Bakan Bolat rakamları açıkladı: Temmuz ihracatında tarihi rekor kırıldı

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Kahramanmaraş'ta temmuz ayına ait dış ticaret rakamlarını basın toplantısıyla açıkladı.

Temmuz ayında tarihin en yüksek ihracat değerine ulaşıldığını belirten Bakan Bolat, temmuz ayı ihracatının yüzde 8,4 artışla 20 milyar 93 milyon dolara ulaştığını açıkladı.

Sözlerime başlarken 2 gün önce şehit düşen Mustafa Tatlı isimli Mehmetçiğimize Allah’tan rahmet, yakınlarına da sabır diliyorum.

Milli Mücadele’nin sembol şehirlerinin başında gelen, istiklal madalyası sahibi bu kahraman şehrimizin evlatları, vatanları için dün olduğu gibi bugün de canlarını feda ediyorlar. Bu üzücü haberin yanı sıra, aldığımız sevindirici bir haberi de burada paylaşmak isterim.

İsveç'in Lund kentinde 52 ülkeden 189 öğrencinin katılımıyla düzenlenen 3. Avrupa Kızlar Bilgisayar Olimpiyatı'nda, Kahramanmaraş'ta deprem felaketini yaşamasına rağmen Altın madalyanın sahibi olan Duru Özer’i buradan tebrik ediyor, başarısının tüm gençlerimize örnek olmasını temenni ediyorum.

6 Şubat’ta ardı ardına yaşadığımız deprem felaketleri sebebiyle milletimize ve sizlere bir kez daha geçmiş olsun diyor, depremde kaybettiğimiz vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, sizlere de baş sağlığı diliyorum.

Asrın felaketi sonrası Hükümetimiz; depremin ilk anlarından itibaren arama-kurtarma ve acil barınma çalışmaları başta olmak üzere tüm imkanlarını deprem bölgesine seferber etmiş, aynı zamanda şehirlerimizin tekrar ayağa kaldırılması adına enkaz kaldırma ve kalıcı konutların inşasına yönelik çalışmaları vakit kaybetmeden başlatmıştır.

Bu kapsamda, 3 hafta gibi kısa bir süre içerisinde kalıcı konutlarla ilgili somut adımlar atılarak, şimdiye kadar 180 bin civarında konut ve köy evinin inşa süreci başlatılmış olup çalışmalar son hızıyla devam etmektedir. Bir yıl içinde 318 bin kalıcı konutun teslim edilmesi planlanmıştır.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız yönetiminde ve koordinasyonunda yapılmakta olan konut projesinin yanında, yine adıgeçen Bakanlığımız, kendi konut veya işyerini yerinde inşa edecek afetzedelerimize Yerinde Dönüşüm Projesi kapsamında faizsiz kredi imkânı sunmaktadır. Vatandaşlarımızın bu projeye 100 bini aşan başvuruyla oldukça yüksek bir ilgi gösterdiğini memnuniyetle ifade etmek istiyorum.

(Konutlar için 500 bin TL hibe + 500 bin ile 800 bin TL arasında faizsiz kredi verilmesi, iş yerleri için 250 bin TL hibe + 250 bin ile 500 bin TL faizsiz kredi verilmesi kararlaştırılmıştır. Krediler 2 yıl ödemesiz, toplamda 10 yıl vadeli ve faizsiz olarak verilecektir.)

Yeniden inşa çalışmalarımızda önceliğimiz, yıkıma uğrayan şehir merkezlerinin, tarihi dokuya uygun, sürdürülebilir ve çevreye duyarlı yapılarla tekrar ayağa kaldırılmasıdır.

"Devlet ve millet olarak el birliğiyle aşacağız"

Asrın felaketinin acılarını ve kayıplarımızın kederini ilk günkü gibi kalbimizde taşıyoruz. 13,5 milyon insanımızı doğrudan etkileyen, yaklaşık 51 bin insanımızı kaybettiğimiz deprem felaketinde, şehirlerimiz de büyük bir yıkımla karşı karşıya kaldı.

Bu kapsamda, yarım milyondan fazla binanın yanı sıra; ulaşım, iletişim ve enerji alt yapıları kalıcı hasara uğradı.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığımız tarafından yapılan tahminlerde, depremin ekonomimiz üzerindeki etkilerinin 100 milyar doları aşacağı (yaklaşık 2 trilyon TL; 103,6 milyar ABD Doları) öngörülürken, söz konusu rakamın 2023 yılı başlangıç bütçe harcamalarının yaklaşık %45’ine tekabül ettiğini görüyoruz.

