6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin ikinci yılına az bir süre kalırken, yıkımın en ağır yaşandığı 11 ilde yeniden inşa ve iyileştirme çalışmaları hummalı bir şekilde sürüyor. Binlerce insanın hayatını kaybettiği, milyonlarca kişinin evsiz kaldığı bu felaketin ardından, şehirler yeniden ayağa kalkıyor, umutlar yeşeren yapıların gölgesinde büyüyor.
EVLER BİTTİKÇE SAYILARI AZALACAK
Hak sahibi afetzedeler konutlarına yerleştikçe konteyner kentlerin sayısı azalıyor. Depremin ardından kurulan 424 konteyner kentten 29’u kaldırıldı. Şu anda 11 ilde toplam 395 konteyner kent bulunuyor. Bu sayının yıl sonuna kadar yarıya düşmesi planlanıyor. Şu anda konteyner kentlerde 650 bin afetzede yaşıyor, bu sayı daha önce 720 binlere ulaşmıştı. Kurası çekilerek vatandaşlara teslim edilen 201 bin 431 konuta, şu ana kadar 36 bin 170 depremzede taşındı.
182 BİN İŞÇİ GECE GÜNDÜZ ÇALIŞIYOR
Bu arada deprem bölgesinde şehirlerin ve köylerin yeniden inşa edilmesi süreci, çok sayıda kurum ve binlerce çalışanın emekleriyle sürüyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı öncülüğünde 174 ayrı alanda, toplam 3 bin 481 şantiye ve 182 bin kişi ile gece gündüz çalışılarak depremzedelere sürekli konutlar inşa ediliyor. Bugüne kadar 169 bin 171 konut, 149 iş yeri ve 32 bin 260 köy evi olmak üzere toplam 201 bin 580 bağımsız bölüm teslim edildi. Yıl sonuna kadar toplam 452 bin 983 bağımsız bölümün hak sahiplerine ulaştırılması planlanıyor. En büyük yıkımın yaşandığı Hatay’da şu ana kadar 46 bin 167 bağımsız bölüm teslim edilirken, bu sayının 2025 sonuna kadar 153 bin 248’e ulaşması bekleniyor.
65 MİLYAR TL HİBE
‘Yerinde Dönüşüm’ desteği kapsamında şehirlerde yaklaşık 18 bin konut, köylerde ise yaklaşık 11 bin köy evi için 21 milyar lira hibe ve kredi desteği sağlandı. Bugüne kadar deprem bölgesindeki altyapı hizmetleri için ise İller Bankası 65 milyar TL tutarında hibe desteği aktardı. Öte yandan hasar tespit çalışmaları kapsamında, 11 ilde yaklaşık 15 bin 799 eğitim binasında hasar tespit çalışması yürütüldü. Bu binaların 14 bin 148’i az hasarlı ya da hasarsız, bin 591’i orta veya üstü hasarlı olarak tespit edildi. 60 binanın yıkımı gerçekleştirildi.
Maraş ve Hatay’a öncelik
Kahramanmaraş’ta depremde toplamda 18 okul ve 202 derslik eğitim hizmeti dışı kaldı. Deprem öncesi yapımına başlanan 3 okul ve deprem sonrasında başlanan 17 okul ile toplam 292 derslik eğitim hayatına kazandırılıyor. Şu ana kadar 10 okul ve 120 derslik tamamlanarak öğrencilere kapılarını açtı. 10 okulda 172 derslik ise halen inşaat veya geçici kabul aşamasında. Hatay’da yıkılan ve hasar gören binaların yeniden yapım planlamaları kapsamında planlanan 120’si betonarme, 99’u çelik, 30’u da prefabrik 249 okuldan 118’inin yapımı tamamlandı.
88 okulun inşaatı devam ederken, 43 okulun inşası ise ihale öncesi aşamada.
Derslikler deprem öncesini geçecek
Deprem bölgesinde yer alan okulların yenilenmesi için 82 milyar TL proje bedeline sahip 19 bin 784 derslikli bin 241 proje planlandı. Toplam proje bedeli 15 milyar TL olan 7 bin 274 derslikli 501 proje tamamlandı. Toplam proje bedeli 32 milyar TL olan 7 bin 418 derslikli 435 projenin inşaatı ise devam ediyor. Toplam proje bedeli 33 milyar TL olan 5 bin 92 derslikli 305 proje ihale öncesi hazırlık aşamasında. Eylül 2025 itibarıyla, 740 okul ve 12 bin 510 dersliğin yapımının tamamlanması, orta hasarlı 261 okul ve 3 bin 654 dersliğin güçlendirilmesi planlanıyor. Tüm çalışmalar neticesinde 2025 yılı sonu itibarıyla deprem bölgesinde, bin 241 okul ve 19 bin 784 dersliğin tamamlanmasıyla bölgedeki mevcut derslik kapasitesinin, deprem öncesi derslik kapasitesinin yüzde 10 üzerine çıkması bekleniyor.
SAĞLIK HİZMETLERİ YENİDEN DÜZENLENDİ
Depremzedelerin sağlık hizmetlerinden kesintisiz faydalanabilmesi için Hatay, Gaziantep, Adana, Adıyaman, Diyarbakır ve Osmaniye’deki çalışmalar da devam ediyor. Hatay Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Defne, İskenderun, Payas, Nurdağı ve Oğuzeli Devlet hastaneleri hizmete açıldı. Kısa süre içerisinde Altınözü, Erzin, Türkoğlu, Nurhak, Çelikhan Devlet Hastaneleri ve Kahramanmaraş Eğitim ve Araştırma Hastanesi de hizmete sunulacak. Gaziantep Şehir, Adıyaman Kadın Doğum ve Çocuk, Adana Karşıyaka Devlet, Diyarbakır Çermik, Osmaniye Bahçe Devlet hastanelerinin inşaat çalışmaları tamamlandı. Kahramanmaraş Devlet, Gaziantep 25 Aralık Devlet Ek Binası, Gaziantep Cengiz Gökçek Kadın Doğum ve Çocuk, Nizip ve Düziçi Devlet hastaneleri 2025 yılında hizmete açılacak. Öte yandan Şanlıurfa, Diyarbakır, Kahramanmaraş ve Hatay’da yapımı süren şehir hastaneleri de bölge insanına daha kapsamlı sağlık hizmetleri sunacak.