Seyahat için sıklıkla tercih edilen ulaşım aracı uçaklarda hangi koltukların daha güvenli olduğu uzun zamandır tartışma konusu. Kazakistan ve Güney Kore'de yaşanan uçak kazalarında arka koltuklarda oturan yolcuların hayatta kalması, uçağın arka bölümünün daha güvenli olup olmadığı sorusunu yeniden gündeme taşıdı. Ön, orta ya da arka koltuk tercihinin hayatta kalma şansını etkileyip etkilemediği konusunda uzmanlar farklı görüşler sunuyor.
Kazakistan ve Güney Kore'deki ardışık uçak kazaları, havacılık güvenliği konusunda ciddi endişelere yol açtı. 25 Aralık'ta, Azerbaycan Havayolları'na ait bir uçak, Rusya'ya seyahat ederken Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında Hazar Denizi'ne düştü, kazada 38 kişi hayatını kaybetti. Birkaç gün sonra, 29 Aralık'ta, Jeju Air'in Boeing uçağı Güney Kore'nin Muan Uluslararası Havaalanı'nda acil iniş yaparken kontrolden çıktı ve 179 yolcusundan yalnızca iki kişi sağ kurtulabildi. Bu kaza, Güney Kore'nin en ölümcül hava felaketi olarak kayda geçti.
Her iki kazada da, kurtulanların bulunduğu koltuk konumları önemli bir ortak nokta oluşturdu. Azerbaycan Havayolları'nın kazasında, hayatta kalan yolcuların çoğu uçağın arka bölümünden dışarı çıkmayı başardı. Benzer şekilde, Güney Kore'deki kazada da hayatta kalan iki mürettebat üyesi, uçağın kuyruk kısmında oturuyordu. Bu durum, her iki olayda da koltuk yerinin kurtulma şansını etkileyen bir faktör olduğunu gösteriyor.
Her iki kazada da kurtulanların yerleri, önemli bir soruyu gündeme getiriyor: Uçağın arka kısmındaki koltuklar, doğal olarak daha mı güvenli, yoksa bu sadece bir tesadüf mü? Bu soruya cevap ararken, uçakların ön, orta veya arka kısımlarının güvenliği üzerine yapılan tartışmalar da tekrar gündeme geldi.
Hava yolculuğu güvenli mi?
Soruyu ele almadan önce, bu nadir olaylara rağmen hava yolculuğunun açık ara en güvenli ulaşım araçlarından biri olmaya devam ettiğini belirtmekte fayda var. Son yaşananlar gibi hava kazaları, genellikle felaket niteliğindeki doğaları nedeniyle manşetlerde büyük yer buluyor. Ancak, ölüm oranı verileri, bunların karayolu kazalarına kıyasla çok daha az sıklıkta olduğunu ve önemli ölçüde daha az ölümle sonuçlandığını gösteriyor.
ABD'de kara yolu seyahati en yüksek ölüm oranına sahip olsa da (100 milyon araç mili başına 1,18 ölüm), bunu demir yolu seyahati (100 milyon yolcu mili başına 0,04 ölüm) takip ederken, WHO ve FAA gibi kuruluşların küresel güvenlik istatistiklerine göre hava yolculuğu en güvenli olmaya devam etmekte…(100 milyon yolcu mili başına 0,003 ölüm).
Bununla birlikte, hava yolculuğu vakalarındaki ölüm oranı da azalıyor.
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) verilerine göre, hava yolculuğunda ölüm oranı 2023'te milyar yolcu başına 17 kişi; bu sayı 2022'de 50 olarak kaydedilmişti.
Ancak, modern jetler ve güvenlik sistemlerindeki gelişmelere rağmen, yüksek irtifa ortamı ve uçak sistemlerinin karmaşıklığı, küçük mekanik arızaların veya insan hatalarının bile felaketle sonuçlanabileceği riskini taşıyor.
Uçaktaki koltuklarda güvenlik etiketi var mı?
Koltuk yerleşimi ve güvenlik üzerine yapılan araştırmalar, kesin sonuçlar vermese de bazı önemli bulgular sunuyor. Geçmiş uçak kazalarına dair yapılan analizler, uçağın arka kısmındaki koltukların, öndeki koltuklara göre daha yüksek hayatta kalma oranına sahip olabileceğini gösteriyor.
Amerika'nın 'Havacılık Felaket Hukuku' raporuna göre, 'Popular Mechanics' dergisi 1971 ile 2005 yılları arasında gerçekleşen uçak kazalarını inceledi. Çalışma, uçağın arkasındaki koltukların en güvenli olduğunu ve arka sırada oturan yolcuların, uçağın ön kısmında oturanlara göre %40 daha fazla hayatta kalma şansına sahip olduklarını ortaya koydu.
Ön koltuklar, burun dalışı, sert iniş, çarpışma veya 2010'daki Mangalore kazasında uçağın uçurumdan kayması gibi pist olaylarında ilk darbeyi aldıkları için daha savunmasız durumda…
İngiliz gazeteci Max Foster da Instagram'da aynı sorunun cevabını bulmaya çalıştı.
Kazakistan'ın Aktau yakınlarında Azerbaycan Havayolları uçağının düşmesinden sonra yayınlanan bir videoda, Foster, ABD Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu'nun bir raporuna atıfta bulunarak, "Çalışma, kurtulanların olduğu bir dizi kazayı inceledi. Uçağın ön tarafında oturmanın size %49 hayatta kalma şansı verdiğini; kanatların ortasında oturmanın size %59 şans verdiğini, ancak uçağın arkasında oturursanız şansınızın %69'a çıktığını buldu. Bu, daha ucuz koltukların daha güvenli olduğunu gösteriyor, ancak hava yolculuğu hala en güvenli ulaşım şekli olduğundan, bunu kesinlikle fazla düşünebilirsiniz" ifadelerini kullandı.
269 yolcudan 184'ünün hayatta kaldığı ve kurtulanların çoğunun birinci sınıfın arkasında oturduğu 1989 United Airlines kazası gibi istisnalar da var.
Ayrıca, Amerika merkezli dergi TIME'ın 2015 tarihli bir araştırması, 35 yıllık uçak kazalarından elde edilen verilerin, uçağın arka bölümünün ortasındaki koltukların %28'lik bir ölüm oranıyla en güvenli koltuklar olduğunu ortaya koydu. İkinci en güvenli seçenek, %44'lük bir ölüm oranıyla uçağın ortasındaki koltuklardı.
Ancak, kanat patlamaları riski nedeniyle ortadaki koltuklar daha az güvenli olabilir, çünkü kanatlar çoğu modern yolcu jetinde yakıt deposu olarak kullanılıyor. Ancak, acil çıkışların yakınında bulunan orta sıralar, bir kazadan sonra tahliye gerektiğinde daha güvenli kabul edilir.
Ek olarak, uçağın arkasında oturan yolcular için, arka acil çıkışlara yakınlık, tahliye süresini kısaltabildiği için daha güvenli bir seçenek haline geliyor.
Ancak, uçağın arka kısmındaki koltuklar da risk taşır, çünkü kuyruğun yere ilk çarpması, arka bölümde daha fazla ölüme yol açabilir.
Sonuç olarak, bir uçaktaki koltuk konumu, savunmasızlık üzerinde etkili olabilirken, ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), hiçbir bölümün diğerinden doğal olarak daha güvenli olmadığını belirtmektedir. Kazanın koşulları, çarpma türü, büyüklüğü ve diğer değişkenler gibi faktörler, güvenliği daha belirleyici hale getirir.
