Rusya Avrupa'ya gaz akışını keserse farklı senaryolar gündemde

Rusya'nın Ukrayna sınırında askeri faaliyet göstermesi, ABD başta olmak üzere batı ülkelerinin Ukrayna'ya destek amacıyla silah sevkiyatını artırması nedeniyle Karadeniz'in kuzey bölgesinde tansiyon yükseliyor.

Avrupa, doğalgazın yaklaşık yüzde 40'ını Rusya'dan ithal ediyor, bu da 175 milyar metreküp doğalgaza tekabül ediyor.

Rusya, gazını esas olarak Belarus ve Polonya'dan geçen Yamal-Avrupa boru hattı ve Ukrayna üzerinden Baltık Denizi bölgesine taşıyan Kuzey Akım boru hatları aracılığıyla kıtaya ihraç ediyor.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etme olasılığı, Avrupa'nın Rus gazına karşı yaptırımları ve Rusya'nın Avrupa'ya gaz akışını durdurma ihtimali, bölgenin enerji alanında ciddi bir krize tanık olduğu bu dönemde kıtada enerji güvenliği konusunda yeni endişeler doğuruyor.

Cezayir ve Moskova arasındaki güçlü ilişkiler

Cezayir-Rusya ilişkilerinin, Cezayir'in 1962'de bağımsızlığını kazanmasından bu yana hem diplomatik hem de askeri açıdan güçlü olduğu biliniyor.

Moskova, Cezayir'in ilk silah tedarikçisi olarak kabul ediliyor. Gözlemcilere göre, geçtiğimiz yıllarda, "Sukhoi" ve "MiG" uçakları ile asker, helikopter ve tank taşımak için kullanılacak uçakların yanı sıra altı denizaltı ve gelişmiş hava savunma sistemlerinin alımları milyarlarca doları buldu.

Cezayir ve Rusya, 2001 yılında askeri, ticari ve enerji gibi birçok alanda iş birliği için stratejik ortaklık anlaşması imzaladı. Cezayir milli petrol şirketi Sonatrach'ın da Gazprom ve Lukoil gibi Rus enerji şirketleri ile yakın ilişkileri bulunuyor.

Cezayir çölünden Avrupa'ya gaz tedariki

Cezayir, ülkenin güneyindeki büyük Hassi R'Mel sahasından ve diğer yerlerden gaz taşımak için üç boru hattıyla Avrupa kıtasına bağlanıyor; bunlardan biri aylar önce durduruldu ancak iki boru hattı halen hizmet veriyor.

1984 yılında hizmete açılan ilk hat, Cezayir'i Tunus üzerinden İtalya'ya (Sicilya adası) bağlıyor ve yıllık 30 milyar metreküp kapasitesi bulunuyor.

İkinci boru hattı ise Cezayir'in kuzeybatısındaki Beni Saf kasabasından İspanya'nın güneyindeki Almeria şehrine ulaşıyor. "Medgaz" olarak bilinen hattın yıllık kapasitesi 8 milyar metreküp. Kapasiteyi 10.6 milyar metreküpe çıkarmak için genişletme çalışmaları devam ediyor.

Geçen Kasım ayının başında duran üçüncü hat ise Fas ve Akdeniz'den geçerek Cezayir'i İspanya'ya bağlayan Mağrip-Avrupa doğalgaz boru hattı.

Cezayir Cumhurbaşkanlığı, 31 Ekim'de son dönemde diplomatik ilişkilerini sonlandırdığı Fas'tan geçen söz konusu boru hattının sona eren sözleşmesinin yenilenmeyeceğini açıkladı.

İtalya'ya gaz tedarik etme noktasında bazı yıllarda yüzde 30'lara varan oranlarla Rusya'yı ikinci sırada takip eden Cezayir, yüzde 50'ye yakın pazar payı bulunan İspanya ve Portekiz'e gaz tedarikinde birinci sırada yer alıyor. Ayrıca Fransa,Yunanistan ve Türkiye'ye de sıvılaştırılmış doğalgaz tedarikinde bulunuyor.

Cezayir geçen yıl yaklaşık 130 milyar metreküp doğalgaz üretti ve bunun 45 milyar metreküpten fazlasını ihraç etti.

Cezayir, Rusya'nın olası gaz akışı kesintisini karşılamada yeterli değil

Sonatrach'ın eski CEO'larından biri, Cezayir'in iki ülke arasındaki üretim farkı gibi basit bir nedenle Rus gazının yerini alamayacağını ifade etti.

Cezayir'in en fazla İtalya'ya 20 ila 30 milyar metreküp, Portekiz ve İspanya'ya yaklaşık 12 milyar metreküp ve Fransa, Türkiye, Yunanistan ve diğer bazı ülkelere daha küçük miktarlarda ihracat yaptığını söyleyen eski yetkili, Cezayir'in Avrupa'ya yıllık ihraç ettiği gaz miktarının 42 milyar metreküpü aştığını, sadece bir Rus boru hattının bu miktarları pompalayabileceğini kaydetti.

Eski CEO, "Açıkçası şu anda Rusya'nın gaz üretimine karşı koyabilecek hiçbir ülke yok. Avrupa'nın Cezayir, Katar ve ABD gibi diğer kaynaklar aracılığıyla Rus gazına olan bağımlılığını azaltmaya yönelik girişimleri var." dedi.

Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Profesörü Hüseyin Bukara ise Cezayir'in Avrupa'ya gaz arzındaki olası bir boşluğu doldurmak için Rusya ile ilişkilerini riske atıp atmayacağı sorusuna, ülkesinin her zaman ekonomik konularda pragmatik davrandığını ve siyasi hesapları bir kenara koyduğunu belirtti.

Önceden Cezayir Üniversitesi'nde görev yapan Bukara, "Üretimi Rus arzını karşılamaya yetmeyeceği için Cezayir, Rus doğalgazının yerini alamaz. Avrupa'ya gaz sağlayan Rus boru hatları, Cezayir'e kıyasla daha fazla üretim kapasitesi olan Rus doğalgaz sahalarından sevk yapıyor." dedi.

Batı ve Rusya arasındaki krizin askeri bir çatışma noktasına gelme olasılığını uzak bir ihtimal olarak değerlendiren Bukara, bu nedenle, Avrupa'ya Rus tedarikini kesmenin imkansız olduğunu kaydetti.

Bukara, Avrupa'nın Moskova ile gireceği silahlı bir çatışmanın doğuracağı korkunç sonuçların farkında olduğuna işaret etti.