İstinye Üniversitesi Medical Park Gaziosmanpaşa'dan Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Hafize Gülnur Şen, doğum sonrası depresyonun yalnızca anneleri değil, babaları da etkileyebildiğini belirterek erken farkındalığın önemine dikkat çekti.
Doğum sonrası depresyonun toplumda genellikle annelerle ilişkilendirildiğini ancak babaların da ciddi risk taşıdığını söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Şen, “Yeni baba olan erkekler, özellikle doğumdan sonraki ilk yıl içinde depresyon riski altında bulunuyor. Maalesef ‘babalara depresyon yakışmaz’ gibi önyargılar hem fark edilmesini hem de tedavi sürecini geciktirebiliyor” diye konuştu.
‘RİSKLİ DÖNEMLER VE TETİKLEYİCİ UNSURLAR’
Babalarda doğum sonrası depresyonun çok faktörlü bir yapıya sahip olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Şen, “En sık karşılaşılan tetikleyiciler ekonomik kaygılar, artan masraflar ve geleceğe dair belirsizliklerdir. Bunun yanı sıra ‘iyi baba olma’ baskısı, sorumluluk artışı ve kimlik değişimi de ruhsal yükü artırıyor. Ebeveynlik baskısı ve performans kaygısı, eş ile ilişki dinamiklerinde değişim, yakınlığın azalması, uykusuzluk ve fiziksel yorgunluk gibi faktörler de önemli tetikleyicilerdir. Toplumsal beklentiler de erkeklerin duygularını ifade etmelerini engelleyerek tedaviyi geciktirebiliyor” ifadelerini kullandı.
‘BELİRTİLER GÖZ ARDI EDİLMEMELİ’
Babalarda depresyonun bazen tipik belirtiler göstermediğini aktaran Dr. Öğr. Üyesi Şen, şunları dile getirdi:
“Aşırı sinirlilik, öfke patlamaları, içe kapanma ve sosyal geri çekilme, uyku düzensizlikleri, keyif aldığı aktivitelerde azalma, dikkat ve odaklanma sorunları görülebilir. Artan alkol veya sigara kullanımı, gerginlik, huzursuzluk ve sabırsızlık, eş ve bebekle bağ kurmada zorlanma babalarda sık görülen belirtiler arasında yer alıyor.”
GÖRÜLME SIKLIĞI VE RİSK FAKTÖRLERİ
Güncel çalışmalara göre annelerde doğum sonrası depresyon oranının yüzde 10-20 arasında seyrettiğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Şen, babalarda ise bu oranın yüzde 8-10 civarında olduğunu söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Şen, “Yani her 10 babadan en az biri bu dönemde depresyon yaşayabilir. Üstelik eşinde depresyon olan babalarda risk 2-3 kat artıyor” dedi.
‘ERKEN FARK ETMENİN ÖNEMİ’
Erken tanı ve destekle hem babaların hem de aile sisteminin korunabileceğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Şen, “Bebeğin duygusal gelişimi, güvenli bağlanma süreci, aile içi iletişim ve eşin ruh sağlığı, babanın depresyonu ile doğrudan etkilenebilir. Depresyon ilerledikçe işlevsellik azalır ve tedavi süreci uzar. Bu nedenle belirtileri fark etmek, normalleştirmek ve zamanında destek almak büyük önem taşır” ifadelerini kullandı.
PROFESYONEL DESTEK GEREKEN DURUMLAR
Dr. Öğr. Üyesi Şen, babaların aşağıdaki durumlardan herhangi birini yaşaması halinde bir uzmana başvurması gerektiğini ifade etti:
"Belirtilerin 2 haftadan uzun sürmesi,
"İş, aile veya sosyal yaşamın belirgin şekilde etkilenmesi,
"Alkol veya madde kullanımının artması,
"Sosyal ilişkilerden tamamen uzaklaşma,
"Kendine zarar verme düşüncelerinin ortaya çıkması,
"Eş ile ilişki çatışmalarının yoğunlaşması."
EVDE UYGULANABİLECEK ADIMLAR
Doğum sonrası depresyon belirtileri gösteren babalar için evde uygulanabilecek basit yöntemleri de paylaşan Dr. Öğr. Üyesi Şen, “Uyku düzenini sağlamak, gece sorumluluklarını paylaşmak, günde en az 30 dakika açık havada yürüyüş yapmak, günlük sorumlulukları küçük parçalara bölmek, güvendiğiniz biriyle duygularınızı paylaşmak, partnerinizle düzenli ‘çift zamanı’ ayarlamak ve sosyal destek almak ruh sağlığı için çok önemlidir. Aile, arkadaş veya baba gruplarından destek almak da fark yaratır” dedi.
TOPLUMSAL ÖNYARGILARIN ETKİSİ
‘Babalara depresyon yakışmaz, erkek adam güçlü olur’ gibi kalıp yargıların tedavi sürecini olumsuz etkilediğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Şen, “Bu önyargılar belirtilerin gizlenmesine, tedaviye geç başvurulmasına ve aile içi iletişimde kapanmalara yol açıyor. Toplumsal baskının kırılması ve erkeklerin duygusal ihtiyaçlarının normalleştirilmesi tedavi sürecini ciddi şekilde kolaylaştırıyor” diye konuştu.
YENİ BABA OLAN ERKEKLERE ÖNERİLER
Dr. Öğr. Üyesi Şen, yeni baba olacak erkeklere şu önerilerde bulundu:
"Mükemmel baba olmak zorunda değilsiniz; ‘yeterince iyi baba’ olmak yeterlidir,
"Eşinizle açık iletişim kurun; zorlanıyorsanız bunu söylemek güçsüzlük değil, olgunluktur,
"Uykusuzluğun etkisini küçümsemeyin, düzen yaratın,
"Destek istemekten çekinmeyin: aile, arkadaş veya profesyonel destek fark yaratır,
"Kendinize vakit ayırın: günde 20 dakika bile olsa ‘kişisel zaman’ ruh sağlığı için önemlidir,
"Gerekirse psikoterapi desteği alın; depresyon tedavi edilebilir bir durumdur,
"Eşinizle birlikte ‘ortak ebeveynlik planı’ yapın, yükü tek başınıza taşımaya çalışmayın."