Cumhuriyet tarihinin en büyük arkeoloji projelerinden biri olan Taş Tepeler’de Neolitik Dönem’e ışık tutan 30 yeni buluntu açıklandı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Şanlıurfa’da yürütülen projenin 5'inci yılında Karahantepe Karşılama Merkezi’nde düzenlenen bilgilendirme toplantısında bilim dünyasını heyecanlandıran keşifleri kamuoyuyla paylaştı. Toplantıya Şanlıurfa Valisi Hasan Şıldak, AK Parti Şanlıurfa Milletvekili Cevahir Asuman Yazmacı, Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Kasım Gülpınar, Taş Tepeler Kazı Başkanı Prof. Dr. Necmi Karul ve il protokolü katıldı.
Sıradışı heykeller ve kabartmalar ortaya çıktı
Ersoy, Sayburç kazılarında bulunan ve ağzı dikili şekilde tasvir edilen yüz ifadesiyle ölü bir bireyi çağrıştıran heykelin, ölüm ritüelleri ve sembolik anlatım bakımından benzersiz bir buluntu olduğunu vurguladı. Göbeklitepe’de D Yapısı’nın duvarı içine adak olarak yerleştirildiği düşünülen insan heykelinin ise Neolitik heykeltıraşlık üslubunun son derece estetik bir örneğini sunduğunu ifade etti. Sefertepe’de bu yıl ortaya çıkarılan iki ayrı insan yüzü kabartmasının daha önce Göbeklitepe, Karahantepe ve Sayburç'ta görülen üsluplardan farklı bir estetik taşıdığı açıklandı. Ayrıca burada bulunan çift yüzlü insan motifi işlenmiş siyah serpantin boncuğun da bölgenin sembolik dünyasına önemli katkı sunduğu belirtildi.
Taş Tepeler dünyanın Neolitik başkenti olacak
Ersoy, elde edilen bulguların 12 bin yıl önce Anadolu’da yoğun nüfuslu ve farklı ölçeklerde yerleşmeler bulunduğunu açık şekilde gösterdiğini söyledi. Konutlar, kamusal yapılar, gömütler, fırınlar ve besin hazırlama alanlarının tespit edilmesinin, günlük yaşam ile manevi değerlerin iç içe geçtiğini ortaya koyduğunu belirtti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2025’i “Aile Yılı” ilan etmesinin bu bulgulara farklı bir anlam kattığını ifade eden Ersoy, “Anadolu’daki aile kurumunun tarihsel derinliği artık bilimsel verilerle açıklanabiliyor” dedi.
Proje 12 noktada genişleyen bir bilimsel ağa dönüştü
Bakan Ersoy, Taş Tepeler’in bugün 12 ayrı kazı noktasında sürdürülen geniş bir proje olduğunu aktardı. Ayanlar Höyük, Göbeklitepe, Karahantepe, Sayburç, Sefertepe, Harbetsuvan, Çakmaktepe, Yenimahalle, Söğüt Tarlası, Mendiktepe, Yoğunburç ve Gürcütepe'de çalışmalar eş zamanlı olarak yürütülüyor. Projeye İstanbul, Çukurova, Ege ve Harran Üniversiteleri başta olmak üzere 15 Türk ve 21 yabancı olmak üzere toplam 36 akademik kurum katkı sağlıyor. 2025 itibarıyla projede görev alan bilim insanı ve öğrenci sayısı 219’a ulaştı.
Koruma ve altyapı çalışmaları devam ediyor
Ersoy, projenin yalnızca kazılardan ibaret olmadığını vurgulayarak koruma–restorasyon çalışmalarını da paylaştı. Göbeklitepe Aslanlı Yapı’nın geçen yıl tamamlanan restorasyonu ile C Yapısı’nın koruma çalışmalarının bu yıl tamamlandığını hatırlattı. Karahantepe’de AD Yapısı’nda restorasyon sürerken Sayburç’ta bir konut yapısında mimari restorasyon çalışmalarının başladığını açıkladı. Göbeklitepe’de yeni karşılama merkezi, Karahantepe’de ise araştırma merkezi ve kazı evi inşasında son aşamaya gelindi. Yeni Araştırma Merkezi’nin Taş Tepeler kapsamındaki tüm arkeometrik çalışmalara ev sahipliği yapacak donanımda planlandığı belirtildi.
Göbeklitepe sergileri uluslararası rekor kırıyor
Tanıtım çalışmalarına da değinen Ersoy, 24 Ekim 2024 – 2 Mart 2025 arasında Roma Kolezyumu’nda düzenlenen “Göbeklitepe: Kutsal Bir Yerin Gizemi” sergisinin 6 milyon ziyaretçiye ulaştığını söyledi. 2026’da Berlin James-Simon Galeri’de “Toplumun Keşfi: 12.000 Yıl Önce Göbeklitepe ve Taş Tepelerde Yaşam” başlıklı yeni bir sergi açılacak. Ayrıca 2026 sonbaharında Londra’daki Guildhall Sanat Galerisi’nde, 2027 sonbaharında ise Tokyo Ulusal Müzesi’nde Göbeklitepe ve Taş Tepeler temalı uluslararası sergilerin düzenlenmesi için görüşmelerin sürdüğü bilgisi paylaşıldı.
Bakan Ersoy'dan teşekkür mesajı
Ersoy, Taş Tepeler projesine katkı sunan tüm kurum ve ekiplere teşekkür ederken, projenin başarısının güçlü bir ortaklıkla mümkün olduğunu söyledi. Ana sponsor Türk Hava Yolları, Göbeklitepe kazısı sponsoru Doğuş Grubu, Prof. Dr. Necmi Karul ve diğer kazı başkanları, yerel yönetimler ve kazı ekipleri özel olarak anıldı. Toplantı öncesinde Ersoy, Karahantepe Karşılama Merkezi'ndeki yeni buluntuların sergilendiği alanı da ziyaret etti.