2023 yılından bu yana Sudan ordusuyla savaşan Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) El Faşir’deki toplu infazları ve insanları diri diri yakması dünyayı şoke etti. Kan donduran vahşetin arkasında başta altın olmak üzere zengin maden rezervleri ve jeopolitik hesaplar var.
Nisan 2023’te Sudan ordusu ile isyancı Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) militanları arasında başlayan çatışmalar, ordunun başkent Hartum, Port Sudan ve Vad Medeni gibi bölgelerde hakimiyeti sağlamasıyla güneybatıdaki Darfur’da sürüyor. Cancavid militanlarının yanı sıra, Libya’dan darbeci General Halife Hafter tarafından gönderilen ve Çad’dan gelen yabancı militanların oluşturduğu HDK, ele geçirdiği Darfur’un başkenti El-Fâşir’de büyük katliamlar işliyor. 500 günü aşkın süredir kenti kuşatan HDK militanları, son iki ayda insansız uçakları (İHA) ve uzun menzilli füzeleri de kullanıp belirgin bir üstünlük sağlayarak kente girdi. Üç günde HDK militanlarının öldürdüğü sivil sayısı 4 bini aşarken, kuşatma dönemiyle birlikte toplam ölünün 18 bini bulduğu belirtiliyor. Bu katliamların arka planında ise Sudan'ın zenginliklerini yağmalamak bulunuyor.
AFRİKA'NIN ÜÇÜNCÜ BÜYÜK ALTIN ÜRETİCİSİ
HDK’nın sahada üstünlük kurmasına sebep olan silah yardımının ise Afrika’da güç kazanmaya çalışan ve özellikle “Arz en-Nuba” (Altın Ülkesi) olarak anılan Sudan’daki ham altın rezervlerini kontrol etmek isteyen BAE’den (BAE) geldiği düşünülüyor. Sudan'ın belirlenen altın rezervinin 535 ton olduğu potansiyelin ise 1100 tonu bulduğu değerlendiriliyor ve halihazırda Afrika'daki en büyük üçüncü altın üreticisi. Sudanlı yetkililer 17 farklı milliyetten militanları barındıran HDK’nın, BAE’nin sağladığı finansmanla Rus paralı militan şirketi Wagner tarafından eğitildiğini savunuyor. 2025 yılında Sudan'dan 8 ton altının BAE'ye aktarıldığı belirtiliyor.
KRİTİK ÜÇGENDEKİ ŞEHİR
El-Fâşir, jeopolitik öneme de haiz. Şehir, Sudan'ın Orta ve Batı Afrika'ya açılan kapısı durumunda. Çad, Libya ve Güney Sudan'a komşu olan bölgeyi kontrol eden güç, önemli bir lojistik avantajı da eline geçirmiş olacak. Özellikle isyancı HDK'ya silah ve malzeme sevkiyatının söz konusu sınırlardan geldiği iddiaları düşünüldüğünde El-Faşir'in önemi daha da anlaşılıyor.
BEREKETLİ TOPRAKLAR
El-Fâşir, iç savaş öncesi tüm Darfur bölgesini besleyen gıda deposu olarak biliniyordu. Savaştan önce El-Fâşir, pazarları, un değirmenleri ve Darfur üzerinden komşu Libya ve Mısır'a darı, sorgum, yer fıstığı ve meyve taşıyan ticaretiyle tanınıyordu. Bereketli ovalarla çevrili, mevsimlik sulama ve küçük kuyularla beslenen şehir, tahıl, hayvancılık ve Jebel Marra, Kutum ve Tawila'dan gelen ürünlerin dağıtım merkezi olarak hizmet veriyordu. HDK'yı destekleyen güçlerin Faşir'in bereketli topraklarına da el koymak istediği değerlendiriliyor.
GÖÇ DEVAM EDİYOR
Öte yandan, HDK’nın El-Fâşir’i ele geçirmesinin ardından güvenlik durumunun bozulmasıyla birlikte kentten göçler de devam ediyor. Son 48 saatte, kentin 70 kilometre batısındaki Tavila’ya göç edenlerin sayısı 40 bini aştı. Sudan Doktorlar Sendikası, HDK militanlarının El-Faşir yakınlarındaki Bara beldesine de girmeye başladığını ve daha önce buraya sığınan 4 bin 500 sivilin doğuya doğru El-Abyad kentine yola çıktığını aktardı. Sendika, El-Abyad’a 1900 sivilin ulaştığını ve aralarında açlıktan zayıf düşmüş çok sayıda kişi olduğunu kaydetti.
Yeni cephe Kurdufan mı?
- El-Fâşir’in düşmesinin ardından HDK’nın yeni hedefinin merkezi El-Abyad olan Doğu Kurdufan eyaleti olacağı öne sürülüyor. Ağustos ayında, Hartum’daki hükümete paralel bir hükümet ilan eden HDK’nın Doğu Kurdufan’ı da ele geçirerek yeniden başkente saldırıya geçebileceği öne sürülüyor.
Güney Sudan’da sel felaketi
- Devrik diktatör Ömer el-Beşir döneminde 2011 yılında bağımsızlığını kazanan Güney Sudan’da da büyük bir sel felaketi yaşanıyor. Eylül ayından beri süren yoğun yağışların sebep olduğu seller, ekim sonu itibarıyla yaklaşık 1 milyon kişiyi etkiledi. Bağımsızlıktan beri iç çatışmaların da sürdüğü ülkede, felaketlerin birbirine eklenmesiyle milyonlarca sivil açlık krizi yaşıyor.
HDK’dan göstermelik tutuklama
- Tepkilerin artması ve yayınlanan vahşet görüntüleri isyancı HDK liderlerini göstermelik adımlar atmaya itiyor. HDK Genel Komutanı Muhammed Hamdan Dagalo’nun (Hamideti) kardeşi Abdurrahim Dagalo, dün yaptığı açıklamada, katliamların baş sorumlusu olduğu söylenen Ebu Lulu lakaplı milis liderin yanı sıra katliamlara karışan bazı militanların tutuklandığını ilan etti. Dagalo, militanlarına El-Fâşir’i terk etmek isteyen sivillerin önünü açmaları talimatını verdi.