Başka bir deyişle yaşanan deprem, devletin toplam bütçesinin nerdeyse yarıya yakın bir kısmı kadar büyük bir harcama zorunluluğuna neden olmuştur. Bunu da devlet ve millet olarak el birliğiyle aşacağız.

(Depremin Türkiye ekonomisi üzerindeki toplam yükü içerisinde en önemli bileşenini yüzde 54,9 oranıyla konut hasarı oluştururken (1.073,9 milyar TL/56,9 milyar ABD doları), ikinci ağırlıklı hasar kalemi kamu altyapısı ve hizmet binalarındaki yıkımdır (242,5 milyar TL/12,9 milyar ABD doları)

Bu doğrultuda, gerek Hükümetimizin uygulamaya aldığı tasarruf tedbirleri gerekse bölgede ekonomiyi tekrar canlandırmaya yönelik atılan adımların yardımıyla deprem felaketinin ekonomimiz üzerinde yarattığı etkileri kısa sürede atlatacağımıza yürekten inanıyorum.

Deprem sonrası bakanlığımızca atılan somut adımlar

Deprem nedeniyle ortaya çıkan olumsuzluklara karşı, bütün kurumlarımızla ve elimizdeki tüm imkanlarla altyapı ve üstyapıyı tesis etmek amacıyla, var gücümüzle mücadele ettiğimizi bir kez daha ifade etmek isterim.

Ticaret Bakanlığı olarak bizler de afet koordinasyon çalışmalarına destek vermek, depremden etkilenen illerde ihtiyaç duyulan her türlü malzemeyi temin etmek ve anılan illerde ticari hayatı tekrar canlandırmak için depremin ilk gününden bu yana çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

Bu itibarla, depremin hemen ardından başlattığımız çalışmalar kapsamında;

Bölgede yerleşik esnaf ve sanatkârlarımızın mali kayıplarının telafisi noktasında; Türkiye Halk Bankası kaynaklarından; %50 Hazine faiz sübvansiyonlu, 250 bin liraya kadar limitli, 12 ayı ödemesiz olmak üzere 60 ay vadeli deprem destek kredisi kullandırılmaya başlanmış (Kahramanmaraş ilimizde 2.757 esnaf ve sanatkâra kullandırılan deprem destek kredisi tutarı 679.337.000 lira olmuştur. Bununla birlikte il genelinde 1 Ocak-30 Haziran 2023 döneminde 3.843 esnaf ve sanatkâra kullandırılan %50 ve %100 Hazine faiz destekli işletme ve yatırım kredilerinin toplam tutarı ise 1 milyar 437 milyon liraya ulaşmıştır),

6 Şubat'ta meydana gelen depremler nedeniyle işleri veya işletmesi zarar gören esnaf ve sanatkarların kredi ödemeleri 6 aylığına faizsiz ertelenmişti. Bu defa, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Osmaniye illeri ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde depremden zarar gören esnaf ve sanatkarların kredi geri ödemelerine 6 ay daha erteleme getiriyoruz.

TESKOMB (Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği) tarafından, esnaf ve sanatkârlarımızın kooperatiflere olan gecikmiş borçlarına yönelik yapılandırma uygulaması hayata geçirilmiş Esnaf ve sanatkârların meslek kuruluşlarına olan borçları için ödeme kolaylığı sağlanmış ve belirli işlemlerinden ücret alınmaması imkânı getirilmiştir.

Hazine ve Maliye Bakanlığınca; Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki mükellefler için mücbir sebep hali 30 Kasım 2023'e uzatılmıştır. Böylelikle beyanname verme süresi 15 Aralık 2023'e, bu beyannamelere ilişkin ödeme süresi 29 Aralık 2023'e kadar ötelenmiştir.

