İletişim çağı ile bilgiye ulaşmak kolaylaştı, sınırlar kalktı hatta zaman ve mekânın anlamı değişti. Bu değişim diğer yandan bir büyük yanılgıyı da beraberinde getirdi: Özgürlük ve sınırsızlık iç içe geçti ne yazık ki. İnternet, sosyal medya, ardından yapay zekâ ile ahlâkî, hukukî ve kültürel dengeleri altüst eden, insana insanlığı sorgulatan gayr-ı nizami bir alanın içinde bulduk kendimizi. Hatırlayın, çok değil bundan 10-12 yıl evvel internette “aile paketi” uygulamasına geçilmesi bile tartışmaya
İletişim çağı ile bilgiye ulaşmak kolaylaştı, sınırlar kalktı hatta zaman ve mekânın anlamı değişti. Bu değişim diğer yandan bir büyük yanılgıyı da beraberinde getirdi: Özgürlük ve sınırsızlık iç içe geçti ne yazık ki. İnternet, sosyal medya, ardından yapay zekâ ile ahlâkî, hukukî ve kültürel dengeleri altüst eden, insana insanlığı sorgulatan gayr-ı nizami bir alanın içinde bulduk kendimizi.
Hatırlayın, çok değil bundan 10-12 yıl evvel internette “aile paketi” uygulamasına geçilmesi bile tartışmaya neden olmuş, özgürlük ve sansür ikileminde gidip gelmişti. Çocukları koruma isteği bile, kapitalizmin her şeyi ‘’özgürlük’’ kisvesiyle satmasına yenik düştü. Değil mi ki insan hem güneşten faydalanmak ister hem de zararlı ışınlarından korunmak... Hümanist, iyimser olmamız evlerimizin kapısını kapatmamıza, kilitlememize mâni değil… Ama söz konusu kapitalizm olunca bu doğal sınırlar bile sorgulanır oldu.
Kapitalizm her şey gibi iletişimi de ticarileştirdi.
Popülarite ekonomisi, tıklama ekonomisi oluştu. Popüler olmak artık bir meslek. Böyle söyleyince komik oluyor değil mi? Evet, sadece popüler olmak bir meslek, yeni sektörün bir parçası…
DİJİTAL AYAK İZİ
Bir reklam sloganı vardı hatırlar mısınız: “Kontrolsüz güç, güç değildir.” Kontrolsüz bilgi ve hatta üretilmiş bilgi bugün toplumları yönlendiren en etkili manipülasyon aracına dönüştü. Dijital platformlarda dolaşan yanlış haber, linç kültürü ya da nefret söylemi artık yalnızca bireyleri değil, devletleri de şekillendirme iddiasında çünkü.
Güney Koreli filozof Byung-Chul Han, Şeffaf Toplum kitabında iletişim çağının eleştirisini yaparken
“sosyal medyanın sunduğu sınırsız özgürlüğün ve iletişim imkanlarının gözetim ve kontrol mekanizmasının önünü açtığını’’ söyler. Bıraktığımız dijital ayak izleri sayesinde gözetleniyor ve kontrol ediliyoruz. Ve en acısı da buna biz izin veriyoruz.
Bir insan en kıymetli varlığı, evladını sadece beğenilmek için neden paylaşır?
Hatta biricik evladına travma etkisi yaratacak kötü kamera şakalarını niye yapar ve yayınlar?
Kişisel verilerin korunması hukukun konusu iken, insan, en mahremini gönüllü olarak niye ortalığa döker?
Mahremiyet nedir?
Özel alan nedir?
Hatırlayan var mı?
Üstelik bu mecranın arka sokaklarında pedofili başta olmak üzere onca karanlık varken…
ANI YAŞAMIYOR, BELGELİYORUZ
Aslında sistemi kuranlar, kendine aşık insanın, içindeki görünür olma, beğenilme fetişizmini, kara deliğini keşfetti. Ve insanlığı birkaç sosyal medya hesabına hapsettiler.
Beğenilme arzusu insani ölçülerin önüne kondu. Bir paylaşımın doğruluğundan çok, etkileşimi ölçülüyor artık. Bilgiye ulaşmak bu kadar kolaylaşırken bilgelik, düşünme, bilgi üretme gözden düştü.
Z. Bauman, Akışkan Modernite kitabında
‘’Modern insanın trajedisi, yaşadığı anı deneyimlemek yerine, o anı belgelemeye çalışmasıdır’’
der. İnsan, eğer profesyonel bir eleştirmen, uzman değilse yediği yemeği, gittiği tatili niye paylaşır? Sadece fotoğraf çekmek ve paylaşmak için o tatile gitmek, o restoranda sipariş vermek, görgüsüzce alışveriş torbalarını açmak ne yazık ki yeni normal…
GÖSTERİNİN BİR PARÇASI MIYIZ?
Gerçek özgürlük, seçme hakkıdır. İnternette de öyle… Kişi, kendi beğeni ve ihtiyaçlarına göre istediği içeriğe ulaşabiliyor, aynı zamanda istemediğini filtreleyebiliyorsa özgürdür.
Dijital platformlar, algoritmalar ile insanın seçme özgürlüğünü elinden aldı. Kişiselleştirilmiş kullanım dedikleri, davranışların yapay zekâ ile tahmin edilip yönlendirilmesi değil mi?
En nihayetinde istedikleri ürünü satın almamız, içine girmemizi istedikleri o duyguyu yaşamamız bekleniyor.
Gay Debord “gösteri toplumu’’ derken az bile söylemiş hissi uyandıran bir sirk çadırına döndü insanlık… Gösteri, hayatın bir parçası, yansıması iken hayat, gösterinin bir parçası oldu adeta… Maalesef hepimiz kocaman bir Truman Şov’un başrolündeyiz artık.
#iletişim çağı
#bilgi
#gizlilik
#sınır
