Prof. Dr. İlber Ortaylı gezi rotasını açıkladı. Ortaylı, Türkiye’de mutlaka görülmesi gereken 20 tarihi yeri listeledi. Önerdiği eserlerin 10'u İstanbul sınırları içinde yer alırken, diğer 10'u Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde... Şimdi Ortaylı’nın bu listesine bir göz atalım. İşte İlber Ortaylı'ya göre Türkiye'de mutlaka gezilip görülmesi gereken 20 tarihi eser/yer...
Süleymaniye Camii / İstanbul
Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edilen camidir.
Mimar Sinan'ın kalfalık devri eseri olarak nitelendirilen Süleymaniye Camii, medreseler, kütüphane, hastane, sıbyan mektebi, hamam, imaret, hazire ve dükkânlardan oluşan Süleymaniye Külliyesi'nin bir parçası olarak inşa edilmiştir.
İshak Paşa Sarayı / Ağrı
İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.
Gazanfer Ağa Medresesi / İstanbul
Sultan III. Mehmed'in kapıağası Gazanfer Ağa'nın yaptırdığı medrese...
Külliyenin en dikkat çekici kısmı medrese avlusu. Zaman içinde tahrip olan ve kullanılamaz hale gelen külliye, Cumhuriyet döneminde tamir edilerek müze işlevi kazandı. Günümüzde ise Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı’na bağlı olarak kullanılıyor.
Selimiye Camii / Edirne
Mimar Sinan'ın ustalık eserim dediği cami, Sarı Selim adına yapıldı. Yapının içi İznik çinileriyle süslü. Selimiye Camii, Mimar Sinan'ın inşa ettiği 8 dayanıklı cami planının en başarılı örneği..
Sokullu Mehmed Paşa Camii / İstanbul
Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi, Mimar Sinan'ın İstanbul Kadırga'da Şehit Mehmet Paşa yokuşunda bulunan ve cami ile külliyeden oluşan bir eseri. Sinan'ın en güzel eserlerinden biri sayılır. Üç padişaha sadrazamlık yapan Sokullu Mehmet Paşa adına 1571'de karısı tarafından yaptırıldı.
Sokullu Mehmet Paşa Camii, İstanbul'da Atatürk Köprüsü'nün Galata ayağının dibinde, Azapkapı semtinde yer alıyor.
Sultan Han / Aksaray
Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat döneminde Mimar Şamlı Muhammed Bin Havlan'ın yaptığı Aksaray'da bulunan bir kervansaray... Klasik Selçuklu kervansaray mimarisinin belirgin olarak görüldüğü yapılardan.
Bergama Zeus Altarı / İzmir
Bergama Zeus Sunağı ya da Zeus Altarı, Kuzey Batı Anadolu'da, İzmir'in kuzeyinde bulunan günümüzde Bergama olarak anılan antik Pergamon şehrinde Pergamon Krallığı'nı yöneten Attalos hanedanı tarafından MÖ 2. yüzyılda yaptırılmış anıtsal dinsel bir yapıdır. At nalı biçimdeki yapı Bergama Akropolü üzerinde bulunur. 35,64 m genişliğinde 33,4 m derinliğindedir. Yapının ön tarafında bulunan merdivenler 20 m genişliğindedir.
Yapı her ne kadar Türkiye, İzmir'de inşa edilmiş olsa da bugün 1870 yılında götürüldüğü Almanya'da Pergamon Müzesi'nde sergileniyor.
İbrahim Paşa Sarayı / İstanbul
İbrahim Paşa Sarayı, adını Kanuni Sultan Süleyman'ın damadı ve ikinci veziri olan Pargalı Damat İbrahim Paşa'dan alan, İstanbul'un Sultanahmet Meydanı'nda bulunan saraydır. Bugün Türk ve İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılıyor.
Alanya Kalesi / Antalya
Alanya Kalesi, Antalya'nın ilçesi Alanya'nın simgelerinden biri olan kale. Denizden yaklaşık olarak 250 metre kadar yükselen bir yarımada üzerinde bulunuyor. Surlarının uzunluğu toplam olarak 6,5 kilometre. Eski dönemlerde Kandeleri olarak adlandırılan Alanya yerleşimine kale Helenistik dönemde inşa edildi.
Mihrimah Sultan Camii / İstanbul
Mihrimah Sultan Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesi Üsküdar Meydanı'nda Kanuni Sultan Süleyman'ın Hürrem Sultan'dan olan kızı Mihrimah Sultan için yaptığı camidir. Mimar Sinan'ın erken dönem eserlerindendir. Kubbesi, ön cephesi dışındaki diğer üç cephesinden yarım kubbelerle desteklenmiştir. Mihr-î Mah Güneş ve Ay manasına gelmektedir.