Deprem bölgesine yardım malzemelerinin ulaştırılmasına yönelik çalışmalar kapsamında ise;

Vatandaşlarımızın e-ticaret sitelerinden satın aldığı yardım malzemelerinin AFAD ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı koordinasyonunda deprem bölgelerine ulaştırılması amacıyla “Deprem Yardımlaşma Seferberliği” başlatılmış (75 e-ticaret ve kargo şirketi katılım sağlarken, seferberlikte satılan toplam ürün sayısı 4 milyon 718 bin adet, satılan ürünlerin toplam bedeli ise 397 milyon 337 bin TL olarak gerçekleşmiştir)

Gurbetçi vatandaşlarımız başta olmak üzere, dost ve kardeş ülkelerde toplanan yardım malzemelerinin ülkeye girişi ve AFAD koordinasyonunda deprem bölgesine ulaştırılması noktasında gümrüklerimiz 7/24 esasına göre ve ilgili kurumlarımızla koordinasyon halinde faaliyet göstermiş,

Bölge sanayicisi ve ticaret erbabı için önem arz eden Hizmet binası depremde ağır hasar gören Kahramanmaraş Gümrük Müdürlüğü Sanayi Ticaret Odası ve Ticaret Borsası ile yürütülen çalışmalar neticesinde, Ticaret Borsası yerleşkesinde oluşturulan geçici tesislerde dün hizmete açılmış,

Deprem bölgesine yardım amacıyla serbest bölgelerden gönderilen mallardan binde 9 oranında Özel Hesap ücretinin alınmaması sağlanmıştır.

Öte yandan, acil barınma ihtiyacı ortaya çıkan vatandaşlarımıza,

AFAD tarafından konteyner sağlanması çalışmaları kapsamında; ilgili kurumlar ve üretici firmalar nezdinde koordinasyon sağlanarak tedarik süreci yakından takip edilmiş,

Ayrıca yurt dışından konteyner tedarikini kolaylaştırmak adına gümrük vergileri bu yılın sonuna kadar kaldırılmış,

Yine afet bölgesinde yeniden inşa faaliyetlerinde ihtiyaç duyulan kullanılmış iş/inşaat makinelerinin ithalatında bazı kolaylıklara gidilerek, bu imkanlar yıl sonuna kadar uzatılmıştır.

Diğer taraftan, deprem bölgesine yardımların ulaştırılması esnasında fırsatçılık yapan gerçek ve tüzel kişiler için caydırıcı nitelikte tedbirleri de vakit kaybetmeksizin hayata geçirdik.

Özellikle acil ihtiyaç malzemelerinde fahiş fiyat artışı yapıldığına ilişkin iddiaları incelemeye alarak, ticaret il müdürlüklerimiz aracılığıyla Türkiye genelinde 5.100 işletmeye ve 23.000 ürüne denetim gerçekleştirdik.

Küresel ekonomideki gelişmeler ve beklentiler

Bakanlığımızca atılan tüm bu adımlarla birlikte depreme ilişkin kararlı çalışmalarımızı göstermek amacıyla iş dünyamızla birlikte iki büyük ve yıkıcı depremin merkez üssü Kahramanmaraş’ta Dış Ticaret Rakamlarının açıklanmasına karar verdik.

Bu kapsamda sizlerle yurt içi ve yurt dışı gelişmelerle birlikte Temmuz 2023 dönemine ait Dış Ticaret verilerimize ilişkin değerlendirmelerimizi paylaşmak istiyorum.

Bilindiği üzere, 2023 yılında küresel üretimde ve dış ticarette oldukça zayıf bir seyir gözlenmektedir. Nitekim 2023 yılı Ocak-Mayıs dönemde küresel mal ihracat hacmi %0,2 oranında daralmıştır.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Küresel Ekonomik Görünüm Temmuz 2023 güncellemesine göre, küresel büyümenin, 2022 tahmini olan %3,5 seviyesinden 2023 yılında %3,0'a gerilemesi beklenmektedir.

2023 yılı için en önemli ticaret partnerimiz olan Avro Bölgesinin bu sene %0,9 büyüme göstermesi beklenirken, ABD için büyüme beklentisi %1,8 olarak açıklanmıştır.

Küresel ticaret büyümesinin, 2022'deki %5,2 seviyesinden 2023'te %2,0'a gerilemesi, 2024'te ise %3,7 ile tarihsel ortalamanın altında kalmaya devam etmesi beklenmektedir. (2000-2019 ortalaması %4,9).

2023 yılı Temmuz ayı PMI (İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi) verileri de küresel talebin bir müddet daha zayıf seyredeceğine işaret etmektedir.

Açıklanan Temmuz ayı öncü PMI göstergeleri Avro bölgesinde 42,7, en büyük ticaret ortağımız Almanya’da 38,8, İngiltere’de 45,3 ve ABD’de 49’la 50 eşik değerin altında kalmıştır.

