Dün Tunceli'de terör örgütüne karşı düzenlenen operasyonlarda iki askerimiz ısı kaybı sebebiyle donarak şehit olmuştu. İki askerimizin hipotermi nedeniyle şehit düşmesinin ardından vatandaşlar 'hipotermi nedir' merak ediyor.
İşte hipotermi nedir, neden olur? Hipotermi anında neler yapılmalıdır?
Hipotermi nedir?
37 derece olan normal vücut ısısının, ani bir şekilde 35 derecenin altına düşmesi durumunda oluşan hastalığa hipotermi denir. Çoğunlukla kar, soğuk su, yağmur veya rüzgara maruz kalma gibi durumlarda harekete geçer. Çünkü insanın vücut ısısı bulunduğu ortamın ısısıyla alışverişe girer ve bu ısı alışverişinden ortamın ısısına göre etkilenir.
Hipotermi neden olur?
Hipoterminin en büyük sebebi çevresel etkenler nedeniyle aşırı soğuk havaya maruz kalmaktır. Hipotermiyi tetikleyen en önemli neden ise soğuk suyla temas ve suya batmaktır. Çünkü vücudun sudaki ısı kaybı havaya göre otuz kat daha fazladır.
Hipoterminin çeşitleri
Hipoterminin çeşitleri vardır. Bunlar; Erken hipotermi, hafif hipotermi, orta hipotermi, ağır hipotermi ve donmadır.
İşte hipotermi çeşitleri:
Erken hipotermi: Vücut ısısının 37-35 derece arasında olması halidir. Erken hipoterminin belirtileri titreme, kol ve bacaklarda soğukluk, el ve ayaklarda morarma ve çarpıntı yaşanmasıdır.
Hafif hipotermi: 35-32.2 derece arasındaki vücut ısısına sahip olma halidir. Hafif hipotermi yaşayan kişi, bilinç bulanıklığı, çevrenin farkına varamama (zamanı- mekanı- kişileri karıştırma veya tanıyamama), soluk alışverişinin hızlanması şeklindeki belirtileri gösterir.
Orta hipotermi: Vücut ısısının 32.2-28 derece arasında olmasıdır. Orta hipotermi geçiren kişinin bilinci iyice bulanır ve uyku hali başlar. Kalp ritm bozuklukları baş gösterir.
Ağır hipotermi: Vücut ısısının 28 derece altına düşmesi ile ortaya çıkar. Ağır hipotermi yaşayan kişi koma haline geçer. Refleksler tamamen yok olur. Kalbin çalışması tamamen bozulur. Kalbin ve solunumun durması durumu oluşur.
Donma: Vücut ısısının 27 derecenin altına düşmesi halidir. Ağır hipoterminin altında yer alabilir. El, ayak, burun gibi bölgesel ısı düşüklüğünde ortaya çıkan duruma ise 'Frostbite' denir. Dokular donar ve sertleşir. Dokuların rengi beyaz, sarı-beyaz veya mavi beyaza döner.
Hipotermi anında ne yapılmalıdır?
Vücut ısısının ani düşüşü sonucu hipotermiye giren kişiye yapılacak ilk yardım, vücudun ısı kaybını bir an önce durdurmak olmalıdır. Bunun için de eğer tırmanış ya da yürüyüş yapılıyorsa hemen son verilmeli ve rüzgarın etkisinden korunmak için varsa çadır kurulmalı ve hasta çadıra yatırılmalıdır. Çadır mevcut değilse, rüzgardan korunmak için bir mağaraya veya bir kayanın rüzgar almayan tarafına girilmelidir.
Vücut ısısının düşmesini engelleyin
Diğer aşama ise, hipotermiye girmiş kişinin kıyafetleri ıslak durumdaysa hemen kuru kıyafetler ile değiştirin. Eğer yanınızda kuru bir kıyafet yoksa, ıslak elbiselerin suyunu tamamen sıkın ve tekrar giydirin. Tüm bunları yaparken hastayı hareket ettirin ve vücut ısısının daha da düşmesini engelleyin.
Erojen bölgelerin ısı kaybını önleyin
Hasta mümkün olduğu kadar sıcak tutulmalıdır. Varsa battaniye örtülmeli yoksa ateş yakılmalıdır. Vücudun en fazla ısı kaybı yaşayan bölgeleri, erojen bölgeler olan boyun, göğüs ve kasık bölgeleridir. Bu bölgelere ilave koruma yapılmalıdır.
Bilincini kaybetmişse bir şey yedirmeyin
Vücudun ısısını koruma mücadelesi büyük enerji sarf ettirir bu nedenle hipotermiye girmiş bir kişinin kan şekeri düşer. Kan şekerinin yükselmesi için olanaklar varsa sağlanmalıdır. Burada çok önemli bir nokta vardır. Bilincini kaybetmiş bir hipotermi hastasına bir şey yedirilmemesi gerekir.
İleriki aşamalarda ısıtma işlemi uygulamayın
Hipoterminin daha ileriki aşamalarında ise (titremesi durmuş, bilinç kaybı yaşayan hastalar) hastaya dışarıdan masaj veya sıcak su ile ısıtma işlemi uygulanmaz. Bunlar yapılırsa kılcal damarlara kanın hücum etmesi ile hayati organlarda kan kaybı yaşanır ve hasta ölebilir. Bu durumdaki hastaların kendi vücut ısıları ile ısınmalarını sağlayın.
Solunum durmuşsa suni solunum yapın
Hipoterminin hafif aşamalarında el ve ayak masajı ile ısıtma yapılabilir. Daha ileri ki durumlarda ise solunum durabilir. Bu takdirde hastaya suni solunum yapın. Bir diğer önemli nokta ise hastaya ısınır düşüncesi ile asla alkol vermeyin.