Kars'ın Kağızman ilçesinde yaklaşık 6-7 milyon yıl önce volkanik aktiviteler sonucu oluşan bazalt sütunları, yapılan bilimsel çalışmalarla akademik literatürde yer aldı.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Nurcan Avşin danışmanlığında yüksek lisans tezini hazırlayan Metin Aras, bölgedeki bazalt sütunlarının oluşumu, morfolojik özellikleri ve ekoturizm değerini inceledi.
Çalışma "Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi"nde yayımlanarak literatüre kazandırıldı.
Bu kapsamda yapılan araştırmalar, Kağızman'da yüzeye çıkan lavların Geç Miyosen döneminde soğuması sırasında sınırlı bir bölgede beşgen ve altıgen prizmatik sütunlar oluşturduğunu ortaya koydu.
Aras Nehri'nin aşındırma süreciyle gün yüzüne çıkan sütunların, Türkiye'deki nadir volkanik yapılar arasında yer aldığı belirlendi.
"Literatüre kazandırılmış oldu"
Dr. Öğretim Üyesi Nurcan Avşin, Türkiye'nin volkanik ve tektonik açıdan oldukça aktif bir ülke olduğunu söyledi.
Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'ne bakıldığında, bu zenginliğin arttığını ve aynı alan içerisinde pek çok farklı oluşumun, farklı sürecin yer aldığını gördüklerini ifade eden Avşin, şöyle konuştu:
"Kağızman'ın Karagüney köyü yakınlarında tespit edilen bazalt sütunları da Türkiye'nin volkanik özelliğinin bir göstergesi niteliğinde. Bazalt sütunları ilk kez 2020 yılında bir yüksek lisans test çalışması kapsamındaki saha çalışmalarında tespit edilmiş olup zamanla daha detaylı çalışmalarla birlikte farklı bilimsel yayınlara konu oldu ve böylece literatüre kazandırılmış oldu."
Avşin, bu sütunların çok ender oluşumlar olduğuna işaret ederek, Türkiye'deki ve dünyadaki sınırlı örneklerinin önem arz ettiğini dile getirdi.
Sütunların bilimsel ve turistik açıdan önemli bir doğal kaynak oluşturduğunu aktaran Avşin, "Kağızman'daki sütunlara bakacak olursak bu sütunlar aslında Kars Platosu'nun yamaçlarında tespit edilmiş, oldukça muntazam, düzgün gelişmiş oluşumlar. Bunların bu alanda bulunması, yerel halk tarafından dahi bilinmeyen bir alanda olması, literatüre ilk kez girmesi açısından önem arz ediyor. Çünkü Türkiye ve dünyadaki örnekleri bir şekilde statülendirilmiş ve koruma altına alınmış durumda." dedi.
"Koruma statüsünün verilmesiyle ilgili ilk adımlar atıldı"
Sütunların 6 ila 7 milyon yıl önce oluşan yer şekilleri olduğunu belirten Avşin, dünyadaki örneklerden bahsederek bu oluşumun önemli bir ekoturizm alanı olduğunu vurguladı.
Türkiye'de Manisa gibi bazı noktalardaki bu sütunların koruma altında olduğuna dikkati çeken Avşin, Kağızman'daki sütunların da korunması gerektiğini ifade etti.
Bu konuda yerel yönetimlere bilgi verdiklerini söyleyen Avşin, "Koruma statüsünün verilmesiyle ilgili ilk adımlar atılmış oldu. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü bu alanda araştırma yaparak, bizimle birlikte sahaya gelerek çeşitli bilgiler aldılar ve incelemelerde bulundular. Şu anda bir doğal miras statüsü verilmesi için çalışmaları, incelemeleri devam ediyor." ifadelerini kullandı.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinde doktora yapan Metin Aras ise Kağızman'daki bazalt sütunlarını 2020-2021 yılındaki saha çalışmalarında tespit ettiklerini aktardı.
O dönem yaşanan Kovid-19 salgını ve bölgenin özel güvenlikli olması nedeniyle çalışmalarını ilerletemediklerini, daha sonra yüksek lisans tezinde ve bilimsel makalede konuyu ele aldıklarını dile getiren Aras, şunları kaydetti:
"Kağızman'daki bazalt sütunlarının ilk kez tespitini yapmış olmamız ve oluşumların daha önce herhangi bir bilimsel araştırmada yer almaması nedeniyle sütunları isimlendirerek Avşin-Aras bazalt sütunları adını verdik. Avşin danışmanın soyadı, Aras ise hem benim soyadım hem de Aras Nehri'nden geliyor."
