İslam dünyasında heyecanla beklenen arınma, bereket, yardımlaşma ve paylaşma ayı ramazan başladı. Peki aşı olmak veya iğne yaptırmak, oruçlu iken kan vermek ve vücuda kan almak, kusmak orucu bozar mı? Uçakla seyahat eden oruçlu kişi iftarını nereye göre yapar? Oruç fidyesi nasıl ödenir? İşte oruçla ilgili merak edilen 10 soru ve cevabı...
Oruç, teravih namazı, fitre, mukabele okunması ve Kur'an-ı Kerim'in hatmedilmesi gibi ibadetlerin ifa edildiği ve ihtiyaç sahiplerinin her zamankinden daha fazla gözetildiği ramazan, İslam'da özellikle oruç ibadetinin öne çıktığı bir ay olarak idrak ediliyor.
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulundan aldığı bilgilerle, oruçla ilgili merak edilen konuları 10 soruda derlendi.
1 - Aşı olmak veya iğne yaptırmak orucu bozar mı?
Oruç, yemek, içmek, cinsel ilişki ve bunların kapsamına giren şeylerle bozulur. Bu sebeple, gıda ve keyif verici olmayan enjeksiyonlar, yemek ve içmek anlamına gelmediklerinden orucu bozmazlar. Aşı da böyle olup orucu bozmaz.
Ancak gıda veya keyif verici enjeksiyonlar orucu bozar. Oruçlu iken gıda ve vitamin iğneleri yaptıranların, ağızdan aşı alanların damardan serum ve kan verilenlerin orucu bozulur. Daha sonra bu oruç kaza edilir.
2 - Oruçlu iken kan vermek ve vücuda kan almak orucu bozar mı?
Ramazanda oruçlu iken kan verenin orucu bozulmaz. Vücuda kan almak ise beslenme, gıda alma kapsamına girdiği için orucu bozar.
3 - Kusmak orucu bozar mı?
Miktarı ne olursa olsun kendiliğinden gelen kusuntu orucu bozmaz. Aynı şekilde mideden ansızın ağza yükselip tekrar mideye dönen şeyler de oruca zarar vermez. Kişinin kendi isteği ile ağız dolusu kusması halinde ise oruç bozulur.
Bununla birlikte, kustuğu için orucu bozuldu zannıyla yemeye içmeye devam eden kimsenin orucu bozulur. Böyle bir kimseye kefaret değil, gününe gün kaza gerekir.
4 - Orucu kasten bozmanın hükmü nedir?
Orucu kasten, yani mazereti olmadığı halde bilerek bozmak, ramazanın hürmetine saygısızlıktır ve büyük günahtır. Hz. Peygamber orucunu bu şekilde bozanların kefaret ile yükümlü olacaklarını belirtmiştir.
Oruç kefareti 60 gün ara vermeksizin oruç tutmaktır. Buna da gücü yetmeyen kişi, 60 fakiri bir gün ya da bir fakiri 60 gün doyurur. Bu kefaretin yanında ayrıca, tövbe edilmesi ve bozulan orucun da kazası gerekir.
5 - Ramazanda oruçluyken yolculuğa çıkan kimse, yolculuk sebebiyle orucunu bozarsa ne yapması gerekir?
Ramazanda sefer mesafesi (en az 90 kilometre) kadar bir yere gitmek için yola çıkacak olan kimse, geceden oruca niyet etmeyebilir. Fakat niyet ettikten sonra gündüz yolculuğa çıksa bu yolculuk esnasında meşru başka bir mazereti bulunmazsa orucunu bozmamalıdır. Başlanan bir ibadetin mazeret yoksa tamamlanması gerekir.
Buna rağmen sefer bir mazeret olduğu için kişi orucunu seferiliği başladıktan sonra bozarsa kendisine kefaret gerekmeyip sadece kaza gerekir.
