
Yeni araştırmalar, sosyal medyanın çocukların bilişsel gelişimi üzerinde düşündürücü etkiler yarattığını ortaya koydu. California Üniversitesi San Francisco (UC San Francisco) tarafından yürütülen çalışmaya göre, sosyal medyada uzun süre vakit geçiren çocukların hafıza, okuma ve kelime testlerinde daha düşük puanlar aldığı belirlendi. Uzmanlar, bu etkinin yalnızca ekran süresiyle değil, sosyal medyanın doğrudan etkileşim gerektiren yapısıyla da bağlantılı olduğunu vurguluyor.

The New York Post’ta yer alan habere göre, araştırmacılar “Ergen Beyin Bilişsel Gelişim (ABCD)” adlı uzun süreli çalışma kapsamında 9 ila 11 yaşlarındaki 6 binden fazla çocuğun verilerini değerlendirdi. Çocuklar, sosyal medya alışkanlıklarına göre üç gruba ayrıldı:

- Sosyal medyayı hiç ya da çok az kullananlar,
- Başlangıçta az kullanan ancak 13 yaşına geldiklerinde günde ortalama bir saatini sosyal medyada geçirenler,
- Ve bu yaşta günde üç saatten fazla vakit geçirenler.
Çalışma boyunca bu gruplar, hem başlangıçta hem de ergenliğin erken döneminde bir dizi bilişsel teste tabi tutuldu.
Sosyal medya süresi arttıkça puanlar düşüyor
Sonuçlara göre, günde yaklaşık bir saat sosyal medya kullanan çocuklar, hiç kullanmayanlara kıyasla okuma ve hafıza testlerinde bir ila iki puan daha düşük skor aldı. Günde üç saatten fazla sosyal medya kullananlarda ise fark beş puana kadar çıktı.

Araştırmada yer almayan Northwell Health Cohen Çocuk Tıp Merkezi Pediatrik Nöroloji Direktörü Dr. Sanjeev Kothare, düşük akademik performansın hem az hem de yoğun sosyal medya kullanımında görülmesinin dikkat çekici olduğunu belirtti. Dr. Kothare’ye göre bu durumun iki olası nedeni var: “Çocuklar ya derste sosyal medyaya girerek dikkatlerini dağıtıyorlar ya da gece geç saatlere kadar ekran başında kalıp uykusuzluk çekiyorlar.”
“Sosyal medya, televizyon izlemekten çok daha aktif bir süreç”
Dr. Kothare, genel ekran kullanımının (örneğin televizyon izlemenin) daha pasif bir etkinlik olduğunu belirterek şu değerlendirmede bulundu:

“Televizyon izlerken bir gözünüz ekranda olsa da aynı anda başka şeylerle ilgilenebilirsiniz. Ancak sosyal medya farklı; çocuklar burada içeriğe doğrudan dahil oluyor, bu da beyinlerinden daha fazla dikkat ve enerji harcamasını istiyor.”
Bu durum, beynin akademik performansa odaklanmak için yeterli bilişsel kapasite ve hafıza enerjisi bulamamasına yol açıyor.
Uzmanlardan ebeveynlere: “Sınır koyun, alternatif aktiviteler sunun”
Dr. Kothare, sosyal medyanın aşırı kullanımının sadece akademik başarıyı değil, çocukların ruh sağlığını da olumsuz etkilediğini belirtti:
“Çocukların okul saatlerinde ve sonrasında, öğrenmeyi destekleyen daha yapıcı etkinliklerle ilgilenmesi gerekiyor.”
ABD Sağlık Genel Direktörlüğü’nün 2023 tarihli raporu da bu uyarıyı destekliyor. Rapora göre yoğun sosyal medya kullanımı, duygusal tepkilerle ilişkili beyin bölgelerini etkileyerek dürtü kontrolü, sosyal davranışlar, hatta özgüven üzerinde olumsuz sonuçlara yol açabiliyor. Ayrıca, depresyon ve kaygı bozukluğu riskini de artırabiliyor.

Okullarda akıllı telefon yasağı yayılıyor
Bu endişeler üzerine ABD’nin birçok eyaletinde okullar, sınıf içinde teknoloji kullanımını sınırlayan adımlar atıyor. New York, bu yıl itibarıyla K-12 düzeyindeki tüm kamu ve özel okullarda, ders zili çaldıktan sonra akıllı telefon kullanımını yasakladı. Uygulamanın ardından öğretmenler, bu kararın “öğrenciler ve eğitim ortamı için en olumlu gelişmelerden biri” olduğunu söylüyor.
Uzmanlar, ebeveynlere de benzer şekilde çocukların okul dışında sosyal medya kullanımına sınır koymaları çağrısında bulunuyor.

“Pozitif ödüllerle uzak durmayı teşvik edin”
Dr. Kothare, çocukların sosyal medyadan uzaklaşması için olumlu pekiştirme yöntemlerinin işe yaradığını vurguladı:

“Hafta sonu film izleme, ekstra spor zamanı tanıma ya da sevdikleri bir yemeği hazırlama gibi ödüllerle çocukları motive etmek mümkün. Bu tür pozitif yaklaşımlar, sosyal medya kullanımını azaltmanın en etkili yollarından biri olabilir.”
Uzmanlara göre, dijital dünyayla sağlıklı bir denge kurmak, yalnızca bugünün değil, geleceğin de en büyük ebeveynlik sınavı olacak.






