Engelli bireylerin çalışma yaşamındaki haklarını güçlendiren yeni bir adım atıldı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen yasa ile, sosyal güvenlik sisteminde engelli sigortalılara yönelik erken emeklilik koşullarında önemli değişiklikler yapıldı. Yeni düzenlemeyle, belirli bir oranın üzerindeki engellilik raporuna sahip olan bireyler, yaş şartına takılmadan emeklilik hakkı elde edebilecek. Böylece hem iş gücüne katılım desteklenirken hem de sosyal koruma kapsamı genişletilmiş olacak. Peki kimler bu haktan yararlanabilecek?
Engelli bireylerin sosyal güvenlik haklarında yeni bir dönem başlıyor. TBMM'de kabul edilen düzenlemeyle birlikte, engelli raporu bulunan vatandaşlar için erken emekliliğe dair kriterler yeniden şekillendirildi. Yeni yasa, engellilik oranı belirli seviyenin üzerinde olan sigortalılara yaş şartı aranmaksızın emeklilik imkânı tanıyor. Sosyal güvenlik mevzuatında yapılan bu değişiklik, hem çalışan engellilerin hem de ailelerinin yaşamını doğrudan etkileyecek. İşte, erken emeklilikte merak edilen yeni koşullar ve detaylar...
ENGELLİLERE ERKEN EMEKLİLİKTE YENİ DÖNEM BAŞLADI
Engelli bireylerin emeklilik haklarına yönelik önemli değişiklikler içeren yeni yasa yürürlüğe girdi. Yapılan düzenlemelerle birlikte, sigortalılık süresi ve prim şartları daha net hale getirildi. Engellilik oranı en az yüzde 40 olan sigortalılar, vergi indirimiyle erken emeklilikten faydalanabilecek.
BAĞ-KUR SİGORTALILARI İÇİN ERKEN EMEKLİLİK İMKANI
1 Ekim 2008 sonrası dönemde Bağ-Kur’a tabi olanlar da erken emeklilikten yararlanabilecek. Engellilik oranına göre belirlenen süre ve prim gün şartları şöyle:
%60 ve üzeri engellilik oranı olanlar: 15 yıl ve 3.960 gün
%50 - 59 arası oranı olanlar: 16 yıl ve 4.320 gün
%40 - 49 arası oranı olanlar: 18 yıl ve 4.680 gün
MEMURLARA DA ERKEN EMEKLİLİK KOLAYLIĞI
Kamuda görev yapan memurlar için de erken emeklilik kapısı açık. 2008’den önce göreve başlayan ve en az yüzde 40 engelli raporu olan memurlar, 15 yıl (5400 gün) prim ödemesiyle emekli olabilecek. 2008 sonrası göreve başlayanlar ise engellilik oranlarına göre farklı süre ve gün koşullarına tabi olacak.
YENİ YASA İLE DEĞİŞEN KRİTERLER
Düzenleme ile birlikte 2008 öncesi sigortalı olanların emekliliğinde artık Maliye yerine SGK sağlık kurullarının kararları esas alınacak. Yani vergi indirimi belgesi yerine doğrudan SGK’nın belirleyeceği iş gücü kaybı oranı dikkate alınacak.
RAPORLARDA YENİ DEĞERLENDİRME SİSTEMİ
Eskiden engelli raporları sağlık sorunlarına göre ayrı ayrı değerlendirilirken, artık çalışılan işin niteliğine göre “çalışma gücü kaybı” üzerinden bir hesaplama yapılacak. Bu sayede daha işlevsel ve adil bir değerlendirme süreci hedefleniyor.
1.800 GÜNLE MALULEN EMEKLİLİK HAKKI
Yeni düzenleme ile en az yüzde 60 oranında iş gücü kaybı olan bireyler, yalnızca 1.800 gün (5 yıl) prim ödemesiyle malulen emekli olabilecek. Bu hak, sağlık sorunları nedeniyle çalışamayacak duruma gelenler için kritik bir güvence sunuyor.
MALULEN EMEKLİLİK SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Malulen emekli olmak isteyen sigortalılar SGK’ya başvurup, sevk edildikleri hastaneden sağlık kurulu raporu almak zorunda. Rapor SGK Sağlık Kurulu tarafından onaylanırsa, birey malulen emekliliğe hak kazanıyor.
ENGELLİ VE MALULEN EMEKLİLİK ARASINDAKİ FARKLAR
İki emeklilik türü arasındaki en temel farklar şöyle:
Engelli emeklilik: En az %40 engellilik, belirli prim ve yıl şartı, vergi indirimi gerekiyor. Emekli olduktan sonra çalışılabiliyor.
Malulen emeklilik: En az %60 iş gücü kaybı, sadece 1800 gün prim yeterli. Çalışılmaya devam edilirse maaş kesiliyor.
