Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan, Kahramanmaraş merkezli depremlerin birinci yılında riskli konutlarını depreme karşı güçlendirmek isteyenler için dikkat edilmesi gereken hususları paylaştı. Karot almak binaya zarar vermediğini ve güçlendirme yaparken öncelikle yapının iyi tanınması ve iyi analiz edilmesi gerektiğini belirten Türkkan, "6 Şubat depremleri sonrası güçlendirme çalışmalarına olan talep ve ilgi artmış durumda. Alanında uzman, yetkin mühendislerle çalıştığınıza emin olun" dedi. Uzmanlar, şiddetli bir depremde hasar alması beklenen ülke genelindeki 6,5-7 milyon riskli konutun 5 milyonunun güçlendirmeyle kurtarılabileceğini belirtiyor.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023'te yaşanan ve 11 ili etkileyen depremlerin ardından bir yıl geride kaldı.
Depremde ağır hasar oluşan yapılar yıkılırken, hafif hasar alan veya riskli olduğu tespit edilen bazı binalar için kullanıcılar güçlendirme yolunu tercih ediyor. Yıkıp yeniden yapmaya (kentsel dönüşüm) göre daha az maliyetle ve daha kısa sürede gerçekleştirilen güçlendirme işlemi tamamen bilimsel metotlarla hayata geçiriliyor.
Uzmanlar, şiddetli bir depremde hasar alması beklenen ülke genelindeki 6,5-7 milyon riskli konutun 5 milyonunun güçlendirmeyle kurtarılabileceğini belirtiyor.
Hepsinde mümkün olmasa da konutun içinde yaşayanlar varken güçlendirme işlemi yapılabileceğine dikkati çeken uzmanlar, güçlendirmenin uzun süren çalışmalar sonrası belirlenen en ideal yöntemlerle gerçekleştirildiğini, tüm süreçlerin titiz bir şekilde takip edildiğini anlatıyor.
"Riskli konutların dönüşümü ve güçlendirilmesi için acele edin"
DEGÜDER Başkanı Sinan Türkkan, AA muhabirine, binaların yıkılması ve çökmesinin asla kader olmadığını, doğru zemin, malzeme ve sistemin bir araya geldiğinde asla çökme yaşanmayacağını söyledi.
Riskli konutlarda oturan vatandaşlara binalarını bir an önce dönüştürmeleri veya güçlendirmeleri konusunda çağrı yapan Türkkan, bu noktada süreçlerin hızlandırılması ve destek sağlanmasının önemine işaret etti.
"Karot almak yapınıza zarar vermez"
Türkkan, güçlendirmeye ilişkin kafalardaki soru işareti bırakan ve dikkat edilmesi gereken maddelerin başında "karot almanın binaya zarar vermeyeceğinin" geldiğini vurguladı.
Güçlendirme yaparken öncelikle yapının iyi tanınması ve analiz edilmesi gerektiğini dile getiren Türkkan, şöyle konuştu:
"Dolayısıyla yapıdan karot alınması, zemin etüt çalışmalarının yapılması, kolon-kiriş-perde elemanlarında sıyırma ve ultrason okuma işlemleri ile donatı tespitinin yapılması, yapının rölevesinin çıkarılması gibi işlemler zorunludur. Bu işlemlerin sayısı 2018 Türkiye Bina deprem Yönetmeliği kapsamında talep edildiği ölçüde olmalıdır. Yapınızı doğru tanıyıp hastalığı doğru teşhis edebilmek ve doğru tedaviyi yönlendirmek için gereklidir. İşini iyi yapan firmalar ile bu ölçüde karot sayısı pazarlığı yapılmamalıdır."
"Yapının mevcut durumunu doğru aktarmak gerekir"
Türkkan, ikincil olarak "yapının mevcut durumunu doğru aktarmak gerektiğini" ifade ederek, şu bilgileri verdi:
"Güçlendirme yapmak istediğiniz bir yapı var, bunun ruhsat projesi mevcut olabilir ancak yerinde kontrol edilerek mevcut durum projesinin mutlaka çıkarılması ve teyit edilmesi gerekir. Taşıyıcı sistem eleman boyutları, yerleşim yönleri kullanılan donatılar imalat aşamasında maalesef farklılık göstermektedir. Yetkin işçi çalıştırılmaması, projenin yanlış uygulanması, eleman eksiklikleri ve bazen yeni taşıyıcı elemanların imalat aşamasında eklenmesi sıkça karşılaştığımız etmenlerdir. Bunlar imalat aşamasında yapılabildiği gibi zaman ilerledikçe sonradan da yapıda müdahaleler sonucu olabilmektedir. Yapının mevcut durumunu uzman ekiplerle doğru teşhis etmek yapıya doğru ve güvenilir güçlendirme çözümleri getirecektir."
