İstanbul'un ayakta kalan en eski saat kulesi olan ve bugün harap bir halde bulunan Tophane'deki Nusretiye Saat Kulesi, 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı'nın desteğiyle restore edilecek. Anadolu saat kuleleri hakkında çalışmaları bulunan Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakkı Acun, Sultan Abdülmecit tarafından 162 yıl önce yaptırılan ve günümüzde Tophane'deki İstanbul Modern Sanat Müzesi'nin bahçesinde kalan Nusretiye Saat Kulesi hakkında bilgi verdi. Tophane Kışlası önünde, Nusretiye Camisi arkasında yer alan Nusretiye Saat Kulesi'nin giriş katındaki Sultan Abdülmecit'in tuğrası üzerindeki kitabenin Hicri 1264, Miladi
1848-49 tarihini gösterdiğini bildiren Acun, 15 metre yüksekliğindeki kulenin 3 katlı, üzerindeki saatin de Zenith marka olduğunu anlattı. Kulenin mimarının Balyan Ailesi olduğunun belirten Acun, “Saat Kulesi muhtemelen Nusretiye Cami'siyle birlikte yapılmış. Kulenin eskiden 4 cephesinde saat varmış. Bunlar sökülmüş, bugün sadece kadranları var. Saatler çalınmış veya başka yerde kullanılmış olabilir” dedi.
ZAMAN KAVRAMINI ORTAYA ÇIKARDI
Bir yapı içinde kalanlar sayılmazsa İstanbul'da ayakta kalan 9 saat kulesi bulunduğunu belirten Acun, bunları Nusretiye, Yıldız Sarayı, Dolmabahçe, Deniz Hastanesi, Haydarpaşa Lisesi, Sirkeci Garı, Boğaziçi Üniversitesi, Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve Büyükada Saat Kulesi olarak sıraladı. Bu yapılara pek önem verilmediğini ancak çok önemli olduklarını kaydeden Acun, “Saat kulesi zaman birimi getiriyor. Eskiden kadı efendi istediği zaman mesaiye başlardı, istediği zaman bitirirdi. Saat kuleleriyle zaman mefhumu, mesai kavramı ortaya çıktı. Mesai kavramının ortaya çıkarılması bir devrim” dedi.
RESTORASYON YIL İÇİNDE TAMAMLANACAK
İstanbul Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Emre Bilgili de saat kulesinde teknik ekibin gerekli çalışmayı yaptığını ve restorasyon kararı verdiğini belirterek, “Projesi hazırlanıyor. Sonra restorasyon yapılacak. Restorasyonun bu yılın sonunda tamamlanması hedefleniyor” dedi. Bilgili, restorasyonun İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı'nın desteğiyle gerçekleştirileceğini belirtti. İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı ise Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da çok beğendiği ve yakından ilgilendiği Nusretiye Saat Kulesi'nin restorasyonu için uzun yıllardır uğraşıldığını belirtti. Eczacıbaşı, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın önayak olmasıyla başlatılan proje kapsamında kulenin restore edileceğini ifade ederek, “Kültür ve Turizm Bakanlığı 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ve İstanbul Valiliği yıl içinde restorasyonu tamamlayacak” diye konuştu.
ÇEVREYLE BAĞI TEKRAR KURULMALI
Konuya yorum getiren İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Baha Tanman, Osmanlı toplumsal değişimin mimari temeline saati koyarken, “Saat kulesinin Tanzimat döneminde İstanbul'da başladığı düşünülüyor. Tanzimat'tan önce Rumeli'de ezani saat kulesi vardı. Balkan kentlerinde daha eskiye dayanıyor. Sonra sonra Anadolu'ya yerleşmiş” dedi. Bunun saatin önemini somutlaştırma adına gerektiğini vurgulayan Tanman, restoresi yapılacak kulenin etrafındaki yapılanmanın, kuleyi kentsel dokudan uzaklaştırdığını söyledi. Kulenin etrafının önceden Topçu Arabaları Kışlası, Dökümhane, Nusretiye Cami ve askeri kompleksten oluştuğunu belirten Tanman, şimdilerde bu yapının çevre dükkanlardan dolayı çok zedelendiğinden şikayet ederken, kulenin restoresinin yanında çevreyle bağını tekrar kurmak gerektiğini sözlerine ekledi.