Türkiye ekonomisi oldukça hassas bir dönemden geçiyor ve bu oluşan hassasiyet nedeni ile hem içerideki hem de dışarıdaki tüm gelişmeleri yakından takip ediyor ve etkilerini analiz etmeye çalışıyoruz. Bu gelişmeler içerisinde piyasalara en çok etki eden etkenlerden birisi de petrol fiyatları. Zira petrol fiyatlarındaki artışlar hızlıca benzin ve motorin fiyatlarını etkiliyor ve bu etkiler de fiyatlamalara yansıtılıyor. İçinde bulunduğumuz dönem gibi hassas dönemlerde bu yansıtmanın çok hızlı ve yüksek
Türkiye ekonomisi oldukça hassas bir dönemden geçiyor ve bu oluşan hassasiyet nedeni ile hem içerideki hem de dışarıdaki tüm gelişmeleri yakından takip ediyor ve etkilerini analiz etmeye çalışıyoruz. Bu gelişmeler içerisinde piyasalara en çok etki eden etkenlerden birisi de petrol fiyatları. Zira petrol fiyatlarındaki artışlar hızlıca benzin ve motorin fiyatlarını etkiliyor ve bu etkiler de fiyatlamalara yansıtılıyor. İçinde bulunduğumuz dönem gibi hassas dönemlerde bu yansıtmanın çok hızlı ve yüksek oranlı olduğunu bildiğimiz için de petrol fiyatlarını yakından izliyoruz.
Benzin ve motorin litre fiyatlarındaki artışın hem doğrudan hem de dolaylı etkileri var. Doğrudan etkisini hesaplayabiliyoruz. Çünkü TÜFE sepeti içinde her iki ürünün de bir ağırlığı var ve bu ürünlerdeki fiyat artışlarının etkilerini ağırlıkları üzerinden görebiliyoruz. Ancak dolaylı etkiyi hesaplamak oldukça zor ve dönemsel olarak bu etkilerin değiştiğini de gözlemliyoruz.
Pek çok ürün üretilirken, depolanırken ya da satış sonrası lojistiği yapılırken akaryakıt kullanımı yapılıyor. Dolayısıyla akaryakıt pek çok ürünün ve hizmetin ana girdisi olduğu için akaryakıt fiyat artışları da nihai etiketlere yansıtılıyor. Ekonominin stabil ve enflasyonun düşük olduğu dönemlerde bu etiketlere yansıtma işi daha yavaş ve düşük oranlı olurken, dalgalanmaların yoğun olduğu ve yüksek enflasyonist ortamlarda girdi maliyeti hızlıca etiketlere yansıyor. Ayrıca akaryakıt gibi bir üründeki fiyat artışlarının enflasyonun yayılımını artırdığını yani TÜFE sepeti içerisinde fiyatına etki ettiği ürün sayısını artırdığını biliyoruz.
İşte bu denli önemli olan konu ile ilgili hafta içinde Merkez Bankası da bir blog yazısı yayımlayarak İsrail-İran savaşı nedeni ile artan petrol fiyatlarının etkisini analiz etmiş. Analiz sonuçlarına göre; petrol varil fiyatındaki 10 dolarlık artış 2025 yıl sonu enflasyonunu doğrudan ve dolaylı olarak 1,2 puan artıracak. Bir yıl sonunda bu etkinin 1,6 puan olacağı tahmin edilmiş.
Merkez Bankası’nın Mayıs ayından yayımladığı Enflasyon Raporu’nda 2025 yıl sonu enflasyon tahmininin orta noktası %24. Tahmin aralığının alt bandı %19 ve üst bandı ise %29. Piyasadaki pek çok tahmin ve değerlendirme son gelişmeler öncesinde yıl sonu enflasyonunun %24 olmasa bile üst banda yakın bir şekilde %30’un altında olacağı şeklindeydi. Akaryakıt fiyatlarındaki son artış ile birlikte bu %30 eşiği zora girmiş görünüyor. Bununla birlikte eğer tüm etkinin toplamda 1,2 puan olacağı düşünülürse bu durum yönetilebilir. Merkez Bankası’nın makroihtiyati tedbirlerle bu kısmı yönetmesi kolay.
Ancak benim esas endişem akaryakıt fiyatlarındaki artışın sadece petrolün dolar fiyatına değil aynı zamanda Dolar/TL kuruna da bağlı olması. Kurdaki hareketler de akaryakıt pompa fiyatlarını etkilediği için yıl sonuna kadar kurdaki artışların akaryakıt fiyatları üzerinden enflasyonist etkisinin daha fazla olabileceği. Umarım yanılırız ve yıl sonu enflasyonu Merkez Bankası’nın tahmin aralığının içinde kalır.
#ekonomi
#enflasyon
#levent yılmaz
