Şişmanlık vücutta fazla miktarda yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Obezite, insan vücudunda bulunan bütün sistemleri -kalp ve damar sistemi, solunum sistemi, hormonal sistem, sindirim sistemi gibi- sinsice etkileyen ve birçok önemli rahatsızlığa zemin hazırlayan bir hastalıktır. Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol, solunum rahatsızlıkları, eklem hastalıkları, adet düzensizlikleri, kısırlık, iktidarsızlık, safra kesesi hastalıkları, taş oluşumu ve bazı kanser türleri obezite ile doğrudan ilişkili hastalıklardan birkaçıdır. Kadın nüfusumuzun üçte biri, erkek nüfusumuzun yaklaşık beşte biri obez, yani şişman.
Kimler obezdir?
Bu sorunun yanıtını bulmak için, bugün bütün dünyada uygulanan çok basit bir yöntemi biz de rahatlıkla kullanabiliriz. “Beden Kitle İndeksi” ya da İngilizce bilinen adıyla “Body Mass Index” (BMI) denen ve kolayca hesaplanabilen bir oran yoluyla, herkes kendi kendine fikir sahibi olabilir. Vücut ağırlığımızı (kg) olarak, boyumuzun metre cinsinden karesine (m2) bölersek, çıkan sonuç kendi Beden Kitle İndeksimizi verecektir.
Kilo hedefim nasıl olmalı?
İdeal kilo, en sağlıklı olduğunuz, duygusal ve sosyal bakımdan kendinizle en barışık olduğunuz kilodur. Kilonuzdaki küçük bir azalmanın bile sağlığınız için ne kadar faydalı olduğunu aklınızdan hiç çıkarmayın.
Sadece yüzde 5-10'luk bir kilo kaybı, kiloyla ilişkili hastalıkların riskini, kan basıncını, kan şekerini, kandaki kolesterol ve trigliseridleri, erken ölüm riskini azaltır. Önerilen kilo verme hedefi, başlangıç ağırlığınızın yüzde 10'undan fazla olmamalıdır. Bu hedefe ulaşıp, kiloyu en az 3 ay koruyabilirseniz, kilo vermeye devam edebilirsiniz. Çünkü, vücudun yeni kilosuna uyum sağlayabilmesi için zamana ihtiyacı vardır.
İsterseniz kolay bir örneği birlikte hesaplayalım:
Ayşe Hanım'ın ağırlığı 70 kg. boyu ise 1,60 m'dir. Buna göre Ayşe Hanım'ın Beden Kitle İndeksi:
70 = 70 = 27.34 kg/m2'dir.
1,60x1,60 2,56
Hasan Bey'in ağırlığı da 90 kg. boyu ise 1,70 m'dir. Buna göre Hasan Bey'in Beden Kitle İndeksi:
90 = 90 = 31 kg/m2'dir.
1,70x1,70 2,89
Bu formülle siz de kendi Beden Kitle İndeksinizi kolayca hesaplayabilirsiniz.
Bulduğunuz bu rakam neyi ifade ediyor?
Bütün dünyada kabul edilen sınıflamaya göre, Beden Kitle İndeksi:
18.5 kg/m2'nin altında olanlar zayıf,
18.5-25 kg/m2'nin arasında olanlar normal kilolu,
25-30 kg/m2'nin arasında olanlar fazla kilolu,
30-40 kg/m2'nin arasında olanlar obez, (şişman)
40 kg/m2'nin üzerinde olanlar ileri derecede obez olarak tanımlanırlar.
Bu sınıflamaya göre, Ayşe Hanım fazla kilolu, Hasan Bey ise obez olarak görünüyor. Siz de bu formüle göre kendinizi değerlendirebilirsiniz.
Sonucu bulduktan sonra nasıl hareket etmeliyiz?
Size küçük bir önerilerimiz var. Beden Kitle İndeksiniz 18,5'in altında ise zayıfsınız. Bu halinizden memnun olabilirsiniz ancak, normal sınırların altında olduğunuzu sakın unutmayın. Yani siz de beslenmenize dikkat etmek durumundasınız. Beden Kitle İndeksi 18,5-25 arasında ise, sizin durumunuz ideal demektir.
Haydi harekete geçin!
Hesapladığınız Beden Kitle İndeksiniz 30 ve üzerinde çıktı ise, biliniz ki, tıbben hastasınız. “Ben halimden memnunum” demeyin sakın, çünkü siz de sorunlarınızın farkında olmayabilirsiniz. Bir uzmana gitmekte yarar var. Elbette kendi başınıza da yapabileceğiniz birçok şey var, ama doktorunuzun desteği işinizi çok kolaylaştıracaktır. Obezite ile mücadele, birkaç hafta veya birkaç ayla sınırlı, “mucize diyetler” ile ya da “gelin sizi 15 günde tığ gibi yapalım” merkezleri ile başarılabilecek bir iş değildir. Başarı, sadece sizin kendi isteğiniz ve doktorunuzun yardımı ile sağlanabilir.
Siz ve kilonuz
Vücut ağırlığı ne olursa olsun, herkesin kilosu ile ilgili bir düşüncesi vardır. Kişiden kişiye farklılıklar gösteren bu düşünceler, değişik kiloların farklı olarak algılanmasına sebep olur. Fazla kiloların ve şişmanlığın, yani obezitenin bir hastalık olduğu kabul edildikten sonra, sağlıklı ve ideal kilonun ne olduğu tartışılmaya başlandı. Birçok formüller ve tablolar geliştirildi ve insanlara benimsetilmeye çalışıldı.
Söylenebilecek en doğru şey, herkes için sağlıklı bir kilo aralığı olduğudur. Bu sınırları Beden Kitle İndeksini hesaplayarak bulmuştuk. Bu sınırın altına inmeden ve üstüne çıkmadan her birey kendi ideal ağırlığını kendisi bulmalıdır. İdeal vücut ağırlığınız, duygusal ve sosyal bakımdan kendinizle en barışık olduğunuz kilodur.
Ömrünüzün sonuna kadar sağlıklı kalmak
Çok sıkı bir diyeti kısa sürelerde bile devam ettirmek çok zordur. Doktorunuz veya diyetisyeniniz bu konuda size yol gösterecektir. Ama biz yine de size küçük ipuçları vermeye devam edelim:
1 kilogram = 8000 kalori demektir
Öyleyse 1 kg verebilmek için yemeklerde aldığınızın dışında 8000 kalori daha yakmanız gerekmektedir. Buna göre, günlük kalori ihtiyacınızı karşılamak için yemeklerde aldığınız enerjiyi 600 kalori azaltırsanız, haftada yarım kilo ve 6 ayda yaklaşık 13 kilo verirsiniz.
Kilo vermeye karar verdiğiniz gün, yeni ve sağlıklı bir yaşam biçimi için ilk adımınızı atmış sayılırsınız. Unutmayın, biz diyet yapmaktan bahsetmiyoruz, biz hayatınızın sonuna dek düzenli ve sağlıklı bir yemek yeme alışkanlığından bahsediyoruz.
Neden kilo kaybetmek istiyorum?
Kilo kaybının, sağlıklı bir hayat için ilk adım olduğunu unutmamalısınız. Hedeflediğiniz kiloya ulaşırken, obezitenin yol açtığı hastalıkların (kalp hastalıkları, diyabet, hipertansiyon...) risklerini azaltıyor, fiziksel ve ruhsal olarak da daha mutlu bir hayata başlıyorsunuz.