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası / Sivas
Divriği ve civarında en erken yerleşim Hititler Dönemi'ne kadar inmektedir. Yöre, Mengücekoğullarının yönetimi altında olduğu dönemde Ahmet Şah ve eşi Turan Melek tarafından camii ile birlikte 1228-1229 yıllarında yaptırılmıştır. İslam mimarisinin bu başyapıtı iki kubbeli türbeye sahip bir cami ve ona bitişik bir hastaneden oluşmaktadır. Yapılar, mimari özelliklerinin yanı sıra, sergilediği zengin Anadolu geleneksel taş işçiliği örnekleriyle UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadır.
Selimiye Kışlası / İstanbul
Selimiye Kışlası, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde III. Selim tarafından Nizâm-ı Cedîd askerleri için inşa ettirilen kışla.
Selimiye Kışlası ilk olarak III. Selim devrinde yeni kurulan Nizâm-ı Cedîd askerleri için kesmetaş bir kaide üzerinde ahşap olarak inşa edildi. Yeniçeriler'in isyanı sonucunda yıkılan bu kışla II. Mahmud devrinde kâgir olarak yeniden inşa edildi.
Sultan Abdülmecid devrinde iki defa yenilenen kışlanın dört köşesine yedişer katlı birer kule ilâve edildi.
Kışla, bugün 1. Ordu Komutanlığı merkez binası olarak kullanılmaktadır.
Surp Haç Kilisesi / Van
Van Gölü'nde bulunan Akdamar Adası'nda Ermeniler tarafında inşa edilen kilise, Ermeni sanatını en iyi yansıtan eserlerden biri olarak görülüyor. Yapı, hakiki haçın bir parçasını barındırmak için inşa edilmiştir. Kilisenin dış cephesinde bulunan motifler İncil'den hikayeler anlatır. Kilise, rölyef şeklinde işlenmiş bu motiflerle dikkat çeker.
Mahmutbey Camii / Kastamonu
Anadolu Selçuklu Devleti’nin parçalanmasından sonra kurulan beyliklerden biri olan Candaroğulları Beyliği döneminde 1366 yılında inşa edilen Mahmutbey Camii, Anadolu’daki ahşap tavanlı ve ahşap destekli camiler arasında seçkin bir yeri var.
Caminin ahşap çatısı bindirme tekniğinde yapılmıştır ve hiç metal çivi ve herhangi bir aksam kullanılmamasıyla Türkiye’deki ender örneklerden biridir.
Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü / İstanbul
Kanuni Sultan Süleyman Zigetvar Seferi'ne çıkarken ordunun Büyükçekmece Gölü'nü geçmekte zorlanması üzerine inşa ettirdiği tarihi köprü... Sarı Selim döneminde tamamlanan caminin tasarımında Mimar Sinan farklı uzunluk ve büyüklüklerde dört köprüyü yapay adalar ekleyerek inşa etti.
Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi / Ankara
Fakülte binası, Alman mimar Bruno Taut tarafından tasarlandı. Fakülte binasının ön cephesinde Joseph Thorak tarafından yapılan Atatürk maskı bulunur.
Rüstem Paşa Camii / İstanbul
Kanuni Sultan Süleyman'ın damadı Rüstem Paşa için Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Caminin her tarafı çinilerle kaplıdır. Cami Osmanlı çini sanatının en başarılı örneklerini özellikle lale motifli çinileriyle barındırır.
Birgi Çakırağa Konağı / İzmir
Birgi Çakırağa Konağı, Ödemiş'in Birgi beldesinde bulunan Osmanlı sivil mimari örneği konaktır. 1761-1764 yılları arasında, zengin bir tüccar olan Çakıroğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılan ahşap konak üç katlıdır. Restore edilerek müze hâline getirilmiştir.
İtalyan Sefarethanesi / İstanbul
Bina, İstanbul'un Rumeli yakasında bulunur. Neo-Barok mimari üslubuyla ilgi çeker.
Ayasofya Camii / İstanbul
Bizans İmparatorluğu tarafından 532-537 yılları arasında patrik katedrali olarak inşa edilmiştir. 1453 yılında Osmanlı İmparatorluğunun İstanbul'u fethi ardından camiye dönüştürülmüş, 1934 yılında Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu tarafından alınan karar doğrultusunda 1935-2020 yılları arasında müze olarak hizmete sunulmuştur. 2020 yılında alınan karar ile cami olarak kullanıma açılmıştır.
