Erkek kısırlık testine Türk damgası

Çalışmalarını ABD'deki Stanford Üniversitesinde sürdüren Türk bilim adamı Prof. Dr. Utkan Demirci ve ekibi, giderek artan erkek kısırlığının teşhisinde kullanılabilecek test geliştirdi.

"Spermcell" adı verilen test, pahalı cihazlara ihtiyaç olmadan mikroçip ve cep telefonuna indirilen bir uygulama aracılığıyla 2-3 dakika içinde gerekli analizleri yaparak, doktorlara gerekli tedavileri planlama imkanı sunuyor.

Prof. Dr. Utkan Demirci, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, erkeklerdeki sperm sayısının giderek düştüğünü ve yardımcı üreme tekniklerine başvurunun artmaya başladığını söyledi.

İlerleyen yaş büyük sorun

Bu artışın organik beslenememe, hava kirliliği, bazı ilaçların etkileri gibi nedenlerden kaynaklandığını belirten Demirci, şunları söyledi:

"Çiftlerdeki kısırlığın yüzde 30-50 arası erkekler kısırlığı kaynaklı. Spermin ve erkek faktörünün tüp bebek ve diğer alanlarda da önemi artıyor. Son dönemde yapılan çalışmalar sperm kalitesinin, sperm seçiminin yumurta kadar önemli olduğunu göstermeye başladı. Özellikle insanlar daha geç yaşlarda çocuk sahibi olmaya başlıyorlar. Bu da giderek genetik, epigenetik ve çevresel etkenleri daha önemli hale getiriyor ve ilerleyen yaş da büyük sorun haline geliyor."

9 liraya test imkanı

Prof. Dr. Demirci, tüp bebek tedavilerinde en iyi sperm hücresini seçebilmek için çeşitli yöntemler denendiğini, kendisinin de Stanford Üniversitesinde bu konuda çalışmalar yürüttüğünü anlattı.

"Tüp bebek tedavisinde milyonlarca sperm arasından en iyisini nasıl belirleriz" diye yola çıktıklarını vurgulayan Demirci, şöyle konuştu:

"Bu doğada nasıl oluyorsa onu taklit etmeye çalıştık. Sperm işlemesini tüp bebek merkezlerinde veya kadın doğum doktorlarının ofislerinde standardize edebilmek için bir teknoloji geliştirdik. Bu kapsamda infertilitenin teşhisinde de açıklar olduğunu fark ettik. Taşrada bir çift, kadın doğumcuya bebek sahibi olamadıkları için gittiğinde, o noktada problemin erkek kısırlığı olup olmadığını anlamak mümkün olamayabiliyor. Çünkü her klinikte spermin kalitesini ölçen 15-20 bin dolarlık aletlerden bulunmuyor. Bizim geliştirdiğimiz ve 'Spermcell' adını verdiğimiz teknoloji, 9 lira gibi maliyetle, cep telefonunu da kullanarak o kişinin durumunu kontrol edilebilmesine imkan tanıyor. Pahalı teşhis aletleri çoğu klinikte bulunmuyor. Biz bunu çok ufak, 9 liralık bir test halinde insanlara sunabiliyoruz."

Eczanelerde satılmıyor

Demirci, testin eczanelerden alınabilecek hale gelmediğini dile getirerek, "Öncelikle küçük il ve ilçelerde, şehir dışındaki ufak kadın doğum kliniklerinde, hastalarında erkek kısırlığı olup olmadığını anlamaya yönelik kullanmak isteyen veya pahalı makineleri olmayan kliniklerde, aşılama yapılan kliniklerde kullanılıyor. Özellikle bu alana kademeli olarak yaklaşıyoruz" dedi.

Hayvanlarda da kullanılabiliyor

Prof. Dr. Demirci, testin özel bir yazılımla hayvanlar için de kullanılabildiğine dikkati çekerek, hayvancılıkta hali hazırda aşılama için yurt dışından veya yurt içinden alınan spermlerin kalitesinin işlem sırasında kontrol edilemediğini, bunun da sorunlara neden olduğunu anlattı.

Geliştirdikleri teknoloji sayesinde bunun 2-3 dakika içinde kolaylıkla kontrol edilebilir hale geldiğini vurgulayan Demirci, şu bilgileri verdi:

"300-500 liraya alınan aşılama dozunu, 9 liraya kontrol etmenin üreticiler açısından çok mantıklı. Aşılama, doğal yollardan hayvan üremesine göre etkili metotlardan. Bu test hayvan verimliliğini artırmak için hayvan çiftliklerinde kullanılabilir. Biz bunları Türkiye'de üretiyoruz. Bu yeni bir teknoloji. Bunun özellikle hayvanlardaki uygulamalarını gördük. Yeni Zelanda’dan ve hayvancılığın çok geliştiği ülkelerden Brezilya, Avustralya, ABD'den yoğun ilgi var. Yaklaşık 10 aydır kullanılan bir ürün. Ama ağırlığı hayvancılığa veriyoruz. Çünkü bu alanın etkisi de insanlar ve ekonomi üzerinde oldukça büyük."