İmar planı değişikliğinde yeni dönem başladı. Değer artışının yüzde 90’ı artık devlete aktarılacak. Arsa sahiplerine peşin ödeme indirimi ve taksit kolaylığı sunulurken, yıllardır kamulaştırılamayan alanlardaki mülkiyet sorunları da çözüme kavuşuyor. Peki değer artış payı nedir ve nasıl hesaplanır? İşte Resmi Gazete'de yayımlanan düzenlemenin tüm detayları.
Şehirlerde kontrolsüz büyümenin ve kişiye özel imar değişikliklerinin önüne geçmek amacıyla hazırlanan “İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Uygulama Yönetmeliği” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemeyle, imar planında yapılan değişiklik sonucu arsalarda oluşan değer artışının yüzde 90’ı kamuya aktarılacak.
Planlı şehirleşme hedefi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, uzun süredir kamuoyunda tartışılan değer artışlarının vatandaşa değil kamuya dönmesi için önemli bir adım attı. Daha önce çıkarılan 7534 sayılı Kanun’un devamı niteliğindeki yönetmelikle, imar değişiklikleri sayesinde ortaya çıkan haksız kazançların önüne geçilmesi amaçlanıyor. Böylece şehirlerin planlı gelişimi sağlanırken, devletin hakkı da korunmuş olacak.
Artış yalnızca arsa değerine uygulanacak
Yeni uygulamaya göre, imar planı değişikliğiyle değer kazanan taşınmazlarda "değer artış payı" alınması zorunlu hale getirildi. Bu pay yalnızca arsadaki değer artışına uygulanacak. Değer artışının yüzde 90’ı kamuya aktarılırken, kalan kısım mülk sahibinin tasarrufunda kalacak.
Ödeme kolaylığı geliyor
Bakanlık, vatandaşların mağdur olmaması için ödeme seçeneklerini de çeşitlendirdi. Değer artış payını peşin ödemek isteyenlere yüzde 10 indirim uygulanacak. İsteyen arsa sahipleri ise tutarı taksitle ödeme imkânına sahip olacak.
Kamulaştırılamayan alanlar için çözüm
Düzenleme, yıllardır çözüm bekleyen bir başka soruna da kapı aralıyor. Özel mülkiyette olup yıllarca “okul”, “idari tesis”, “sağlık tesisi” gibi kamu hizmet alanı olarak planlandığı için kamulaştırılamayan ve mülkiyet hakkını kısıtlayan bölgelerde de artık yol açılıyor. Kamu kurumunun o alana ihtiyaç duymaması ve ilgili idarenin onay vermesi hâlinde plan değişikliği yapılabilecek. Böylece yüzlerce vatandaşın yıllardır yaşadığı mağduriyet ortadan kalkacak.
Uyuşmazlıklar mahkemeye gitmeden çözülecek
Yeni yönetmelik, kamu ile vatandaş arasında sıkça yaşanan hukuki anlaşmazlıkların mahkeme sürecine taşınmadan çözülmesini sağlayacak mekanizmalar da içeriyor.
Toplumsal fayda hedefleniyor
Bakanlık, düzenlemeyle hem şehirlerin daha planlı büyümesini sağlamayı hem de oluşan değerin büyük bölümünü kamuya kazandırarak toplumsal faydayı artırmayı hedefliyor.
Değer Artış Payı nedir?
Değer artış payı, imar planında yapılan bir değişiklik sonucunda bir arsanın veya taşınmazın değerinde meydana gelen artışın kamuya aktarılan kısmıdır. Yönetmeliğe göre bu artışın yüzde 90’ı devlete, yüzde 10’u ise mülk sahibine aittir.
Bu uygulamanın amacı:
Şehirlerin plansız büyümesini önlemek
Keyfi imar değişikliklerinden doğan haksız kazancı engellemek
Kamu yararı oluşturan projeler için gelir sağlamak
Arsa spekülasyonunu azaltmak
Değer Artış Payı nasıl hesaplanır?
Değer artış payı, imar planı değişikliği öncesi arsa değeri ile imar planı değişikliği sonrası arsa değeri arasındaki fark üzerinden hesaplanır.
Formül:
Değer Artışı = Yeni imar değerinin belirlediği arsa fiyatı - Eski imar planına göre arsa fiyatı
Ödenecek Değer Artış Payı = Değer Artışının %90’ı
Örnek Hesaplama:
Durum Arsa Değeri
İmar değişikliği öncesi değer 1.000.000 TL
İmar değişikliği sonrası değer 3.000.000 TL
Değer Artışı:
3.000.000 TL – 1.000.000 TL = 2.000.000 TL
Kamuya ödenecek pay:
2.000.000 TL × %90 = 1.800.000 TL
Mülk sahibine kalan:
2.000.000 TL × %10 = 200.000 TL
