Jeoekonomik gerilimin güneyimizden doğumuza kaydığına, henüz emareler belirmemişken, Gürcistan konulu yazımla işaret etmiştim. Jeoekonomik parametreler bunun geleceğini gösteriyordu. Ancak ilk etkinin Azerbaycan’da gelişeceğini öngörememiştim. Ruslar gelen dalgayı ön satıhta karşılamayı benimsedi. Oldukça hasmane bir tavır takındılar kardeşimiz Azerbaycan’a karşı. Ve kaybettiler. Sadece Azerbaycan’ı değil, yavaş yavaş tüm Kafkasya’yı… Hınçlarını çıkarmaya yer arayacaklardır ama Fransızlarla beraber
Jeoekonomik gerilimin güneyimizden doğumuza kaydığına, henüz emareler belirmemişken, Gürcistan konulu yazımla işaret etmiştim. Jeoekonomik parametreler bunun geleceğini gösteriyordu.
Ancak ilk etkinin Azerbaycan’da gelişeceğini öngörememiştim. Ruslar gelen dalgayı ön satıhta karşılamayı benimsedi. Oldukça hasmane bir tavır takındılar kardeşimiz Azerbaycan’a karşı.
Ve kaybettiler. Sadece Azerbaycan’ı değil, yavaş yavaş tüm Kafkasya’yı…
Hınçlarını çıkarmaya yer arayacaklardır ama Fransızlarla beraber uydurdukları Minsk masallarının sonucu bu.
İran’ın afakanlar bastıran çiğ kaprislerinin ve Ermenistan kamuoyunun sürreal hamasetinin sonucu bu.
İşte ABD’ye yüz yıl geride kalmış “açılamayanı açma” kabiliyetini yeniden kazandıran denklemin bileşenleri bunlar.
Bundan yüz yıl önce Panama Kanalı, coğrafi zorluklar, sağlıksız çalışma ortamı ve maddi imkânsızlıklar nedeniyle açılamadığında projeyi devraldı. Panama’yı Kolombiya’dan koparıp Kanalı açtı.
Şimdi Zengezur politik ihtilaflar nedeniyle açılamadığında yeniden sahnede ve gücünü hiç aşınmamışçasına teyit ediyor.
Tabi Trump’ın Zengezur’u açıp açamayacağı tartışmaya açık.
ABD neredeyse Çin’in her koridor projesine alternatif koridor projeleriyle mukabele etti. Ancak Çin kendi şekillendirdiği projelere 1 trilyon dolardan fazla kaynak sağladığı halde ABD kendi dahil olduğu projelere sadece birkaç yüz milyon dolar kaynak sağlayabildi.
Ama Zengezur farklı. ABD hiç giremediği bir coğrafyanın kapısını araladığının farkında. Bu öyle bir coğrafya ki Almanlar iki dünya savaşında da Bakü’ye ulaşmaya çalışmıştı. Amerikalılar Zengezur’u ihmal etmeyecektir.
Madem Azerbaycan memnun, sorun yok. Ancak artılarıyla ve eksileriyle Türkiye için nötr olan bu durumun pozitife çevrilmesi gerekiyor. Azerbaycan buna mâni değil. Ermenistan da…
Merak ettiğim şu;
Zengezur gerçekten Türkiye’nin yutamayacağı bir lokma mıydı?
Reisi’nin şaibeli helikopter kazası Türkiye’nin işin üstesinden gelmesine engel olacak kadar kritik miydi? Libya, Doğu Akdeniz, Suriye, Somali, Türk Devletleri Teşkilatı hepsi üst üste geldiğinden mi ABD Zengezur’dan uzak tutulamadı?
Ya da daha genel bir merak;
Türkiye’nin yutabileceği lokma ne kadar büyüktür?
Ben Türkiye’nin zannedildiğinden daha güçlü olduğunu biliyorum. Ama politik ve askeri olarak çok başarılı olmasını bir konfor olarak görüp ekonomi ve finansa gözünü kapamasına hayıflanıyorum. Mesela Suriye; hâlâ bir bankamız gidip Şam yahut Halep şubesini açmadı… Türkiye çok gelişkin olan jeoekonomik ve jeofinansal gücünün sanki farkında değil gibi davranıyor.
Dönelim Zengezur’a… Bu koridor müzayedeye konsa milyarlarca dolar ederdi. Japonlar mesela Çin’i dengelemek için ellerini ceplerine atardı.
Artık Trump Koridoru olarak anılan Zengezur Koridoru, doğu-batı ve kuzey-güney ekseninde ABD’nin İran, Çin ve Rusya’ya karşı kazandığı mutlak bir zafer. Tüm bölgenin ortak menfaatinin kesişim kümesi olabilecekken ABD’nin zaferine dönüştü.
Bu bölge Türkiye’nin samimiyetine mesafeli kaldıkça kendine daha çok gol atar.
Trump Zengezur’u Türkiye’ye karşı da bir zafer olarak yorumlayabilecek tıynettedir. Ancak Azerbaycan ve Ermenistan buna imkân tanımaz.
Dediğim gibi durum Türkiye’nin aleyhine de değil. Azerbaycan da menfaatini bu denklemin sürdürülmesinde görüyor. Üstelik Türkiye’nin durumu lehine çevirebileceği belki onlarca senaryo veya proje mümkün.
Bunlardan birisi de
Vanların Kardeşliği
projesi olabilir.
Projeye geçmeden önce bir parça etimolojik bilgi vereyim.
Nahçıvan’ın
kelime anlamının;
Nuh’un civanı (oğlu)
olduğu söylenir. Madem Nuh’un çocuklarıyız zaten kardeşiz, şehirlerimiz de kardeş.
Van, Tatvan, Erivan, Nahçıvan…
Vanların Kardeşliği
projesi
Van, Erivan, Nahçıvan
üçgenini kurup politik,
askeri, ekonomik ve diğer stratejik
menfaatlerin kesiştirilmesini hedefler. Böylece Trump Koridoru’na ABD’nin yüklediği anlamın dengi bulunmuş olur. Zengezur ile Basra-Ovaköy güzergahındaki Kalkınma Yolunun buluşturulmasına yeni anlamlar kazandırılır.
En azından Kalkınma Yolu bu üçgenle muskalanmış ve Trump musallat edilmemiş olur.
Yaptırımlar kalktığında İran da kapsam dışında kalmamış, Zengezur’a Türkiye’nin içinden bağlanmış olur. Zaten İran yaptırımları kalktığında
Tatvan’la
üçgen dörtgene dönüşür…
#Trump
#Zengezur Koridoru
#Yusuf Dinç
