Kaz varlığı bakımından Türkiye'de ilk sırada yer alan Kars'ta, yıllık 510 bin anaç kazdan yaklaşık 2,5 milyon kaz yetiştiriliyor. Kaz yetiştiriciliği kent ekonomisinde önemli bir yer tutuyor. Damızlık kazlardan elde edilen kaz yavruları, nisan ayında yumurtadan çıktıktan sonra kasım ayına kadar titizlikle besleniyor. Yaz boyunca meralarda beslenen kazlar, daha sonra çiftliklerde besiye alınıyor. İl genelinde büyük ölçüde aile işletmelerinde yetiştirilen kazlar geleneksel yöntemlerle büyütülüyor.
Kars'ın ünlü kaz etinin 2023'te Türk Patent ve Marka Kurumunca tescillenmesiyle kazlara ilgi arttı. Kentte 510 bin anaç kazdan yıllık yaklaşık 2,5 milyon kaz üretiliyor.
Türkiye'nin toplam kaz varlığının yüzde 40'ına sahip olan Kars, bu bakımdan ilk sırada yer alıyor.
Tarım ve Orman İl Müdürü Enver Aydın, Türkiye'de kaz denilince akla Kars'ın geldiğini belirterek, "İlimiz kaz yetiştiriciliğinde Türkiye'nin yüzde 40'lık bir potansiyeline sahip. Yaklaşık 510 binin üzerinde anaç kaz varlığımız mevcut. Burada kaz yetiştiriciliği tamamen geleneksel yöntemlerle meralarda yapılıyor." dedi.
Kars'ta yetiştirilen kazların etinin aromasının farklı olduğunu dile getiren Aydın, "Kars'ta yıl içinde yaklaşık 2,5 milyon civarında kesimlik kaz yetiştiriciliği gerçekleşiyor. İlimizde kaz yetiştiriciliği geleneksel yöntemlerle yapıldığından elde edilen etler yöreye has bir şekilde tuzlanıp kurutuluyor ve kendine has bir aroma oluşuyor. Bu aromaya sahip kaz etimiz coğrafi işaretli ve tescillenmiş durumda." diye konuştu.
"Duman ırkımızı yeniden Kars bölgesine kazandırmış olacağız"
Kentte kaz yetiştiriciliğinin çok eski dönemlere dayandığını belirten Aydın, şunları ifade etti:
"Yerelde insanımız tarafından 'duman' ırkı olarak bilinen ırkımız var. Süreç içinde gelişen yoğun talepten dolayı çeşitli bölgelerden ırkın gelmesiyle bu ırkımız biraz daha yok olmaya ve genetik olarak karışım göstermeye başlamış. Tarım ve Orman Bakanlığının teknik destekleri, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün finansmanıyla kazla ilgili bir proje yaptık. Projenin bir boyutunda da bölgede yetiştiriciliğin nasıl olduğu hakkında teknik detaylar ve eğitimler yapıldıktan sonra Macaristan'a teknik gezi gerçekleştirdik. Bu programda, aslında bizim duman ırkımızın bölgemizden Avrupa'nın birçok bölgesine yayılım göstermiş olduğunu gördük. Saf ırk yumurtalarından temin ederek ilimizde kuluçkaya yatırdık. Çıkan kazların da gelişimi, bölgeye uyumu, canlı ağırlık artışı gibi özelliklerini takip ediyoruz. İnşallah bölgemize has duman ırkımızı yeniden Kars bölgesine kazandırmış olacağız."
"Kar yağınca kesip temizliyoruz daha sonra yıkayıp tuzluyoruz"
Kaz üreticisi Saliha Öztürk de Kars kazının her taraftan ilgi gördüğünü belirterek, "Yetiştirdiğimiz kazları kesmeden önce bir ay besiye alıyoruz ve kar yağınca kesip temizliyoruz daha sonra yıkayıp tuzluyoruz." dedi.
Kaz etlerini isteyene kurutulmuş, isteyene de baskı halinde hazırladıklarını söyleyen Öztürk, ayazda kuruttukları kazları "ayaz yemiş kurumuş kaz olarak" sattıklarını dile getirdi.
Çiftlik sahibi ve kaz üreticisi Muhammet Gündoğdu da geleneksel usullere göre Kars kazı yetiştirdiklerini belirtti. Gündoğdu, Kafkas Üniversitesinin desteğiyle yurt dışı gezilerine katılıp üretim alanlarını gördüklerini kaydetti. Yaklaşık 7 yıldır profesyonel olarak bu işi yaptığını dile getiren Gündoğdu, "Kazlarımızı yöresel kazlardan seçtik, belirli ırkları alarak devam ettik. Anaç kaz seçimi yaptık, yumurtaları kuluçkahanemizde yatırdık daha sonra civciv çıktı. Kars kazını yöresel usulüne göre otlayarak arpa ile beslemeye başladık. Kar yağınca ve havalar iyice soğuduktan sonra kesimini yapıyoruz." dedi.
