Ülkemizde erkekler askere gidiyor ve askerlik süresinde sigortalı erkek işçi ve memur olarak çalışmak mümkün olmuyor. Bu nedenle askerlik süresinde borçlanma yapılabiliyor. Silâhaltında er veya erbaş olarak veya yedek subay okulunda geçen askerlik sürelerinin borçlanılması, askerlik borçlanması oluyor. Askerlik borçlanması, emeklilik için sigortalılık başlangıcını öne çekme ve eksik prim günlerini tamamlamada çok yararlı bir müessese olarak dikkati çekiyor. Bu anlamda erkek sigortalıların emekliliği hak ediş anlamında ellerini güçlendiriyor.
‘Askerlik borçlanması’ nedir?
Askerlik borçlanması, sigortalı olarak tescil edilmiş bulunanların, er veya erbaş olarak silahaltında veya yedek subay okulunda geçen sürelerinin tamamı veya bir kısmı kendilerinin veya hak sahiplerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı talepte bulunmaları ile borçlandırılmasıdır.
Er veya erbaş olarak silahaltında veya yedek subay okulunda geçen sürelerin borçlandırılması mümkündür. Askerlik yapmayanlar, askerlikten muaf tutulanlar askerlik borçlanması yapamazlar. Askerlik borçlanması en fazla askerlik süresi kadar yapılabilir.
Başvuru aşaması ve ödeme
Öncelikle askerlik borçlanması formu askerlik şubesinden doldurulur. Askerlik borçlanması formunda hangi tarihler arasında askerlik yapıldığı ve askerlikten sayılmayan süreler varsa bu bilgiler bulunur.
Askerlik sürelerini belirten bu form askerlik şubesinden onaylandıktan sonra 4/a sigortalıları yani SSK’lı çalışanların en son çalıştıkları işyerinin bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerine, 4/b sigortalıları yani Bağkurluların ise dosyalarının bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerine başvuru yapmaları gerekiyor.
Tutar belli olup tebliğ edildikten sonra bir ay içinde askerlik borçlanma tutarının ödenmesi şartı bulunuyor. Bir ay içinde ödenmezse tekrar başvuru yapılması gerekiyor.
Hesaplama nasıl yapılır?
Askerlik borçlanması için yapılacak dönemdeki asgari ücret üzerinden belirlenen prime esas kazanç tutarının alt ve üst limitinden hesaplama yapılıyor. Prime esas kazancın günlük tutarının yüzde 32’si oranında belirlenen günlük rakamla borçlanılacak gün sayısı çarpılarak ödenmesi gereken rakam belirleniyor.
Buna göre 2017 yılı itibarıyla askerlik borçlanmasının bir günü için ödenebilecek en düşük rakam 18.96 TL’dir.
Borçlanma süresi
Emeklilik için her zaman uzun sürelerin borçlanmasına ihtiyaç olmayabilir. Bu nedenle askerlik süresinin tamamı yerine sadece bir kısmı da borçlanabilir.
Örneğin yaşlılık aylığı için 60 güne ihtiyaç varsa askerlik süresinin iki ayını borçlanmak yeterli olacaktır.
Geri alınabilir mi?
Askerlik borçlanması yapan ancak daha sonra askerlik borçlanmasından vazgeçmek isteyen bir kişi, SGK’ya dilekçe vererek 5510 sayılı Kanun'un 41. maddesine göre yaptığı askerlik borçlanmasını iptal ederek ödediği parayı geri alabilir.
Askerlik borçlanması ile erken emeklilik
Askerlikte geçen süreler sigortalılık başlangıç tarihinden önce ise borçlanma yapılan gün kadar sigortalılık başlangıç tarihi geri çekilir.
Örneğin; askerliğe başlama tarihi 01.01.1980 ve ilk sigortalılık tarihi de 15.06.1986 olan bir sigortalının 18 ay askerlik yaptığı varsayıldığında 18 ay yani 540 günün tamamının borçlanılması halinde ilk işe giriş tarihi 15.06.1986 tarihinden 540 gün geri çekilecek ve 15.12.1984 olacaktır. İlk işe giriş tarihinin değişmesi de erken emekli olunması için avantaj sağlamaktadır.
Diğer taraftan askerlikte geçen süreler sigortalılık başlangıç tarihinden sonra ise borçlanma yapılan gün kadar sigortalılık gün sayısına eklenir. Bu durumda ilk işe giriş tarihi değişmez.
Örneğin; ilk işe giriş tarihi 01.01.1991 ve askerlik başlangıç tarihide 20.03.1994 olan bir sigortalının askerlik borçlanması yapması durumunda sigortalılık başlangıç tarihi geri çekilmez borçlanma yaptığı süre kadar hizmet süresine eklenir.
Askerlik sigortası hangi statüde değerlendirilir?
Askerlik borçlanmasının hangi sigortalılık statüsü kapsamında değerlendirileceği de kişinin askerlik borçlanması yaptığı dönemdeki sigortalılığına göre belirlenir.
Kişinin borçlanma yaptığı dönemde 4/a’lı ise borçlanmayı 4/a’lı olarak, 4/b’li ise 4/b’li olarak değerlendirilir. Aktif sigortalılık döneminin sonunda borçlanma yapılmışsa kişinin son statüsüne bakılır. Kişi en son 4/a’lı ise askerlik borçlanması da 4/a’lı olarak değerlendirilecektir.
