOTOĞRAF VEYA VİDEO ÇEKİMİ YASAK"
Sami Güleçyüz "Polisin yaptığı gibi birebir aracı durdurup sürücüyle muhatap olmak, bununla ilgili ceza uygulamasına gitme yolu kapalı. Fahri trafik müfettişleri tamamen sürücüsü tespit edilemeyen araçlara plaka üzerinden ceza tutanağı düzenleyebilirler. En çok kesilen cezalardan bir tanesi kırmızı ışıkta geçmek. Telefonla konuşmak emniyet kemeri takmamak, emniyet şeridine girmek gibi kural ihlalleri de kesilen cezalar arasında. Fahri trafik müfettişinin kestiği cezalarda yıllardır tartışılan bir konu var. Mahkemeler de bu konuda yanılgıya düşüyor. Herhangi bir video veya fotoğraf çekimi yasak. Biz kolluk kuvveti değiliz. Tam tersine fotoğraf veya video çekmek kanunda verilen görevler içinde sayılmıyor ki bunların yapılması KVKK'ya aykırı bir durum da oluşturuyor aynı zamanda. Son zamanlarda mahkemeler, fotoğraf olmadığından bu cezaların iptali yoluna gidiyorlar. Anayasa Mahkemesi'nin kararı var bununla ilgili 'Fahri trafik müfettişleri fotoğraf çekmek zorunda değildir' diye. Bu çıkan kararlarla ilgili kanun yararına bozma, işlemine gitmeli. Bu yapılmalı yapılmıyorsa fahri trafik müfettişliği uygulamasının tamamen kaldırılması lazım" dedi.
"FOTOĞRAF ÇEKMELERİ ZORUNLU DEĞİL"
Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu "Vatandaş kendisine kesilen cezanın tarihi saati, aracının plakası ve tüm bilgiler doğru olduğu halde o an kendisinin orada olmadığını kanıtlayabilecek durumdaysa itiraz süresini geçirmeden Sulh Ceza Hakimliği'ne giderek, delillerini sunarak, cezanın iptalini isteyebilir. Ceza uygulanan kişinin kendisinin ispat zorunluluğu var, çünkü fahri trafik müfettişliği kamusal bir görev. Hatalı bilerek veya kasıtlı olarak bir ceza tutanağı tutulduysa o fahri trafik müfettişinin, fahri trafik müfettişliği belgesi iptal olacağı gibi fahri trafik müfettişi hukuki ve cezai yaptırıma maruz kalır. Fahri trafik müfettişlerinin fotoğraf çekmeleri pek mümkün değil, zorunlu da değil" diye konuştu.
"BENCE FAHRİ MÜFETTİŞ UYGULAMASI YANLIŞ"
Trafikte otomobil kullanan Fatma Kudu "Kafalarına göre ceza yazıyorlar. Eğer yanlış yola girene yazılırsa doğru bir uygulama. Bana da ceza yazıldı, Üsküdar'da sapağa girerken kamera yoktu ama ceza yemişim. Niye yazdılar anlamadım, itiraz ettim, 'Yapmışsındır' dediler" diye konuştu. Servis şoförü İsmail Parmak "Ben kurallara uyuyorum, o yüzden bana kimse ceza yazmadı. Bu cezaları yanlış yazanlar var. Dürüst olanlar da var. Bence bu fahri trafik müfettişi uygulaması yanlış. Trafik polisi varken ne gerek var? O zaman polisleri kaldırın" dedi.