"Çıkarcılara fırsat vermeyiniz"
Çıkarcılara fırsat verilmemesi gerektiğinin altını çizen Türkkan, şu açıklamalarda bulundu:
"Bildiğiniz üzere özellikle 6 Şubat depremleri sonrası güçlendirme çalışmalarına olan talep ve ilgi artmış durumda. Talep artınca birçok kişi bu alanda iş imkanı gözeterek güçlendirme alanında çalışmaya yönelmiştir. Yalnızca alanında uzman, yetkin mühendislerle çalıştığınıza emin olun. Performans analizi ve güçlendirme çalışmaları detaylı analiz ve uzun uğraş gerektiren hassas bir konudur. Hastalık konusunda hekim seçerken gösterdiğiniz hassasiyeti can güvenliğiniz için bu konuda da gözetmeniz gerekir."
"Kat maliklerinin ortak kararı önemlidir"
Sinan Türkkan, güçlendirme yaptırmak isteyen apartman ya da site blokları gibi kalabalık yapılarda kat maliklerinin anlaşmasının ve güçlendirme çalışması için ortak karar vermesinin hızlı yol alabilmek için oldukça önemli olduğunu söyledi.
Türkkan, "Banyosunun fayansı kırılmasın, mutfağının dolabı değişmesin diye güçlendirme çalışmalarına mesafeli davranan ve kendinin olduğu gibi diğer tüm kat maliklerinin can güvenliğini tehlikeye atan maliklerin güçlendirme konusunda işbirliği yapması hızlı ve etkili yol alınmasını sağlamaktadır." diye konuştu.
Güçlendirme maliyeti
Güçlendirme projeleri hazırlanırken yıkıp yeniden yapmaya göre daha ekonomik olmasının öngörüldüğünü kaydeden Türkkan, "Güçlendirme maliyeti yıkıp yeniden yapmanın maliyetinin yaklaşık yüzde 40'ını geçtiği zaman güçlendirme çalışmaları yerine yıkıp yeniden yapmak tercih edilebilir. Ancak yıkıp yeniden yapmanın mümkün olmadığı tescilli ve benzeri özel durumlarda konu mal sahipleri tarafından değerlendirilir." ifadelerini kullandı.
İstenilen güçlendirme yöntemini uygulamak mümkün mü?
Sinan Türkkan, her yapıda istenilen tüm güçlendirme yöntemlerinin uygulanabileceğini ancak bunun etkin ve ekonomik olmayabileceğini anlattı.
Yapının kat sayısı, iskelet yapısı, malzeme kalitesi, bitişik nizam olup/olmaması gibi değişkenlerin güçlendirme yöntemlerinin seçiminde büyük rol oynadığını bildiren Türkkan, doğru yöntemin önerilebilmesi için yapının doğru tahlil edilmesi gerektiğini vurguladı.
Güçlendirme çalışmaları sırasında yapıyı tahliye etmek zorunlu mu?
Türkkan, yapı için hazırlanan güçlendirme projesi kapsamına yönelik yapıyı tamamen tahliye etmek gerekebildiğini ancak yapıyı dışarıdan müdahalelerle de güçlendirmenin mümkün olduğuna dikkati çekti.
Bu durumda tahliye gerekmediğini belirten Türkkan, yapının mevcut durumu ve kullanılmak istenen güçlendirme yöntemine göre değişkenlik gösterebileceğini dile getirdi.
Yalnızca bodrum katta güçlendirme yaptırmak yeterli mi?
Güçlendirme çalışmalarının her yapı için bulunduğu konumu, zemini, yapısal sistemi ve malzeme kalitesiyle bütün olarak değerlendirilebileceğini anlatan Türkkan, "Yapıyı değerlendirmeden ve üzerinde çalışmadan önden hüküm vermek doğru değildir. Bu tarz güçlendirme vaatleri doğru değildir. Yetkin mühendislik ofisleriyle çalışmak yapınız için en uygun güçlendirme uygulamasını edinmenizde büyük kolaylık sağlar." şeklinde konuştu.