6 - Oruç tutacak gücü olduğu halde tutmayan bir kimse, bu oruçlarının fidyesini vererek oruç borcundan kurtulmuş olur mu?
Oruç için fidye verilmesi, oruç tutmaya gücü yetmeyen yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan hastalar için geçerlidir. Buna göre, oruç tutmaya gücü yettiği halde tutmayan veya geçici bir sebeple tutamayan kimseler hakkında fidye hükmü yoktur. Mazeretsiz oruç tutmayanların, tutmadıkları oruçları kaza etmeleri ve tövbe istiğfar etmeleri gerekir.
7 - Uzman bir doktorun oruç tutmamasını önerdiği kimse ne yapmalıdır?
Uzman bir doktorun, oruç tutmasının sağlık açısından zararlı olacağı teşhisini koyduğu bir hasta, ramazanda oruç tutmayabilir. Şayet hastalığı geçici ise tutmadığı oruçlarını iyileşince kaza eder. Hastalığı kalıcı ise tutamadığı oruçlar için fidye verir.
8 - Kadınlar adet ve lohusalık hallerinde oruç tutabilirler mi?
Adet ve lohusalık halindeki bir kadının namaz kılması ve oruç tutması haramdır. Bu durumdaki kadının namazı ve orucu sahih olmaz. Fakihler bu konuda görüş birliği içindedirler.
Adet süresince tutulmayan oruçların temizlendikten sonra tutulacağı hususlarında da bütün mezheplerin görüş birliği vardır. Nitekim Hz. Aişe bu konuda kendisine sorulan bir soru üzerine Resulullah döneminde adet gördüklerinde tutmadıkları oruçları kaza etmekle emrolunduklarını, kılmadıkları namazları ise kaza etmekle yükümlü tutulmadıklarını söylemiştir.
9 - Uçakla seyahat eden oruçlu kişi iftarını nereye göre yapar?
Seyahate çıkan kişilerin, imsak ve iftarları o anda bulundukları yere göre yapmaları gerekir. Uçakla seyahat eden oruçlu kişiler de uçuş esnasında varsa uçak yetkilisinin vereceği bilgiye göre, böyle bir uygulama yoksa uçağın üzerinde bulunduğu yere göre imsak ve iftar yapmalıdırlar.
Ancak çok hızlı uçaklarla kıtalararası yolculuk yapılması durumunda, imsak ile iftar arasında süre, anormal ölçüde kısa veya uzun olabilmektedir. Bu durumda, yolculuk yapacak kişi orucunu kazaya bırakabilir. Ancak oruca başlamış ise oruç tutmaya başladığı yerin akşam vaktine göre iftar edebilir.
9 - Uçakla seyahat eden oruçlu kişi iftarını nereye göre yapar?
Seyahate çıkan kişilerin, imsak ve iftarları o anda bulundukları yere göre yapmaları gerekir. Uçakla seyahat eden oruçlu kişiler de uçuş esnasında varsa uçak yetkilisinin vereceği bilgiye göre, böyle bir uygulama yoksa uçağın üzerinde bulunduğu yere göre imsak ve iftar yapmalıdırlar.
Ancak çok hızlı uçaklarla kıtalararası yolculuk yapılması durumunda, imsak ile iftar arasında süre, anormal ölçüde kısa veya uzun olabilmektedir. Bu durumda, yolculuk yapacak kişi orucunu kazaya bırakabilir. Ancak oruca başlamış ise oruç tutmaya başladığı yerin akşam vaktine göre iftar edebilir.
10 - Oruç fidyesi nasıl ödenir?
Oruç fidyesinin tutarı fitre bedeli kadardır. Bu fidyeler ramazanın başlangıcında verilebileceği gibi ramazanın içinde veya sonunda da verilebilir. Fidyelerin tamamı bir fakire topluca verilebileceği gibi ayrı ayrı fakirlere de verilebilir. Bu durumda olan kimseler, fidye vermeye güçleri yetmiyorsa Allah'tan bağışlanmalarını isterler.
