Türkiye, 2000’lerin başında hayata geçirdiği 'Afrika Açılımı' ile kıtada diplomasi, ekonomi, kültür, eğitim, insani yardım ve barış alanlarını kapsayan çok boyutlu bir strateji geliştirdi. Kazan-kazan ilkesi temelinde büyüyen ilişkiler sonucunda Türkiye, Afrika ile ticaret hacmini 20 yılda 9 kat artırarak 4,3 milyar dolardan 36,6 milyar dolara çıkardı. Ülkemizin kıtadaki yatırımları da 10 milyar doları buldu.
Afrika’ya yönelik 2000’lerin başında başlatılan ‘açılım’ her alanda kendini hissettirirken, Türkiye’nin kıta ile ticaret hacmi 20 yılda yaklaşık 9 kat artarak 4,3 milyar dolardan 36,6 milyar dolara ulaştı. Karşılıklı ilişkiler diplomasiden eğitime, ekonomiden kültüre geniş bir vizyonda kazan-kazan ilkesi temelinde genişledi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz hafta Senagal Başbakanı Ousmane Sonko ile düzenlediği ortak basın toplantısında, "Afrika kıtasına yönelik kibirli, küçümseyici, buram buram oryantalizm kokan yaklaşımları reddediyoruz. Ana muhalefet partisi ne derse desin, Afrika halklarıyla dostluk ve kardeşlik bağlarımızı güçlendirmeye kararlılıkla devam edeceğiz" ifadelerini kullanmıştı.
DİPLOMATİK BAĞ GÜÇLENDİ
Söz konusu çıkış Türkiye’nin 'Afrika Açılımı'nı yeniden gündeme taşıdı. 2005 yılında Türkiye'nin Afrika Birliği'ne (AfB) gözlemci üye kabul edilmesiyle hayata geçirilen, 2008'de AfB Stratejik Ortaklığıyla ivme kazanan "Afrika Açılım Politikası" ve sonrasında 2013'ten itibaren uygulanan "Afrika Ortaklık Politikası", Türk diplomasisinin kıtadaki varlığı açısından önemli dönüm noktaları oldu. Türkiye’nin 2002 yılında 12 olan Afrika’daki Büyükelçilik sayısı, 2024 yılında 44’e yükseldi. Buna karşılık olarak, Afrika ülkeleri de Türkiye’de büyükelçiliklerini artırdı. 2008’de 10 olan Ankara’daki Afrika büyükelçiliklerinin sayısı 2024 yılında 38’e yükseldi. Türkiye’nin diplomatik temsilciliklerinin sayısındaki artış siyasi, ekonomik ve kültürel alanlar başta olmak üzere her alanda başarıyı getirdi.
LİDERLER ARASI SIKI DİYALOG
Türkiye’nin diplomatik temsilciliklerinin sayısındaki artışla beraber, resmi temaslar da çoğaldı. Son 5 yıllık dönemde yapılan karşılıklı üst düzey ziyaretlerin sayısı 500'ü aştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 31 Afrika ülkesine 53 ziyaret gerçekleştirerek kıtayı en fazla ziyaret eden lider konumuna erişti.
49 ÜLKEYLE İŞ KONSEYİ
- Türkiye’nin Afrika ülkeleriyle yaptığı anlaşmaların sayısı, büyükelçiliklerinin sayısının artmasından sonra arttı. Türkiye bugüne kadar Afrika’dan 49 ülke ile Ticari ve Ekonomik İş Birliği Anlaşması, 32 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, 17 ülke ile Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması, 35 ülke ile Askeri Çerçeve Anlaşması, 21 ülke ile Askeri Eğitim İş Birliği Anlaşması, 29 ülkeyle Savunma Sanayii İş Birliği Anlaşması imzaladı. 49 Afrika ülkesiyle de İş Konseyi kuruldu.
10 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM
- Büyükelçiliklerin açılması ticaretin büyümesine de katkı sağladı. Türkiye’nin 2002 yılında Afrika’yla ticaret hacmi 4,3 milyar dolar düzeyinde iken, 2024 yılı sonu itibarıyla 36,6 milyar dolara yükselerek yaklaşık 9 kat arttı. Öte yandan Türkiye’nin Afrika’daki yatırımları 2003’te 67 milyon dolar iken, 2024’te 10 milyar doları buldu.
TÜRKLER İNŞA EDİYOR
- Türk müteahhitler, 2024 yılı sonu itibarıyla Afrika’da toplam 97 milyar dolar değerinde 2 bin 31 proje üstlendi. Türkiye’nin resmi ihracat finansman kuruluşu Türk Eximbank, Afrika Finans Kuruluşu’nun (AFC) daveti üzerine, 2023 yılı Aralık ayında AFC'nin Afrika dışından ilk sermayedarı haline geldi. Türk Hava Yolları'nın (THY) bölgede uçtuğu şehir sayısı 62’ye çıkarken, Türkiye’de eğitim gören Afrikalı öğrenci sayısı 62 bine dayandı. TİKA’nın Afrika'da 22 temsilciliği bulunurken, Yunus Emre Enstitüsü’nün 18 kültür merkezi var. Türkiye Maarif Vakfı’nın Afrika'nın 27 ülkesinde 230’dan fazla kurumu yer alıyor.
KRİZLERDE ARABULUCU
- Türkiye, Afrika Boynuzu bölgesinde güvenilir bir aktör olarak bölgenin barışı ve istikrarı için girişimlerini de sürdürüyor. Bu kapsamda Türkiye, Somali Federal Hükümeti ile Somaliland bölgesel yönetimi arasındaki görüşmelerde 2013 yılından beri kolaylaştırıcı rol üstlendi. Ayrıca, Etiyopya ve Somali arasında Temmuz 2024’te Türkiye’nin başlattığı arabuluculuk girişimi olan Ankara Süreci kapsamında taraflarla görüşmeler gerçekleştirdi. Bu çerçevede Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daveti üzerine 11 Aralık 2024 tarihinde Ankara'da yapılan görüşmelerde Ankara Bildirisi imzalandı.
