İntikam hikâyesinden çok daha ötede bir trajedi: 'Hamlet ya da Hekuba'

VakıfBank Kültür Yayınları, Alman siyaset kuramcısı Carl Schmitt’in “Hamlet ya da Hekuba” isimli kitabını Türkçe’de ilk kez okura sunuyor. Schmitt, kitapta İngiliz oyun yazarı William Shakespeare’in eseri, dünya tiyatro tarihinin unutulmazı “Hamlet”in zihinsel arka planına odaklanıyor, eseri tarihsel bağlamda değerlendiriyor.

Cana Bostan tarafından Türkçe’ye çevrilen kitap, eleştirmenlerin görüşlerini aktarmasının yanı sıra Dumas, Sartre, Goethe ve Schiller gibi yazarlara yaptığı atıf ve yorumlar ile eserin estetik-siyaset ilişkisini ortaya koyması açısından kapsamlı bir çalışma.

Her yönüyle sıra dışı bir karakter

Shakespeare’in “Hamlet”i bugüne dek genel itibarıyla bir intikam öyküsü olarak sahnelendi. Her dönem izleyici rekorları kırarken arkasında sayısız soru işareti bıraktı. Öncelikle bu oyunun Shakespeare’in diğer tragedyalarından farklı olduğunu belirtmek gerekiyor. Schmitt, bunun nedenlerini incelediği kitabında, karakterin ve olay dizisinin siyasi ve tarihsel bir olaydan etkilendiğini söylüyor. Oyuna da adını veren Danimarka Prensi Hamlet, trajiğin kaynağı, dönemin koşulları, eylemsizliği, aşka bakış açısı, insan ilişkileri, içsel çatışmaları ve tarihsel bağlamı göz önüne alındığında bir hayli sıra dışı bir karakter. Schmitt’e göre, oyunun öyküsü basit bir intikam hikâyesinden çok daha ötedeki bir trajediyi barındırıyor.

Yayınevi:

VBKY

Kitabın adı:

Hamlet ya da Hekuba

Yazar:

Carl Schmitt

Çevirmen:

Cana Bostan

Sayfa sayısı:

96

Annesi de katil olabilir

Oyunda iyi eğitimli Prens Hamlet, babasının ölüm haberini alınca ülkesine döner. Annesi Gertrude ile amcası Claudius evlenmiştir ve sıra Hamlet’te olmasına rağmen amca Claudius tahtta oturmuştur. Bir gece vakti Hamlet, surların üzerinde dolaşırken babasının hayaletini görür. Hayalet kendisini öldüren kişinin amcası Claudius olduğunu söyleyince Hamlet, bu cinayeti ortaya çıkarmak ve intikam almak ister. Beş perdelik oyun bunun üzerine kurulu gibi görünür. Schmitt kitabında, Kral Hamlet’i öldüren kişinin kraliçe eşi de olabileceği saptamalarına yer vererek anlatıyor: “Annenin suçluluğu meselesi oyunun başından itibaren seyirciye musallat olur ve sonuna dek de seyircinin peşini bırakmaz. Cinayete kurban gitmiş babasının intikamını almak isteyen bir oğul ne yapmalıdır, hele ki bu durum artık katilin karısı olan annesine de bir darbe indirmesine yol açıyorsa?”

“Kaynağı tarihsel bir gerçeklikte bulabildim.”

Hamlet, ikinci perde ikinci sahnede tüm karakterler sahneden çıkınca kendi kendine konuşur; Hekuba tiradıyla, annesi ve amcasına bir oyun sahneleyeceğini, bu oyunla her şeyin ortaya serileceğini söyler. Bu da üçüncü perdedeki oyun içindeki oyun sahnesiyle aktarılır. Herkes şaşkına döner. Schmitt’in tirat ve oyun içinde oyun mantığından yola çıkarak adını verdiği kitabının ilerleyen sayfalarındaki görüşleri, kraliçe tabusu ve bir intikamcı figürüyle ilgili. Schmitt, konuyla ilgili şunları söylüyor:

Carl Schmitt kimdir?
1888 yılında doğan Carl Schmitt, 20’nci yüzyılın önde gelen hukuk ve siyaset teorisyenlerinden. Siyaset bilim ve hukuk öğrenimi gören Schmitt, 1933’te Berlin Üniversitesi’ne hukuk profesörü olarak atandı. Siyasal düşünceye dost-düşman, olağanüstü hal, politik romantizm gibi kavramlar etrafında pek çok fikir sunan Schmitt 1985’te öldü. Yazarın VBKY tarafından okura sunulan kitapları arasında “Kara ve Deniz: Bir Dünya Tarihi İncelemesi”, “Roma Katolikliği ve Politik Form” ve “Hamlet ya da Hekuba” isimli eserleri bulunuyor.