Ukrayna'da ekonomik kriz Zelenskiy'in yolunu açtı

Ukrayna'da 2014'teki Meydan olayları sonrasında "umut" haline gelen yönetimin beklentileri karşılayamaması, komedyen Vladimir Zelenskiy'i devlet başkanlığı yarışında zafere taşıdı.

Ülkede yapılan devlet başkanlığı seçiminin ikinci turunda Zelenskiy, rakibi mevcut Devlet Başkanı Petro Poroşenko'ya büyük fark attı.

Rusya yanlısı Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in bu ülkeye kaçmasından sonra 2014'te Devlet Başkanı seçilen Poroşenko, Ukrayna'nın en zor döneminde görev yaptı. Kırım'ın Rusya tarafından ilhak edilmesi, ardından Rusya yanlısı ayrılıkçıların tek taraflı bağımsızlığını ilan etmesi üzerine yaşanan sorunlarla uğraşan Poroşenko yönetimi, ekonomik sorunların yeterince üstesinden gelemedi.

Ayrılıkçıların ülkenin kömür madenlerine el koyması ve Rusya ile yaşanan sıkıntılar nedeniyle enerji fiyatlarındaki artışlar doğal gaz, elektrik, su gibi temel giderlerin fiyatlarını da olumsuz etkiledi. Ayrıca Rusya'dan daha önce alınan borçlar, Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından sağlanan kredi ödemeleri ve IMF programının hayata geçirilmesi Poroşenko yönetiminin ekonomik politikaları hanesine eksi yazdırdı.

Zelenskiy, siyasi tecrübesizliği nedeniyle eleştirilerin hedefine konulsa da gelirini siyaset değil, sinema sektörü üzerinden elde ettiği için siyasetteki elini güçlendirdi.Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra devlet malları üzerinden zengin olan oligarkların ülke ekonomisinde hala etkin olması ve ülke kaynaklarını kendi çıkarlarına kullanması ile yolsuzlukların bir türlü önlenememesi mevcut yönetime tepki doğurdu.

Her ne kadar devlet başkanıyken ticaretle uğraşmadığını savunsa da çikolata fabrikaları sahibi Poroşenko'nun gelirlerini artırması da halkın tepki gösterdiği konulardan oldu.

Oynadığı diziden esinlenerek parti kurdu

Poroşenko'nun uzun yıllardır politikanın içinde olmasına karşılık, politikaya yeni girmesi Zelenskiy'e büyük avantaj sağladı.

Ukrayna'nın orta kesimindeki Krivoy Rog şehrinde 1978'de doğan Vladimir Zelenskiy, ilkokulda iyi bir İngilizce eğitimi aldı, yüksek tahsilini ise hukuk üzerine yaptı. Ancak hukuk alanında 2 ay stajyerlik dönemi dışında hiç çalışmayan Zelenskiy, genç yaşta bir komedi grubunun üyesi oldu.

Zelenskiy, Sovyetler Birliği'nden bu yana eğlence sektöründe, sorulara komik cevaplar veren komedi grubu yarışması olan "Neşeli ve Yetenekliler Kulübü"nde (KVN) komedyenlik kariyerine başladı.

"Kvartal 95" ismini verdiği kendi grubu ile yarışmalara katılarak ve gösteriler düzenleyerek şöhreti yakalayan Zelenskiy, daha sonra hem Rusya hem de Ukrayna yapımı çeşitli dizi ve filmlerde rol aldı. Zelenskiy, Ukrayna'da bir televizyon kanalında 2015'te oynadığı "Halkın Hizmetkarı" isimli dizi ile sıradan bir öğretmen iken bir video sayesinde kısa sürede halk kahramanı olarak Ukrayna Devlet Başkanlığına gelen bir karakteri canlandırdı.

Geçen yıl bu dizinden esinlenerek "Halkın Hizmetkarı" partisini kurup siyasete adım atan Zelenskiy, kısa sürede devlet başkanlığına adaylığını açıkladı.

Okul arkadaşı Yelena ile 2003'ten bu yana evli olan Zelenskiy, iki çocuk sahibi.

Zelenskiy'i birikmiş problemler bekliyor

Son bir yıla kadar sıradan bir hikayesi olan Zelenskiy'in siyaset sahnesine çıkması siyasi tecrübesizliğine ilişkin eleştirileri de beraberinde getirdi.

31 Mayıs'a kadar yemin ederek göreve başlaması beklenen Zelenskiy'i Ukrayna'da yılların birikmiş problemleri bekliyor.

Kariyerini ve gelirini siyaset üzerinden değil, sinema sektörü üzerinden elde etmiş olması sayesinde avantajlı konumda siyaset arenasına çıkan Zelenskiy'in ilk olarak ülkedeki ekonomik kriz, oligarklar ve yolsuzluklarla mücadele etmesi bekleniyor.

Ukrayna'nın bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana yaşadığı ekonomik sıkıntılar, Zelenskiy'in önünde çözmesi gereken en önemli ödevlerden birisi olarak duruyor.

Sadece bir dönem başkan olacağını ve bir daha aday olmayacağını açıklayan Zelenskiy'in tecrübe sahibi olmadan 5 yılda bu sorunları nasıl çözeceği tartışma konusu oldu.

Ukrayna siyaseti yıllardır ülkede bulunan çok güçlü oligarkların baskısı altında bulunuyor. Ülkede, parlamentoda ve hükümette alınan pek çok kararın bu oligarkların lobisi ile şekillendiği iddiaları yaygın.

Adaylığını açıklamasından bu yana arkasında ünlü Yahudi iş adamı İgor Kolomoyskiy'in bulunduğu iddiası da Zelenskiy'in başkanlığı döneminde aldığı kararları tartışmaya açacak görünüyor.

Poroşenko'nun muhalefette kalacağını söyleyerek "Banka sistemini Zelenskiy'in iş ortağı Kolomoyskiy'den koruyacağız." ifadelerini kullanması, önümüzdeki dönemde Zelenskiy'in başını neyin ağrıtacağını şimdiden gösteriyor.

Rusya ile ilişkiler

Zelenskiy'i bekleyen diğer zorluklar ise Kırım ve Donbas çerçevesinde Rusya ile ilişkiler olacak.

Batı yanlısı bir kimlikle yönetime gelen, Avrupa ve ABD ile sıkı diplomatik ilişkiler kuran Poroşenko'nun bu geleneğini Zelenskiy'in nasıl sürdüreceği soru işaretlerinden bir tanesi.

Seçim kampanyasında Kırım'ın geri alınması konusunda bugüne kadar somut bir öneride bulunamayan Zelenskiy, "Kırım geri dönecek ancak biz de biliyoruz ki bu, Rusya'da yönetim değiştiği zaman olacak" demişti.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yüz yüze görüşeceğini daha önce açıklayan Zelenskiy'in zaferi, şimdilik Rusya tarafından da olumlu ve umutla karşılandı.

Rusya ve Batı tarafından dikkatle izlenen Zelenskiy'in belirleyeceği politikalar, Ukrayna üzerinden gerilen Rusya ile Batı'nın ilişkilerinin kaderini de yeniden şekillendirecek gözüküyor.