Sözlükte yaklaşmak, Allah’a (c.c.) yakınlaşmaya vesile olan şey anlamlarına gelen kurban, dinî bir terim olarak, Allah’a yaklaşmak ve O’nun rızasına ermek için ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usûlüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder. Kurban Bayramı’nda kesilen kurbana "udhiyye", hacda kesilen kurbana ise "hedy" denir.
Kurban keserken nelere dikkat edilmelidir?
Kurban kesilecek alan temizlenmeli ve derin bir çukur kazılmalıdır. Kurbanlık hayvanın gözleri bağlanmalıdır. Kurbanlık büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar kıbleye dönük olarak sol tarafa yatırılmalıdır. Hayvanın ayakları iyice bağlanmalı ve hareket etmesine karşı tedbir alınmalıdır. Kurban kesmeden önce tekbir alınmalıdır.
a) Usûlüne göre bir kesim yapmış olmak için hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki atardamarından en az birinin kesilmesi gerekir. Bu şekilde yapılan bir kesim sırasında, kanın akıp boşalmasını beklemeden hayvanın omuriliğinin hemen kesilmesi mekruhtur. Bu konuda etlik kesim ile kurbanlık kesim arasında bir fark yoktur.
b) Hayvanın canı çıkmadan başının gövdesinden ayrılmamasına ve derisinin yüzülmesi gibi diğer işlemlere başlanmamasına özen gösterilmelidir.
c) Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet edilmemelidir. Bu nedenle hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve boğazlama işlemi süratli bir şekilde yerine getirilmelidir.
d) Çevre temizliği için gerekli tedbirler alınmalıdır.
e) Hayvanların bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına azami özen gösterilmelidir.
Kurbanlık hayvan nasıl yatırılır?
Yozgatlı kasap Hasan Demirtaş, her Kurban Bayramı'nda kurbanlıkların yatırılması sırasında yaşanan kazaların önüne geçmek için büyükbaş kurbanların yatırılmasını uygulamalı olarak anlattı. Yozgat 'da uzun yıllardır kasaplık yapan Demirtaş, büyükbaş bir kurbanlığın 6 - 7 metre sağlam bir iple kolay bir şekilde yatırılacağını söyledi.
Demirtaş, kurbanlık hayvanı yatırmanın çok kolay yolları bulunduğunu ama en pratik olanının 7 metre uzunluğunda sağlam bir ip yardımıyla iki kişinin uyguladığı bir yöntem olduğunu ifade ederek, "İpin bir ucu önce kurbanlık hayvanın boynuzlarına bağlanıp, sonra ipi boynun üzerinde, omuz hizasına getirilip göğsünden bir kere doladıktan sonra aynı şekilde sırtından alınıp karın bölgesinden bir daha bağlayıp geriye doğru çekildiğinde hayvan kısa sürede kendiliğinden yatmaktadır. Bu teknikle kurbanlık hayvan hem rahat bir şekilde yatırılıp eziyet çekmemiş olur, hem de çevresine zarar veremez." diye konuştu.
Kurban edilecek hayvanlar hangi nitelikleri taşımalıdır?
Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, organları tam ve besili olması, hem ibadet açısından hem de sağlık bakımından önem arz eder. Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, kesileceği yere gidemeyecek derecede topal, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz. Ancak hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, hafif topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, memelerinin yarıdan daha azının olmaması, kurban edilmesine engel değildir (Kâsânî, Bedâi‘, 5/75-76). Buna göre hayvanın değerini düşürücü nitelikteki kusurlar kurbana engeldir.
Şâfiî mezhebinde, genel olarak yukarıda sayılan kusurlardan birinin bulunması, bir hayvanın kurban olmasına engel teşkil ettiği gibi uyuz olan hayvanlar ile yem yemesini engelleyecek derecede dişlerinin bir kısmı dökülmüş olan hayvanların da kurban edilmesi caiz değildir (Nevevî, el-Mecmû‘, 8/399-404).
