Hükûmet, sosyal güvenlik sisteminde kapsayıcılığı artıracak yeni adımlar atmaya hazırlanıyor. Cumhurbaşkanlığının 2026 programında yer alan hedeflere göre; düşük gelirli esnaf, sanatkâr, çiftçi ve mevsimlik çalışanları kapsayacak mikro sigorta programları geliştirilecek. Düzenleme ile sosyal güvence kapsamı genişletilerek kayıt dışılığın azaltılması hedefleniyor.
Sosyal güvenlik sistemine yönelik yeni bir reform paketi yolda. Hükûmet, gelir düzeyi düşük kesimlerin sigorta kapsamına alınmasını sağlayacak “mikro sigorta” modelini devreye sokacak. Cumhurbaşkanlığının 2026 programında yer alan plan doğrultusunda esnaf, sanatkâr, çiftçi ve mevsimlik çalışanlar bu sistemden yararlanabilecek.
Sosyal sigorta sisteminde finansal sürdürülebilirlik açısından önemli bir gösterge olan aktif pasif oranı son üç yılda 2’den 1,61’e geriledi. Üç yıllık dönemde, çırak, stajyer ve kursiyerler hariç tutulduğunda bu oran 1,49 seviyesine geriledi. Yani Türkiye’de her 1,49 çalışan bir emekliyi finanse eder duruma geldi. Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilir olması için aktif/pasif oranının en az 3 olması gerekiyor. Cumhurbaşkanlığının 2026 programında aktif/pasif oranındaki gerilemeye dikkat çekilerek alınacak tedbirler sıralanıyor. Bu kapsamda kolay işverenlik uygulamasının yaygınlaştırılması, düşük gelirli esnaf, sanatkar, çiftçiler ve mevsimlik çalışanlar gibi gruplar için mikro sigorta programlarının geliştirilmesi, gelire dayalı prim bildirim kapsamının genişletilmesi gibi hedefler belirlendi.
KOLAY İŞVERENLİK UYGULAMASI
Türkiye Gazetesi'nin haberine göre, programda, sosyal güvenlik kapsamında yer almayan veya sisteme girişi zor olan gruplar için kolaylaştırıcı mekanizmalar geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılacağı belirtiliyor. Bu kapsamda Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) temizlik, çocuk ve yaşlı bakımı gibi ev işlerinde çalıştırılanlar ile apartman görevlilerinin sigorta prim bildirimlerini e-Devlet üzerinden yapabilmesine imkân sağlayan uygulamanın genişletilmesi hedefleniyor. Farklı meslek gruplarının da aynı kapsama alınarak, kayıt dışılığın önüne geçilmesinin amaçlandığı sistem, iş yeri bildirgesi, sigortalı işe giriş bildirgesi ve sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilmesi gibi muhasebeci desteğiyle yapılabilecek işlemlerin, e-Devlet üzerinden yapılarak işverenlerin işinin kolaylaştırılmasını öngörüyor. SGK bünyesinde bir süredir, kayıt dışı istihdamla mücadeleye katkı sağlayan kolay işverenlik uygulamasının kapsamını genişletilmesi konusunda çalışma yapılıyor.
MİKRO SİGORTA PROGRAMI GELİŞTİRİLECEK
Bu sistemle, düşük gelirli esnaf, sanatkar, çiftçiler ve mevsimlik çalışanlara yönelik özel sosyal sigorta programlarının oluşturulması hedefleniyor. Yüksek primler nedeniyle sosyal güvenlik şemsiyesi dışında kalan bu gruplara özel sigorta programları geliştirilerek, bu kişilerin de sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanmasının önü açılacak. Bu sistem ile farklı meslek gruplarına ve gelir düzeyine göre farklı prim ödemelerinin gündeme gelmesi bekleniyor.
PRİM GÜN SÜRESİNE GÖRE EMEKLİ MAAŞI
Cumhurbaşkanlığının yıllık programında aylık bağlama sisteminin kişilerin daha fazla istihdamda kalmasını teşvik edecek ve mali yük getirmeyecek şekilde yeniden düzenleneceği de belirtiliyor. Uzun zamandır tartışılan bu sistem ile emekli maaşı hesaplanmasındaki sistem değişecek. Sigortalılık süresi arttıkça emekli maaşının artmasını öngören bir sistemin hayata geçirilmesi planlanıyor. Böylece, çalışanların erkenden emekli olmasının önüne geçilerek, çalışma sürelerinin uzatılması; bu yolla sosyal güvenlik sistemindeki aktif-pasif dengesinin korunması amaçlanıyor. Yıllık programda ayrıca sosyal güvenlik sisteminde gelire dayalı prim bildirim kapsamının genişletilmesine yönelik çalışma yapılacağı da belirtiliyor.
MALULİYET AYLIĞI ALANLAR
Programa göre, sürekli iş göremezlik raporu veya maluliyet aylığı alanların yeniden işgücü piyasasına dönmesi için mesleki rehabilitasyon uygulaması hayata geçirilecek.
ESNEK ÇALIŞMA MODELLERİ HAYATA GEÇİRİLECEK
Programa göre, yeni nesil esnek çalışma modellerinin sosyal güvenlik sistemi ile uyumlaştırılması konusunda teknik ve hukuki altyapı güçlendirilecek. Kısa çalışma, evden çalışma ve hibrit çalışma gibi esnek çalışma modelleri hayata geçirilecek.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Bilim Kurulu bir süredir esnek çalışma modelleri üzerinde çalışma yapıyor. Esnek çalışma modellerine ilişkin yeni sistemin hukuki altyapısının 2026 yılında tamamlanması bekleniyor.