"Kapasite kullanım oranı son 10 ayın en yüksek değerini aldı"

Pandemi ve devamındaki Rusya-Ukrayna savaşının üzerine gelen deprem felaketine karşın ülkemiz ekonomisi, 2023 yılının ilk çeyreğinde de büyüme trendini koruyarak son 11 çeyrektir kesintisiz büyüme performansını sürdürmüştür (2023 ilk çeyrek büyüme: %4,0).

İhracatımızda da benzer performansı göstermeye devam ediyoruz. 2021 yılında, tarihinde ilk defa %1 seviyesinin üzerine çıkan küresel ihracattan aldığımız payı; 2022 yılında %1,02’ye; 2023 yılı ilk çeyreğinde ise %1,04 oranına yükselttik.

Söz konusu gelişmelere paralel olarak, deprem felaketinin ekonomik etkilerinin telafi edilmeye başlandığını da gözlemliyoruz.

Mayıs 2023 itibarıyla istihdamda, geçen yılın aynı ayına kıyasla 858 bin kişi ve pandemi öncesine göre (2020 Ocak) yaklaşık 4 milyon kişi artış yaşanmıştır.

İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı, Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,3 puan artarak %76,9 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Böylece Şubat ayında yaşanan deprem felaketi ardından kapasite kullanım oranı son 10 ayın (2022 Eylül: %77,3) en yüksek değerini almıştır.

Turizmde de pandemi nedeniyle yaşanan zorlu sürecin akabinde, Rusya ve Ukrayna savaşı ile gelen belirsizliklerden sonra, TÜİK verilerine göre, bu sene 2022 yılını ilk yarısına kıyasla ülkemize gelen turist sayısı %21 artışla 22,2 milyon kişi oldu. İlk altı ayda turizm gelirimiz ise %27 artışla 21,7 milyar Dolar oldu. Gecelik ortalama harcama da beş yıl önce 67 (2018 yılı) dolarken 100 dolara yükseldi.

İhracatta tarihi rekor

İhracatımız Temmuz ayında %8,4 artışla 20 milyar 93 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylelikle tarihin en yüksek Temmuz ayı ihracat değerine ulaşılmıştır.

2023 yılı Ocak-Temmuz döneminde ise ihracatımız küresel üretim ve ticaret de düşüş ile deprem felaketine rağmen geçtiğimiz yılki seviyelerine yakın 143 milyar 435 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (Bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracatımız yılın ilk altı ayında %0,6 oranında düşmüştür.)

Temmuz ayı itibarıyla son 12 aylık ihracat ise %2,1 oranında artış ile 253 milyar 379 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Bu sonuç küresel üretimdeki ve özellikle en büyük ihracat pazarlarımız olan AB ülkelerindeki durgunluğa, dünya ekonomisinde zayıflayan üretime ve ticaret hacmine ve ayrıca dünya ticaret fiyatları ile emtia fiyatlarındaki ciddi düşüşe rağmen başarılmıştır.

Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, motorlu kara taşıtları ihracatı %36,0 oranında artarak 2,4 milyar dolar; kazan ve makine ihracatı %24,9 oranında artarak 1,9 milyar dolar; elektrikli makine ve cihaz ihracatı ise %30,7 oranında artarak 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Önemle vurgulamak istediğim bir diğer gelişme ise katma değerli ihracattaki artıştır.

Bu kapsamda, 2022 yılında %36,9 olan orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürün ihracatının imalat içindeki payı, bu yılın ilk yedi ayında %40,8’e yükselmiştir.

Önümüzdeki dönemde de katma değeri yüksek ürünlerin üretimini ve ihracatını artırarak daha fazla değer yaratılmasını sağlayacak ve sürdürülebilir refah artışlarını elde edeceğiz.

Temmuz ayında ithalatımız ise %11,1 artışla 32 milyar 475 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Ocak-Temmuz dönemde ithalatımız ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,1 oranında artışla 217 milyar 52 milyon dolara ulaşmıştır.

İthalattaki artış önemli oranda işlenmemiş altın ithalatından kaynaklanmaktadır. Nitekim bu dönemde işlenmemiş altın ithalatı 12,5 milyar dolar, yani %180,4, artarak 19,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

2022 yılında ithalattaki artışın temel belirleyicisi olan enerji ithalatı ise %26,0 oranında gerileme ile 41,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Bir önemli sevindirici husus ise, TL ile yapılan ithalattaki artıştır. Ocak-Temmuz döneminde TL ile ithalatımız %157,1 artarak 309,5 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu artış ödemeler dengesi finansmanı açısından olumlu bir gelişmedir.