Soykırım sonrası ilk kez küresel ekonomik eyleme dönüşen İsrail’e karşı boykotun tarihi 1960’lara kadar iner. Geçmişten bugüne kadar İsrail’e karşı yapılan boykotları ve etkilerini inceleyen İslam İktisadı Araştırma Merkezi’nin (İKAM), raporunda yer alan ayrıntıları inceleyelim. Örneğin, Volkswagen 1960-1977 yılları arasında Arap Ligi tarafından İsrail ile ticari ilişkileri nedeniyle boykot edilme tehdidiyle karşı karşıya kalmış. Japon ve Koreli otomobil üreticileri uzun yıllar boyunca İsrail pazarından
Soykırım sonrası ilk kez küresel ekonomik eyleme dönüşen İsrail’e karşı boykotun tarihi 1960’lara kadar iner.
Geçmişten bugüne kadar İsrail’e karşı yapılan boykotları ve etkilerini inceleyen İslam İktisadı Araştırma Merkezi’nin (İKAM), raporunda yer alan ayrıntıları inceleyelim.
Örneğin, Volkswagen 1960-1977 yılları arasında Arap Ligi tarafından İsrail ile ticari ilişkileri nedeniyle boykot edilme tehdidiyle karşı karşıya kalmış.
Japon ve Koreli otomobil üreticileri uzun yıllar boyunca İsrail pazarından dışlanmış.
1968 yılından itibaren Toyota, Honda ve Nissan gibi büyük Japon otomobil firmaları, uzun süre İsrail’e araç satmamışlar.
Koreli otomobil firmaları 1994 yılına kadar İsrail’de faaliyet göstermemiş.
Starbucks, McDonald’s, Coca-Cola ve L’Oréal markaları özellikle 7 Ekim’den sonra küresel anlamda tüketici boykotlarının hedefi oldu.
**
7 Ekim 2023 sonrasında çoğunluğu ABD menşeli birçok küresel şirket, tüketici boykotlarının hedefi haline geldi.
Uzun yıllar İsrail’e yönelik ekonomik yaptırım ve boykot çağrıları yapan BDS (Boycott, Divestment and Sanctions) hareketi, 7 Ekim 2023 sonrası boykot çağrılarını daha da yoğunlaştırdı ve küresel boykota dönüşmesine katkı sağladı.
İsrail’e açıkça destek veren ya da doğrudan iş birliği içinde olan çok sayıda uluslararası şirket, küresel boykot kampanyalarının odak noktasına yerleşti.
Bu şirketler arasında, İsrail’e silah ve askeri teknoloji sağlayan firmalara 1 milyar poundun üzerinde yatırım yapan Barclays Bank;
İsrail polis teşkilatı ve cezaevi sistemine hizmet sunan HP ve bağlı kuruluşları; İsrail hükümeti ve ordusuna yönelik bulut teknolojisi altyapısı sağlamak üzere 1,22 milyar dolarlık anlaşma imzalayan Amazon;
İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında inşa edilen yasa dışı yerleşim birimlerine konaklama hizmeti sunan Booking.com, Airbnb ve Expedia;
İsrail bankalarına yatırım yaparak, Filistin topraklarının ve doğal kaynaklarının ilhakını finanse ettiği ileri sürülen AXA Sigorta;
İsrail’in yasa dışı yerleşim politikalarını destekleyici nitelikteki EuroAsia Interconnector projesine teknoloji ve altyapı desteği sağlayan Siemens gibi aktörler yer alıyor.
Ayrıca, günlük yaşamda tüketicilerin sıkça karşılaştığı ve yaygın kullanım alanına sahip Burger King, Carrefour, Coca-Cola, Domino’s Pizza ve Pizza
Hut gibi markalar da boykot kampanyalarının hedefi haline geldi.
**
7 Ekim sonrası soykırıma dönüşen Gazze katliamı ile İsrail’e karşı Müslüman nüfuslu ülkeler dışındaki boykotun ilk kez daha etkili olduğunu gördük.
Örneğin, Birleşik Krallık’ta yaklaşık 2400 şubesi bulunan Co-op perakende zincirinin Mayıs 2025’te gerçekleştirdikleri Genel Kurulu’nda üyelerinin yaklaşık dörtte üçü İsrail ürünlerinin boykot edilmesini talep eden önergeye destek verdi.
Üyeler, Co-op yönetiminden “ahlaki cesaret ve liderlik” göstermelerini talep ettiler.
Co-op üyeleri sundukları önergede, İsrail’in “Gazze’yi tamamen yok ettiğini” belirterek İsrail’le tüm ticaretin durdurulmasını talep ettiler.
Buna ek olarak, Co-op’un Rus ürünlerini de boykot eden ilk süpermarket olduğunun altı çizilerek, İsrail’e karşı da aynı “ahlaki ilke ve değerlere” bağlı kalınması istendi.
Bu çağrı neticesinde, İsrail ürünlerinin 2025 yazı itibariyle Co-op market raflarından kaldırılabileceği belirtildi.
Benzer bir tutum, İtalya’da faaliyet gösteren büyük bir süpermarket zinciri olan Coop Alleanza 3.0 tarafından da sergilendi.
Zincir, Orta Doğu’daki duruma ilişkin tavrının daha önce açıkça ortaya konduğunu belirterek, Gazze’de derhal ateşkes çağrısında bulundu ve İsrail’in kuşatma altındaki Filistin bölgesine yönelik abluka uygulamasını kınadı.
Son haftalarda İsrail’in saldırılarında yaşanan artışı vurgulayan Coop Alleanza 3.0, “Gazze’de yaşananlara kayıtsız kalamayız” açıklamasıyla İsrail menşeli bazı ürünleri raflarından kaldırma kararı aldı. İsrail’de üretilen yer fıstığı ezmesi, tahin ve SodaStream markalı ürünlerin satışını durdurdular.
Ayrıca, Filistinli girişimciler tarafından üretilen “Gaza Cola” isimli içeceğin satışına başladılar ve bu satışlardan elde edilecek geliri Gazze’de bir hastanenin yeniden inşasına harcayacaklarını açıkladılar.
Ne yazık ki Gazze’de yaşananlara kayıtsız kalmayan zincir marketlerin ikisi de Avrupalı.
#boykot
#israil
#Yaşar Süngü
