Mutfakların vazgeçilmezi makarna, bu kez iştah kabartmadı aksine geçtiğimiz günlerde gelen haberlerle beraber endişeye neden oldu. Avrupa'da yapılan bir analiz sonucu, çok bilinen bir makarna markasında yüksek oranda kurşun tespit edildi. Geri çağırma süreci Almanya'da başladı. Peki bu haber, Türkiye’deki ürünleri de kapsıyor mu? Kurşun neden ve nasıl makarnaya bulaşır? Tüketici bu riski fark edebilir mi? İşte uzmanların gıda güvenliği, üretim zinciri ve kurşun maruziyetiyle ilgili dikkat çekici açıklamaları…
Soflardaki güven yine sarsıldı. Bu kez başrol tüm dünyada sevilen “makarna” oldu. Avrupa’dan gelen bir uyarı, bilindik bir markanın ürünlerinde tespit edilen tehlikeli bir maddeyi gündeme taşıdı. Almanya'da başlatılan geri çağırma süreci, bu ürünlerin Türkiye'deki versiyonlarında da benzer bir riskin olup olmadığı sorusunu akıllara getirdi. Gıdalarda rastlanan kurşun gibi ağır metallerin nasıl bulaştığını ve insan sağlığına etkilerine dair detayları uzman isimler anlattı. Peki, kurşunlu gıdaları fark etmek mümkün mü? İşte detaylar.
Makarnalarda kurşun skandalı
Avrupa Birliği, kısa süre önce, tanınmış bir İtalyan markasına ait tam buğday makarnasında sağlığı tehdit eden düzeyde kurşun bulunduğunu duyurdu. Almanya'da ürün geri çağırma süreci başlatılırken, yetkililer riskin kaynağını araştırıyor. Ülkemizde milyonlarca kişinin sıkça tükettiği makarnadaki bu gelişme, akıllara birçok soruyu getirdi: Kurşun neden gıdalara karışır? Gıda güvenliği kontrolleri bu riski nasıl önleyebilir
Kurşun makarnaya nasıl bulaşıyor?
- Gıda Güvenliği Uzmanı Prof. Dr. Nevzat Artık, kurşun gibi ağır metallerin gıdalara nasıl bulaştığını şöyle sıralıyor:
- Sanayi ve Madencilik: Endüstriyel üretim ve atıklar çevreyi kirletebilir.
- Tarımsal Uygulamalar: Kimyasal gübre ve ilaçlar toprakta metal birikimine neden olabilir.
- Hava ve Su Kirliliği: Emisyonlar ve kirli sular aracılığıyla tarım ürünleri etkilenebilir.
- Gıda Zinciri: Tahıllar, süt ürünleri ve sebzeler, çevreden gelen ağır metalleri bünyesine alabilir.
- Tesisat ve Ambalajlar: Kurşun içeren su tesisatı veya gıda ile temas eden yüzeyler, gıdayı kirletebilir.
Gıda Mühendisi Ebru Akdağ ise, üretim süreçlerinde kullanılan uygun olmayan ekipmanların da bu tür kontaminasyona yol açabileceğini belirtiyor.
Makarnada kurşun olduğu anlaşılabilir mi?
Hürriyet kaynaklı habere göre; Uzmanlar, tüketicinin bir gıdada kurşun olup olmadığını gözle, tatla ya da kokuyla fark etmesi mümkün olmadığını söylüyor. Prof. Dr. Nevzat Artık, bu nedenle ambalajlı ve devlet kontrolünde üretilmiş ürünlerin tercih edilmesi gerektiğini vurguluyor.
“Ambalajlı ürün almak, devletin denetiminden geçmiş ürün tüketmek demektir” diyen Artık, açıkta satılan ürünlerde ise hijyen ve içerik güvencesi olmadığını hatırlatıyor.
Türkiye’de risk var mı?
Prof. Dr. Nevzat Artık, Türkiye’de buğdayda şu ana kadar kurşun gibi ağır metal kontaminasyonuna rastlanmadığını belirtiyor. Makarnanın üretim sürecinde ise ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi gibi standartlara uygun hareket edilmesi gerektiğini vurguluyor.
“Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği’ne göre makarnada 0,20 mg/kg kurşun limiti vardır” diyen Artık, hammaddeden başlayarak tüm üretim aşamalarında sıkı analiz ve kontrol yapılması gerektiğinin altını çiziyor.
Kurşun insan vücuduna nasıl zararlar verir?
Kurşun, vücutta birikerek sağlık üzerinde uzun vadeli olumsuz etkiler yaratabiliyor. Tıbbi Toksikolog Hernan Gomez, ani belirtilerin nadir görüldüğünü, kurşun maruziyetinin genellikle zaman içinde karın ağrısı, baş ağrısı, yorgunluk ve kusma gibi semptomlara neden olduğunu söylüyor.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Cevriye Kübra Cenkçi ise, kurşunun hemoglobin sentezini bozarak kansızlık yaratabileceğini, sinir sistemi üzerinde ciddi tahribata yol açabileceğini ifade ediyor. Özellikle bebekler, çocuklar ve hamileler bu konuda daha büyük risk altında.
Kurşun’un emilimi nasıl azaltılır?
Kurşun zehirlenmesini tamamen önlemenin tek yolu laboratuvar testleriyle tespittir. Ancak vücuttaki emilimini azaltacak bazı gıdalar da var. Hernan Gomez ve Dr. Cenkçi, kalsiyum, demir, çinko, C ve D vitamini yönünden zengin besinlerin kurşunun vücutta tutulmasını engellemeye yardımcı olduğunu belirtiyor.
Demir eksikliği olan çocuklarda, kurşun emiliminin daha yüksek olduğunu hatırlatan uzmanlar, bu eksikliğin giderilmesinin önemini vurguluyor.
Sonuç: Bilinçli tüketim, güvenli sofra
Gıda güvenliğinde üreticilerin sorumluluğu kadar, tüketicilerin bilinçli tercihler yapması da büyük önem taşıyor. Açıkta satılan makarnalardan uzak durmak, ambalajlı ürünleri tercih etmek ve etiket bilgilerine dikkat etmek, ağır metal riskine karşı ilk savunma hattı. Uzmanlar, düzenli denetimlerin ve standartlara uygun üretimin kamu sağlığı için vazgeçilmez olduğuna dikkat çekiyor.
Barilla Türkiye'den konu ile ilgili açıklama gelmişti. Yapılan açıklamada şu sözler kullanıldı:
“Barilla, Alman makamlarıyla yürüttüğü istişare sonucu önlem amacıyla, analiz değerleri öngörülen sınırların üzerinde bulunan sınırlı sayıda tam buğday makarnasını raflardan toplamıştır.
Anılan ürünler sadece Merkezi Avrupa bölgesinde satışa sunulmuştur. Herhangi bir toksikolojik risk söz konusu olmadığı ve ilgili tüm ürünler raflardan toplandığı için, toplu bir ürün geri çağırma prosedürü söz konusu değildir.
Barilla tarafından kontrol amaçlı gerçekleştirilen analizlerde anılan ürünlerin üretiminde kullanılan hammaddelerde herhangi bir soruna rastlanmamıştır. Sorunun neden kaynaklandığına dair araştırmalar devam etmektedir.
Bununla birlikte, Barilla Türkiye, sadece Bolu'daki kendi fabrikasında tamamen Türkiye’de yetiştirilen buğdaylardan ürettiği tam buğday makarnalarını Türk tüketicilerinin beğenisine ve tüketimine sunmaktadır. Söz konusu edilen ürünler ise Avrupa Bölgesi'nde üretilmekte ve sadece o bölge ülkelerinde satılmakta, Türkiye'de bulunmamaktadır.
Barilla'da ürün kalitesi ve güvenliği en öncelikli konudur. Şirket, her yıl gerçekleştirdiği 4 milyondan fazla analizle bunu sağlamaya çalışmakta, düzenli olarak kalite ve gıda güvenliği göstergelerini takip etmektedir. Haberlerde bahsi geçen geri çağırma ve toplama durumu söz konusu değildir.”
