Ağrı'nın 40 haneli Dede Maksut köyünde yaşayan insanlar yıllardır market veya bakkaldan tuz satın almıyor, tuz ihtiyaçlarını yaklaşık köye 500 metre mesafedeki kuyudan çıkan tuzlu su kaynağından karşılıyor. Tuzlu suyu yemek, peynir, hamur yapımında, hayvanların bakımında ve her türlü ihtiyaçlarında kullanan köy sakinleri, "Dışarıdan tuz almayız, bizim suyumuz doğal, katkı maddeleri bulunmuyor, diğer tuzlardan daha iyi" diyor.
Ağrı merkeze 20 kilometre uzaklıktaki 40 haneli Dede Maksut köyünde yaşayan vatandaşlar, tuz ihtiyaçlarını köye yaklaşık 500 metre mesafedeki kuyudan çıkan tuzlu su kaynağından karşılıyor.
Kaynağın geçmişi ile ilgili net bir bilgiye sahip olmayan köy sakinleri, tuzlu su kaynağında açılan kuyu sayesinde yıllardır market veya bakkaldan tuz satın almadıklarını ifade ediyor.
Kaynağa ellerinde kova ve bidonlarla yorucu bir yolculuk sonrası ulaşan köy sakinleri, buradan aldıkları tuzlu suyu hafta boyunca kullanıyor. Tuzlu suyu yemek, peynir, hamur yapımında ve hayvanların bakımında kullanan köylüler, ataları gibi kendileri de kaya tuzu kullanmamaya özen gösteriyor. Civar köylerdeki vatandaşlar da bu tuzlu su kaynağından ihtiyaçlarını gideriyor.
Dışarıdan tuz almayız
Köy sakinlerinden İhsan Utma (55), dedesinden kaynağın çok eski tarihlere dayandığını duyduğunu söyledi.
Kaynağın başında eskiden bir bekçi olduğunu aktaran Utma, şunları kaydetti:
- "Dedem, eskiden kağnıyla halkın kaynağa gelip gittiğini söylerdi, o zamanlar bidon filan da olmadığı için insanlar tulumlara suyu doldururmuş. Çevre köylerde yaşayanlar suyu böyle götürüyorlarmış. Yazın götürdükleri suyu kış ayları boyunca kullanıyorlarmış. Bu suyu yemekte, hamurda, günlük yaşamda yani ihtiyaç duyduğumuz her yerde kullanıyoruz. Doğal ve çok güzel olan suyu kadınlarımız da bütün işlerinde kullanıyor. O yüzden de dışarıdan tuz almayız."
Utma, "Doğal yiyecekler nasıl sağlıklıysa bizim suyumuz da doğal. Tuzlu suyumuz, katkı maddelerinin bulunduğu tuzlardan daha iyi. Zaten bütün köy bu suyu kullanıyor" ifadelerini kullandı.
Yazın suyu stok yapıp kış boyunca kullanıyoruz
Köy sakinlerinden Saim Utma da tuzlu su kaynağının tarihi ile ilgili bir bilgiye sahip olmadıklarını belirterek, atalarından gördükleri kadarıyla kaynağı kullandıklarını ifade etti.
Tuzlu su kaynağından çevredeki köylerde yaşayanların da yararlandığını anlatan Utma, şöyle konuştu:
- "Yaz ve kış olmak üzere iki şekilde bu tuzlu suyu kullanmaktayız. Tuzlu suyu hamur, peynir ve lor yapımında, hayvan yemlerinde, tuz gerektiren tüm yemeklerde kullanıyoruz. Tuz ihtiyacımızın tamamını bu sudan karşılıyoruz. Tuzlu suyu ot ve samana serpip hayvanlarımıza tuz ihtiyaçları için yediriyoruz. Çevre köylerden de yazın gelip tuzlu su götürenler var. Yazın suyu stok yapıp kış boyunca kullanıyoruz. Köyümüzde kimse dışarıdan tuz almayıp bu ihtiyacını buradaki kuyudan karşılıyor. Sel suları veya kar suyu karışmasın, kışın da rahat gelip su alalım diye bu yıl kaynağın üstünü ve çevresini kapattık."
Bölge halkının tuzlu su kaynağını "şifalı" olarak gördüğünü dile getiren Utma, ancak bununla ilgili herhangi bir bilimsel çalışmanın yapılmadığını söyledi.
