FOMO, nomofobi, photolurking... Teknoloji ve sosyal medyanın tetiklediği yeni hastalıklar

Teknoloji artık hayatımızın hemen her alanında köklü bir şekilde yer edinmiş durumda. İletişimden eğitime, iş dünyasından sağlık hizmetlerine, alışverişten eğlenceye kadar birçok faaliyetimizi akıllı cihazlar üzerinden gerçekleştiriyoruz. Her yaştan insan, özellikle de gençler, akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayarlar ve diğer dijital cihazlar olmadan bir yaşam sürmekte zorlanıyor.

İnternet kullanım oranı

Cep telefonu kullanım oranı

Uyuşturucu olmayan en tehlikeli bağımlılık

Bu durum, teknoloji bağımlılığının hızla yayılmasına neden olurken, teknolojinin aşırı kullanımına bağlı çeşitli sağlık sorunlarının artmasına yol açıyor. Oksijen Gazetesi'nden Ayşe Mine Bozkurt'a konuşan uzmanlara göre uyuşturucu olmayan en tehlikeli bağımlılık türü; akıllı telefon bağımlılığı...

Teknoloji hangi hastalıkları artırdı?

Mudanya Üniversitesi Psikoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kahraman Güler:

"Akıllı cihazlarla çok uzun süreler geçirilmesi en tehlikeli bağımlılık türlerinden biri olan akıllı telefon bağımlılığını beraberinde getiriyor. Dijital bağımlılık; kişisel ilişkilerde zayıflıklara, uyku bozukluklarına, yaşam kalitesinde düşüşe, sosyal anksiyete ve izolasyona, dikkat dağınıklığına ve sanal kimlik sorunlarına neden olur. İnsanlar çok fazla teknolojiye maruz kaldıkları için melatonin üretiminde bir engel oluyor ve uyku düzeni bozuluyor. Üniversite ile lise öğrencilerinde ve çok daha küçük yaş gruplarında bu şikayetlerle gelenler çok daha fazla. Çok az olmakla beraber yetişkinlerde de artış olmaya başladı. İnsanlar bunun bir problem olduğunu fark ettiler. İlginç ve yeni sorunlar olarak karşımıza çıkan hastalıklar var. Tüm bunların arkasında anksiyete ve obsesif kompulsif bozukluk gibi ciddi psikolojik bir hastalık yatıyor ve unsurlara göre şekil alıyor. Kişinin problemi tanımlaması, sosyal hayata katılacak insanlarla temas kuracağı aktiviteler yapması ve bu problemlerin muhataplarıyla bu sorunları konuşabilmesi gerekiyor. Bunları yapamıyorlarsa psikolojik destek almaları gerekiyor."

'Gelen 10 hastanın 5’inde var'

Ortopedi Uzmanı Prof. Dr. Okan Özkunt:

"Bilgisayar başında ve koltukta uzun süreli hareketsiz oturmak öncelikle omurga sağlığını tehdit ediyor. Kalıcı bel ağrıları, duruş bozuklukları, bel ve boyun fıtıkları ayrıca menisküs ve dizde kıkırdak zedelenmeleri gibi istenmeyen sonuçlar doğurabiliyor. Gelen 10 hastanın 5’inde uzun süreli oturmaya bağlı semptomlar görüyoruz. Son zamanlarda bilgisayar, telefon ve tablet kullanımındaki şikayetlere bağlı olarak gelen hasta sayımız ciddi oranda arttı. Bilgisayar pozisyonunu ayarlamak, bel desteği iyi olan koltuk seçmek yarım saatten uzun süreli hareketsiz oturmamak ve basit birtakım egzersizlerle bu sorunların önüne geçilebilir."

'Göz içi merceğimizin şekil değiştirmesine neden oluyor'

Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Murat Yolar:

"Yakından baktığımız ekranlı araçların hayatımıza girmesiyle göz sorunları arttı. Uzun süre dikkatimizi yakın mesafeden parlak bir ekrana verdiğimizde gözümüzün içindeki uyum kasını kasarak göz içi merceğimizin şekil değiştirmesini sağlarız. Bu kasın uzun süreler kullanılması sonucu oluşan kramp, yalancı bir miyopiye yol açarak geçici olarak uzaktaki objeleri bulanık görmemize yol açar. Bunun yanı sıra gözlerde ve göz çevresinde ağrı hissi uyandırır. Ayrıca yakındaki bir objeye dikkatle baktığımızda göz kırpma refleksimizin bloke olarak dakikada 12-13 ten 1-2 ye düşer. Normalde gözümüzü her kırpışımızda gözümüzün ön kısmı kapaklar tarafından nemlendirilir. Bu durum bozulunca gözümüzün ön kısmı açık kalmaya bağlı olarak kurur ve batma hissi ile kızarıklık gibi belirtiler ortaya çıkar.

