Fırsatçıya dikkat!

Elazığ ve çevresinde yaşananlar, deprem ülkesi olduğumuzu acı bir şekilde yeniden hatırlatırken, vatandaşın deprem çantasına olan talebi de arttı. Eylül’de İstanbul’un sallanması sonrasında Manisa, Ankara ve Elazığ örnekleri tedirginliği yükseltti. Artık herkes biraz da panik havasıyla kendisi ve ailesi için deprem çantası hazırlamaya başladı.

Toplumdaki kaygıyı fırsat bilenler, ne yazık ki en aşina oldukları yolu denemekten geri kalmıyor: Fiyat artışı. Aslında hemen her deprem sonrasında yaşanan bir durum bu. Görüntülerden etkilenen vatandaşın telaşı birilerinin işine yarıyor. Böyle zamanlarda etikette yüzde 50’ye yakın yükseliş oluğunu belirten uzmanlar, AFAD’ın sayfasından bile takip edilerek çok ucuza çanta hazırlayabileceğimizi söylüyor.

Önemle belirtelim, deprem anında ne yapacağınızı bilmezseniz, bu çantaların pek bir faydası olmayacak. Çünkü, onun sizi nerede ve nasıl yakalayacağı belli değil. İnternetteki deprem kiti hazırlama videoları yerine, AFAD gibi yetkili kurumların beyanlarını dikkate almakta fayda var. Çünkü hangi kişi veya firmanın ne amaçla, nasıl bir tavsiye verdiğini bilemezsiniz. Bunlar önce cana sonra mala zarar verecek hatalı içeriklerle sizi yönlendirebilir.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, çantada yüksek kalorili, vitamin içeren, su kaybını önleyen ve dayanıklı (Konserve, gibi ) gıda ürünleri bulunmalı. Kurum, önemli belge fotokopilerinin yanınızda olmasını faydalı görüyor.

Bunları şöyle sıralıyor: “Kimlik, tapu, sigorta, ruhsat belgeleri zorunlu deprem poliçesi, pasaport, banka cüzdanı.” Giyecek olarak iç çamaşırı, çorap, yağmurluk, iklime uygun giysiler yerleştirilmeli. Aile bireyleri düşünülerek yeterli miktarda içme suyu olmazsa olmaz. Sabun, dezenfektanlar, diş fırçası ve macunu, ıslak mendil tuvalet kağıdı, hijyenik ped gibi malzemeler de çantaya eklenmeli. İlk yardım kiti, uyku tulumu veya battaniye, çakı, düdük, küçük makas, kalem, pilli radyo, el feneri ve yedek piller mutlaka bulundurulmalı. Bunların içinde düdük, el feneri ve pilli radyo çok önemli.

‘Yetkili kurumlar’ diyoruz çünkü, işin piyasasında 200 liradan bin liraya kadar farklı fiyatlar söz konusu. Sosyal medya gibi mecralardaki bilgi kirliliği toplumun yanlış bilgilendirilmesine hatta kandırılmasına neden olabilir. Özellikle internet reklamlarına dikkat. İlgili ürünlerin içeriklerinin çok iyi incelenmesi ve kontrol edilmesi gerekiyor. Arama motorundan sorgulamada bile yüzlerce çeşit afet malzemesi görebilirsiniz, çoğu sizi depremden koruma gibi vaatlerle satılıyor, ki inanmayın. Tüketici temsilcileri, acele alışveriş yapmamanız gerektiğini vurguluyor. Uzmanlar, son kullanım tarihi geçen ürün veya bozuk telsizle dolu çantaların satılabileceğini söylüyor ve ekliyor: “En iyisi sizin hazırladıklarınız...”

Tüketici Sorunları Derneği (TÜSODER) Genel Başkanı Dr. Deniz Öner, bu ürünlerin iyi araştırılmasını tavsiye ediyor. Öner, çok hayati bir noktaya dikkat çekiyor: “Depremin bizi ne zaman ve nerede yakalayacağını bilemediğimiz için yapılması gerekenleri mutlaka öğrenmeliyiz. Hatta bu çanta yanımızda veya ulaşacağımız yerde olmayabilir. Evimizde ve arabamızda bulunması zaruri olsa da bina ve dairelerimizdeki eşyaların güvenliği daha önemli. Asıl odak noktamız burası. Öte yandan, çoğumuz deprem tatbikatına katılmadığı için o anda nasıl hareket edeceğimizi bilmiyoruz.” Aynı zamanda Toplumsal Afet Platformu Genel Sekreteri olan Öner, ilk yardım eğitimi ve tatbikat gibi konuların da öğrenilmesi gerektiği mesajını veriyor.

Ürün içeriklerini inceleyin
Piyasada aşırı fiyatlara satılan ürünlere karşı dikkatli olunması gerektiğini belirten TÜSODER Başkanı Deniz Öner, “Bu tarz durumlarda yaşanan üzüntü halini fırsat bilenler olabilir. Tüketiciler, ürün tedariklerinde öncelikle yetkili kurumları dinlemeli, çanta içeriğini incelemeli ve aşırı fiyat artışlarını araştırmalı” bilgisini veriyor.
Ticaret ahlakına sığmıyor
Çeşitli platformlarda fahiş fiyatlara satışa sunulan deprem çantalarının fırsatçılık olduğunu aktaran Tüketiciler Birliği Başkanı Mahmut Şahin: “Türkiye Elazığ’daki deprem sonrası tüm kutuplarını ayrımlarını unuttu ve birlik oldu. Herkes avucunda ne varsa yardıma koştu. Bu gibi uyanıkları sektör kendi içinde dışlamalı. Yapılan şey ticaret ahlakına uymuyor” diyor. Tüketici dernekleri ayrıca, bu dönemlerde ortaya çıkabilecek her türlü fırsatçılığa karşı uyarıyor. SMS yoluyla veya sosyal medyadan yetkisiz yardım toplayanlara da dikkat edilmesi gerekiyor.