ABD'li firmaların, Çin'in ihracat yasağını üçüncü ülkeleri kullanarak aştığı ve kritik mineralleri bu şekilde satın aldığı iddia edildi.
ABD’nin teknoloji ve savunma sanayisi için kritik önemdeki minerallerin tedarikinde yeni bir yol haritası oluştu. Çin’in 2024'ün aralık ayında antimon, galyum ve germanyum ihracatını yasaklamasının ardından bu metaller, Tayland ve Meksika üzerinden ABD’ye yönlendirilmeye başladı. Reuters’ın ulaştığı gümrük ve nakliye kayıtları, yasaklara rağmen ticaretin sürdüğünü gösterdi.
Antimon; pillerde, çiplerde ve alev geciktiricilerde kullanılan hayati bir metal. Çin, bu metalin yanı sıra galyum ve germanyumda da küresel tedarikte başı çekiyor. Pekin, Washington’un Çin çip endüstrisine uyguladığı baskıya karşılık bu üç kritik mineralin ihracatını Aralık 2024’te yasaklamıştı.
Ancak kayıtlar, Çinli üreticilerin ürünlerini üçüncü ülkeler üzerinden ABD’ye ulaştırmaya devam ettiğini ortaya koydu.
ÜÇÜNCÜ ÜLKELERİ KÖPRÜ OLARAK KULLANIYOR
ABD’nin Aralık-Nisan döneminde Tayland ve Meksika’dan ithal ettiği 3 bin 834 tonluk antimon oksit, önceki üç yılın toplamından fazla. Aynı dönemde, bu iki ülke Çin’in en büyük ihracat pazarları arasına girerken, 2023’te ilk 10’da bile yer almıyorlardı.
Oysa Tayland ve Meksika’da yalnızca birer antimon izabe tesisi bulunuyor ve Meksika’daki tesis Nisan ayında faaliyete geçti.
RFC Ambrian danışmanlık şirketine göre, bu ülkelerde ciddi bir yerel üretim yok. Bu da akıllara Çin kaynaklı ürünlerin etiketlenerek aktarıldığı ihtimalini getiriyor.
AKTARMA ZİNCİRİ NASIL İŞLİYOR?
Reuters’a konuşan Gallant Metals CEO’su Levi Parker, Çin’deki tedarikçilerin ürünleri başka Asya ülkeleri üzerinden, farklı etiketlerle ABD’ye gönderdiğini söyledi.
Nakliye verilerine göre, Çinli Youngsun Chemicals’ın Tayland’daki iştiraki Unipet, yalnızca Aralık-Mayıs arasında ABD’ye 3 bin 366 ton antimon ürünü gönderdi. Bu, geçen yılın aynı dönemine göre 27 katlık artış anlamına geliyor.
Gönderim belgelerinde hammaddenin menşei yer almıyor. Youngsun Chemicals ve Unipet bu sevkiyatlara dair yorum yapmadı.
YASA DIŞI DEĞİL AMA RİSKLİ
ABD yasaları, antimon, galyum veya germanyumun Çin menşeli olmasını doğrudan yasaklamıyor. Ancak Çin’den çıkış için lisans gerekmesi, dolaylı yolları zorunlu kılıyor. Çin Ticaret Bakanlığı, Mayıs’ta bazı yabancı aktörlerin yerel “kanunsuzlarla” işbirliği yaptığını açıklamış ve bu faaliyetlerin ulusal güvenlik riski taşıdığını duyurmuştu.
White & Case hukuk firmasından James Hsiao’ya göre, bu tür dolaylı ihracatlar Çin yasaları kapsamında kaçakçılık sayılabilir ve beş yıla kadar hapis cezası gündeme gelebilir.
Galyum, germanyum ve antimon fiyatları küresel ölçekte rekor seviyelere çıkmış durumda. Çin’den yapılan resmi ihracat verileri hala düşük kalsa da, yasağı aşan ticaret zincirinin sürmesi, Pekin’in ihracat kontrollerini uygulama gücünü sorgulatıyor.