Çocuklar için en önemli tehlike: Miyopi

Çocuklar için en önemli tehlike ise ekran kullanımına bağlı miyopinin artması. Göz 18 yaşına kadar gelişimini sürdürür. Bu süreçte aşırı yakın faaliyetler gözün uzamasına ve miyopinin genetiklerinden beklenenin daha da ötesine ilerlemesine yol açar. Bu yüzden etrafımızda gördüğümüz pek çok çocuğumuz ne yazık ki anne ve babasından daha kalın gözlükler kullanılıyor. Son yıllarda hastalarımın neredeyse yarısı teknoloji kullanımına bağlı göz şikayetlerinden geliyor. Mavi filtreli gözlüklerin gözleri aşırı ışıktan koruduğu, rahatsızlık ve kuruluk hissini azalttığı ve gece uykusuna katkıda bulunduğu söylense de birçok bilimse çalışmada anlamlı bir fayda saptanmadı. Gözler yakına bakarken yorulur, uzağa bakarken dinlenir. O yüzden 20-20-20 kuralını uygulamak; yani 20 dakikada bir 20 saniye 20 feet (6 metre) uzaklığa bakmak kondisyonu artırır. Ekran kuruluğuna bağlı şikayetler için nemlendirici damlalar (suni göz yaşları) kullanılabilir. Fırsat buldukça elektronik cihazlardan uzak, deniz kenarı ya da geniş alanlarda gezinti yapmak gözlerin dinlenmesi açısından faydalıdır."

'Obezite hızlı bir şekilde artıyor'

İç Hastalıkları Bölümü Uzm. Dr. Onur Taşcı:

"Obezitenin tarihçesine baktığımızda teknolojik gelişmelerin artmasıyla obezitenin artışı arasında paralellik olduğunu görebiliriz. Günümüzde teknoloji yaşam kalitesini artırsa da ekran başında geçen sürenin artması, fiziksel aktivitenin azalması yüksek kalorili yiyeceklere hızlı erişimle birlikte obezite de hızlı bir şekilde artıyor. Özellikle çocukluk çağında ekran önünde fazla vakit geçirmek çocukluk obezitesiyle sonuçlanıyor. Günlük poliklinik muayenelerinde son dönemde bilgisayar ve sosyal medya kullanımının yüksek olduğu obeziteli bireylerle karşılaşıyoruz."

'Özellikle masa başı işlerde çalışanlar...'

Kardiyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Özge Özden Kayhan:

"Teknolojinin getirdiği hareketsizlik, kardiyovasküler sistem üzerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor. Uzun süre oturmak kan dolaşımını olumsuz etkileyerek, hipertansiyon ve damar tıkanıklıklarına zemin hazırlıyor. Hareketsiz yaşam tarzı, obezite ve diyabet gibi sorunları tetikleyerek kalp hastalıkları riskini artırıyor. Pandemi ve uzaktan çalışma döneminde bu tür şikayetlerle gelen hasta sayısında belirgin bir artış gözlemledik. Hareketsizlikten kaynaklanan kilo alımı, kas ve eklem rahatsızlıkları, sürekli yorgunluk gibi şikayetler oldukça yaygın. Bu sorunları önlemenin en etkili yolu düzenli fiziksel aktiviteyi artırmaktır. Uzun süre oturarak çalışanların sık sık ayağa kalkıp hareket etmesi önemli. Özellikle masa başı işlerde çalışanların günlük yürüyüşler veya hafif egzersizlerle hareketliliği sürdürmelerini tavsiye ediyoruz."

Psikolojik sorunlar da ortaya çıktı: İşte hayatımıza giren yeni fobiler...

Teknoloji bağımlılığı, bireylerin sosyal yaşamdan ve gerçek ilişkilerden uzaklaşmasına neden olabilir ve bu durum birçok psikolojik sorunu tetikleyebilir, anksiyete, korku, ve ani duygu durum değişiklikleri gibi psikolojik sorunları da beraberinde getirir.

Nasıl korunuruz?