Fındıktaki tekel Ferrero mu?

Dünyadaki üretiminin yüzde 75'ini yapan Türk fındık üreticisi, son günlerde yaşanan büyük bir fiyat manipülasyonuyla karşı karşıya. Sezon başında 14,8 lira olan fındığın kilo fiyatının 9,5 liraya kadar inmesine tepki gösteren üreticiler, en büyük alıcı konumundaki İtalyan Firması Ferrero'yu işaret ediyor.

Dünyadaki fındığın yüzde 75'ini tek başına üreten Türkiye çiftçisi, manipülasyonla ürün fiyatının 9 liraya düşmesinden şikâyetçi. Sezon başında 15 liraya kadar çıkan fındığın kilo fiyatının 6 lira birden aşağı çekilmesinden Türkiye'deki en büyük alıcı konumundaki İtalyan şirket Ferrero sorumlu tutuluyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı Şemşi Bayraktar'ın “Büyük bir yabancı alıcı yerli ortakları vasıtasıyla fındıkta tekel olmaya çalışıyor” diyerek işaret ettiği şirketin yerli ortağının ise Oltan Gıda olduğu ifade ediliyor.

2013'te dünya çapındaki 19. fabrikasını 300 milyon liralık yatırımla Manisa'da açan Nutella'nın üreticisi Ferrero, Temmuz 2014'te Oltan Gıda'yı satın aldı. Fabrikalarında kullandığı fındığın yüzde 80'ini Türkiye'den temin eden İtalyan şirketi Ferrero; Türkiye'de üretilen fındığın yüzde 60'ını tek başına alıyor. Bu, 2015 sezonunda Türkiye'de üretilen 590 bin ton fındığın yaklaşık 400 bin tonunu Ferrero'nun aldığı anlamına geliyor.

Sezona iyi bir başlangıç yapan fındık fiyatlarının yüzde 40 oranında aşağı inmesine tepki gösteren üreticiler, bu tür tekel girişimlerine karşı sessiz kalınmamasını istiyor. Ziraat Odaları Birliği; üreticilerin tepkisini Tarım Bakanlığına iletti. Görüşme trafiğinin ardından Tarım Bakanı Faruk Çelik'in TMO marifetiyle 50 bin ton civarında fındık alabileceğini ifade etmesi; fındığın kilogram fiyatını 9,5 liradan 10 liranın üzerine çıkardı ancak bu yeterli görülmüyor.

Fındığın fiyatı sezon başında serbest piyasada 14 lira 80 kuruşken, 9 lira 50 kuruşlara kadar indiğine dikkat çeken TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, bu düşüşün sebebinin piyasaya haksız müdahale olduğunu belirtiyor. Bayraktar, “Fındıkta fiyat düşüşünün sebebi, piyasa şartlarından değil, piyasaya haksız müdahalelerden kaynaklandığını söyleyebiliriz” dedi.

Büyük bir yabancı alıcının yerli ortakları vasıtasıyla tekel olmaya çalıştığını belirten Bayraktar, şu eleştirilerde bulundu: “Bir, iki firmanın tekelleşerek milyonların ekmeği ve kaderiyle oynamasına hiçbir şekilde izin verilmemelidir. Bunu engelleyemezsek bu durum bizim de devletimizin de ayıbı olur. Hiç kimse yüzbinlerce ailenin ekmeğine göz dikmesin, haksız kazancın peşinde olmasın.”

Fındık üreticisinin bu oyunlara haklı olarak tepki gösterdiğinin altını çizen Bayraktar, “Üretici eylem talep ediyor. Buna gerek kalmadan sorun çözülsün istiyoruz. Bir yabancı firma ülkemizde hem üreticimizi hem de namusuyla çalışan esnaf ve tüccarımızı da ezerek yok etmeye çalışarak tekelleşme gayreti içinde. Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre 'emanete bırakılan fındıkları aldı ve piyasaya sürdü, ihraç etti. Milyonlarca vatandaşımızı bir yabancı firmanın tekeline bırakamayız. Üreticilerimizin mağdur edilmesine müsaade edemeyiz. Bu konuyla ilgili Rekabet Kurulu'na gitme düşüncemiz de var" değerlendirmesinde bulundu.

TZOB Yönetim Kurulu Üyesi Arslan Soydan, ''Türkiye Fındık Üretiminde 2015 yılı rekolte çalışmaları doğrultusunda Türkiye Ziraat Odaları Birliği'nin oluşturmuş olduğu komisyon 16 İlde yaklaşık 130 ilçede 15 gün civarında bilimsel bir çalışma sonucunda TZOB Birliğinin 2015 yılı Tahminii rekoltesi 590 bin ton olarak belirlenmiştir. Fındıkla ilgili yine diğer kurumların yapmış olduğu rekolte çalışmaları da olmaktadır, ancak gerçeğe en yakın rekolte TZOB birliğinin rekoltesidir. Dünyada Lider olduğumuz fındık ürününde yüzde 75'ini biz üretiyoruz, Fındık Ürününden Türkiye yılda yaklaşık 2,5 - 3 milyar dolar civarında döviz kazanmaktadır'' dedi.

Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (FİSKOBİRLİK) Başkanı Lütfi Bayraktar da Oltan gıdanın piyasaya müdahalesinin arkasında Ferrero'nun olduğuna işaret ediyor. 'Fındık serbestlik' kampanyalarını hatırlatan Bayraktar, "Fındık piyasası sebest bırakıldığı andan itibaren Oltan'ın perde arkasında Ferrero vardı. Serbest piyasa diye bağıranların tamamı aslında 'devlet bu işe girmesin, devlet tekel olmasın da bu firma tekel olsun' diyor. Bu yeni bir hadise değil. Biz yeni yeni farkına varıyoruz. Yoksa aslında ben 2009'dan beri bunu her basın açıklamamda söylüyorum'' eleştirisinde bulundu.

Fındık alımı yapmanın maliyetli bir iş olduğunu belirten Bayraktar, "Bugün fındık alımını ancak devlet yapar. Geçmişte devlet izin verdiği zaman FİSKOBİRLİK müdahale etmiştir. Bugün devleti yönetenler buna izin vermiyor. 'Siz ticaretinizi yapın biz zaten üreticiye destek veriyoruz' deniliyor. Biz de baştan beri buna 'olmaz' diyoruz. Sistem böyle devam edince maalesef tekelleşme oluyor sonra insanlar bu tekelleşmeden şikayetçi oluyor" diye konuştu.