Hükümetin Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında devreye almayı planladığı yeni düzenleme, çalışanların emeklilik sisteminde daha uzun süre kalmalarını özendirecek. Yeni modelle, yalnızca emeklilik yaşı ve kazancı değil; prim gün sayısı da emekli aylığında belirleyici olacak. Böylece, sistemde daha uzun kalan çalışanlar hem daha yüksek maaş hem de daha avantajlı şartlarla emekli olabilecek.
Çalışma hayatında köklü değişiklikler yolda! Orta Vadeli Program çerçevesinde hayata geçirilecek yeni emeklilik sistemiyle, prim gün sayısı yüksek olanlar daha fazla maaş alacak. Emekliliği geciktirmenin artık maddi karşılığı da olacak. Yeni düzenlemeyle birlikte uzun süre sistemde kalan çalışanlar, daha avantajlı emekli aylığına kavuşacak.
EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIYOR? YENİ SİSTEMDE KİMLER AVANTAJLI?
Türkiye’de emekli maaşı hesaplama sistemi üç ayrı döneme göre şekilleniyor: 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası. Her dönem için farklı Aylık Bağlama Oranı (ABO) ve katsayılar kullanıldığı için, 1999’dan önce uzun süre sigortalı olanlar daha yüksek maaş alma avantajına sahip oluyor.
EMEKLİ AYLIĞI HANGİ KRİTERLERE GÖRE BELİRLENİYOR?
Emekli aylığı hesaplanırken dikkate alınan başlıca unsurlar şunlardır:
Çalışan kişinin ödediği prime esas kazanç (SPEK)
Üç farklı dönem için ayrı belirlenen ABO oranları
Geçmiş yılın güncelleme katsayısı
Geçmiş yılın enflasyon oranı
Ekonomik büyümenin yüzde 30’u
İçinde bulunulan yılın enflasyon artışları
YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALMAK İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?
Yüksek emekli maaşı almak isteyenlerin dikkat etmesi gereken temel konu, brüt kazançlarının yüksek olmasıdır. Özellikle 1999 yılı öncesi hizmet süresi uzun olanların maaşlarına daha olumlu yansıma olur. Ayrıca emeklilik dilekçesinin verildiği yıl da maaş hesaplamasında belirleyici bir rol oynar.
HANGİ YILDA EMEKLİ OLMAK DAHA AVANTAJLI?
Emeklilik dilekçesinin hangi yıl verildiği, güncelleme katsayısı farkı nedeniyle maaş tutarını önemli ölçüde etkileyebilir. Örneğin, 2024 yılında emekli olanlar için hesaplamada kullanılan katsayı (1,4544), 2025 yılı tahmini katsayısından (1,2520) daha yüksek olduğu için, 2024'te emekli olanların maaşları daha yüksek olabilir.
ÖRNEK HESAPLAMA
Ocak 2024 maaşı: 10.000 TL
2025’te emekli olunursa:
10.000 × 1,4544 = 14.544 TL
14.544 × 1,3659 = 19.866 TL
2026’da emekli olunursa:
10.000 × 1,4544 = 14.544 TL
14.544 × 1,2520 = 18.209 TL
Yani yıllar arasında %16’nın üzerinde fark oluşuyor.
GÜNCELLEME KATSAYISI SABİTLENMELİ Mİ?
Yıllara göre değişen güncelleme katsayısı, aynı şartlarda emekli olanlar arasında ciddi maaş farklarına yol açıyor. Bu sorunun önüne geçmek için güncelleme katsayısının sabitlenmesi öneriliyor. Kamu Denetçiliği Kurumu da bu yönde yasal düzenleme yapılması gerektiğini vurguladı.
ÇOK ÇALIŞAN DAHA AZ MAAŞ MI ALIYOR?
Bu sık dile getirilen ancak yanlış anlaşılan bir konu. Uzun süre düşük prim ödeyenler daha düşük maaş alırken, yüksek kazançtan düzenli prim yatıranların emekli aylıkları da artıyor. Yani çok çalışan değil, düşük kazançtan prim yatıranlar düşük maaşla karşılaşıyor.
YENİ SİSTEMDE GÜN SAYISI ÖN PLANA ÇIKACAK
Yeni planlamalara göre yalnızca prime esas kazanç değil, çalışma süresi de maaşı doğrudan etkileyecek. Bu sayede sistemde uzun süre kalan çalışanlar daha yüksek emekli maaşına hak kazanacak. Amaç, erken emeklilik yerine uzun süreli sigortalılığı teşvik etmek.
ÖNERİLEN DEĞİŞİKLİKLER NELER?
Mevcut üçlü sistem yerine, sadeleştirilmiş tek ABO sistemine geçilmesi
Aylık artışların yılda iki kez yerine her ay enflasyona göre düzenlenmesi
Güncelleme katsayısının sabitlenerek yıl bazlı farklılıkların önlenmesi
Daha çok prim ödeyenin daha yüksek maaş alacağı net ve adil bir yapı kurulması
TABAN MAAŞ UYGULAMASI DEĞİŞECEK Mİ?
Taban maaş uygulaması, düşük gelirli emekliler için bir güvence sağlıyor. Özellikle kısmi ya da malulen emekli olanlar, Hazine desteğiyle asgari bir maaş alabiliyor. Örneğin 8.000 TL maaşı olan bir emekli, taban maaş desteği ile 14.469 TL alabiliyor. Temmuz ayında bu tutarın artması bekleniyor. Ancak bu uygulama, maaşı taban sınırına yakın olanlar arasında bazı memnuniyetsizliklere de neden olabiliyor.
