Lupus'un kelime anlamı kurttur ve ciltteki kızarıklığı ifade eder. Lupus hastalığı, yalnızca cildi değil bütün vücudu etkiler. Lupus hastalığının başlamasında ve devam etmesinde genetik olarak yatkın bireylerde çevresel faktörlerin rolü olduğu düşünülüyor.
Lupus hastalığının bir türü olan SLE hastalığının açılımı "Sistemik lupus eritematozus" olarak geçiyor. Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) ya da yaygın lupus kızarıklığının sebebi bilinmeyen cilt, eklem, böbrek, kalp zarı, akciğer zarı gibi birçok doku ve organ iltihabına bağlı çok sayıda bulgularla giden, değişik seyir gösteren ve bağışıklık sisteminin bozuk çalışması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalığın temel nedeni ya da nelerin bu hastalığa sebep olduğu henüz tam olarak bilinmiyor.
Lupus çeşitleri
İki çeşit lupus vardır:
– Diskoid lupus eritematozus (DLE)
– Sistemik lupus eritematozus (SLE)
Diskoid lupus eritematozus: DLE esas olarak hayati iç organları etkilemeyen güneş ışığına maruz kalan cildi etkiler. Diskoid (yuvarlak) deri lezyonları, lezyonların iyileşmesinden sonra sıklıkla izler bırakmaktadır.
Sistemik lupus eritematozus: SLE daha ciddidir. Cildi ve diğer hayati organları etkiler ve tedavi edilmezse yara izleri bırakabilen burun ve yanakların köprüsünde kabarık kelebek şeklinde döküntülere neden olabilir. SLE ayrıca cildin diğer bölgelerindeki başka kısımlarını da etkileyebilir.
Parmaklarda yara oluşur
Sistemik lupusun gözle görülür etkilerinin yanı sıra, hastalık eklemleri, kasları ve cilt içindeki bağ dokusunu ve akciğerleri, kalpleri, böbrekleri ve beyni çevreleyen zarlarla birlikte de enfekte edebilir ve/veya hasar verebilir. SLE ayrıca böbrek hastalığına da neden olabilir. Beyin tutulumu nadirdir, ancak bazıları için lupus akıl karışıklığına, depresyona, nöbetlere ve felçlere neden olabilir.
Kan damarları sistemik lupusla saldırıya uğrayabilir. Bu, ciltte, özellikle de parmaklarda yaraların oluşmasına neden olabilir. Bazı lupus hastaları, özellikle soğuk algınlığına karşı kanın ellere ve ayaklara gitmesini engelleyen küçük kan damarlarını cilt kontraksiyonunda tutan Raynaud sendromuna yakalanır. Çoğu saldırı sadece birkaç dakika sürer, ağrılı olabilir ve genellikle elleri ve ayakları beyaza veya mavimsi bir renge çevirir. Raynaud sendromlu lupus hastaları soğuk havalarda ellerini eldivenlerle sıcak tutmalıdır.
Lupus hastalığının belirtileri
Hastalığın başlangıcında hastalarda yorgunluk ve eklem şişmesi gibi bir veya iki yakınma olur. Sonra SLE'nin diğer özellikleri gelişebilir. Tutulan organlara göre hastalığın şiddeti hastadan hastaya değişir. Lupus hastalığı tamamen ortadan kalkmayan ancak alevlenen ve sönen, belli dönemlerde ilaçlarla yatıştırılması gereken bir hastalıktır. Tanı konduğunda çoğu hastada yorgunluk, ateş ve kilo kaybı gibi yakınmalar görülür.
SLE'li hastaların yaklaşık %90'ında ilk yakınma eklem iltihabı (artritis) veya eklem ağrısıdır (artralji). Lupus'a bağlı eklem iltihabı çoğunlukla eklemlerde kalıcı hasar ya da şekil bozukluğuna neden olmaz. Deri, saç ve vücudun ıslak yüzeylerinde (mukoza) görülen bozukluklar SLE'nin ikinci en sık görülen belirtileridir.
Değişik tipte belirtileri
SLE'de birçok değişik tipte deri belirtileri görülebilir. Her iki yanak ve burun köprüsünü kaplayan, burun ve dudak arası oluklarda görülmeyen, karşıdan bakınca gövdesi burun olan bir kelebekmiş gibi görünen kırmızımsı döküntü (malar döküntü) olabilir.
Ayrıca kurdeşen, sivilce, çıban benzeri yaralar, harita tarzı görünüm, cilt altı yağ dokusu iltihabı(inflamasyon’u), saç dökülmesi gibi diğer deri belirtileri de görülebilir. Bazen ağız ya da burun içinde zaman zaman acı verebilen yaralar çıkabilir. Raynaud belirtisi görülebilir (“reyno” okunur, soğukta el veya ayakta ortaya çıkan beyazlaşma, morarma ardında kızarma anlamına gelir).
Işığa duyarlılık artar
Hastaların %50-60'ında fotosensitivite (ışık duyarlılığı) bulunur. Güneş ışınları ile cilt yakınmaları artabilir ayrıca genel olarak hastalıkta da alevlenme görülebilir. Yaklaşık %50 hastada klinik olarak belirgin böbrek tutulumu olur. Böbrek yetmezliği SLE hastalarında önemli bir ölüm nedenidir.
SLE'de akciğer, kalp veya karın zarı iltihabı ortaya çıkabilir. Nefes almakla,öksürmekle artan yan ağrısına neden olabilir. Buna rağmen akciğer filmlerinde bozukluk görülmeyebilir. SLE kalbin tüm tabakalarında iltihaplanmaya neden olabilir. Libman sacks endokarditi (kalbin iç tabakasının iltihabı) SLE'nin tipik kalp bulgusudur. Lupusta kalp kapakçığı hastalığı da görülebilir.