Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, kişisel blogunda paylaştığı yazısında, insan davranışlarını şekillendiren psikolojik mekanizmaları değerlendirdi. Prof. Dr. Selçuk Şirin’in “Bakışınızı Değiştirecek 10 Deney: İnsan” kitabındaki deneyler üzerinden, bireylerin kararlarının çoğu zaman sezgisel ve hataya açık olduğunu aktardı. Ülker, toplumsal normların, otorite figürlerinin ve grup psikolojisinin karar süreçlerimizi nasıl etkilediğine dikkat çekti. Yazı, yöneticiler ve bireyler için davranış farkındalığını artırmayı hedefliyor.
Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, kişisel blogunda insan davranışlarını ve karar süreçlerini mercek altına alan paylaşımlarda bulundu. Ülker, yakın zamanda çıkan New York Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Selçuk Şirin’in “Bakışınızı Değiştirecek 10 Deney: İnsan” kitabını örnek göstererek, karar mekanizmalarını etkileyen görünmez etkenleri irdeledi.
Hangi karara nasıl güvenelim?
Ülker, günlük hayatta verdiğimiz kararların çoğunun hızlı, sezgisel ve çoğu zaman yanılmaya açık bir sistem tarafından yönetildiğine dikkat çekiyor. Kahneman ve Tversky’nin “Beklenti Kuramı” üzerinden, insanın kayıpları kazançlardan daha ağır hissettiğini ve hızlı kararların hata riskini artırdığını aktarıyor.
Grup psikolojisi ve Robbers Cave deneyi
Kalabalık içindeki davranışlarımızı anlamak için Grup Psikolojisi üzerine dikkat çeken Ülker, Muzaffer Şerif’in Robbers Cave deneyini örnek veriyor. Deneye göre, iki farklı grup kısa sürede kendi kimliklerini ve “biz–onlar” ayrımını oluşturuyor; ancak ortak hedefler iş birliğini ve uyumu sağlayabiliyor.
Asch uyum deneyi
Ülker, Solomon Asch’in ünlü uyum deneyini anlatarak, bireylerin gözlemlerine güvenmek yerine çoğunluğa uyum sağlama eğiliminde olduklarını vurguluyor. Tek bir farklı sesin bile grubun yönünü değiştirebileceğine dikkat çekiyor.
Milgram itaat deneyi
Bir otoritenin etkisi altındaki insanların başkalarına zarar vermeye nasıl devam edebileceğini gösteren Milgram deneyine değinen Ülker, bu deneyin modern iş hayatında ve sosyal medyada da benzer dinamiklerin sürdüğünü belirtiyor.
Stanford hapishane deneyi
Zimbardo’nun deneyinden örnek vererek, sıradan insanların farklı koşullar altında şiddet ve baskıya nasıl sürüklendiğini anlatıyor. Ülker, ortamın birey davranışlarını ne kadar etkilediğine dikkat çekiyor.
Tabu psikolojisi
Jonathan Haidt’in zararsız tabu deneylerini aktaran Ülker, ahlaki yargıların çoğunlukla sezgilere dayandığını ve kültürel farklılıkların bu yargıları şekillendirdiğini vurguluyor.
Zihniyet meselesi: Zeka sabit mi, geliştirilebilir mi?
Carol Dweck’in araştırmalarına değinen Ülker, sabit ve gelişen zihniyet farkının başarılara ve çabaya etkisini anlatıyor. Zihniyet anlayışının eğitimden spora, iş hayatından sanata kadar geniş bir alanda sonuç doğurduğunu belirtiyor.
Kişilik psikolojisi: Kişiliğin temel yapıtaşları
Ülker, Donald F. Fiske’nin Beş Faktör Modeli üzerinden kişiliğin bilimsel olarak nasıl tanımlandığını açıklıyor: Deneyime Açıklık, Sorumluluk, Dışadönüklük, Uyumluluk ve Duygusal Denge.
Tutsak ikilemi
Bireysel çıkar ve ortak yarar arasındaki çatışmayı gösteren Tutsak İkilemi’ne değinen Ülker, uzun vadede işbirliği ve güvenin en kazançlı strateji olduğunu aktarıyor.
Kararlarımızın farkına varabilmek
Ülker, kitaptaki deneyleri örnek vererek, insanların karar verirken hangi zihinsel kısayolları kullandığını, vicdan ve otorite arasındaki etkileşimi fark etmenin önemine dikkat çekiyor. Global bir şirketi yönetirken deneyimlediği gözlemlerle bu bilgilerin iş hayatında ve günlük yaşamda uygulanabilirliğini vurguluyor.
