Siyasi hicivli karnaval

İki yanı dükkânlarla dolu bir sokak… Sokağın sağındaki Türk restoranının bulunduğu bina balonlarla süslenmiş. Karşıdaki bakkal dükkânından çıkan dükkân sahibi, kasap dükkânının kapısını kilitlemeye uğraşan Alman kasaba ‘Alaaf Meister’ diye selam veriyor. Palyaço kılığına girmiş Alman kasap ‘Alaaf…’ diye selamı coşku ile karşılıyor. Karnaval zamanı cadde ve sokakta karşılaşan Almanlar, ister tanışsınlar ister tanışmasınlar, birbirlerine “iyi günler”, “merhaba” gibi sözcükler yerine ‘Alaaf’ ile selam verir. Her yıl gazete sayfalarını süsleyen peki Köln karnavalının aslı nedir? 19. yüzyıl başlarında Köln’ü işgal eden Fransız kuvvetleri çekilince halk sokaklara onları hiciv eden giysilerle dökülür. O tarihten bu yana karnaval organize kutlanır olur. Karnaval süresince yapılan eğlenceler, törenler ve idarecilerin hiciv edilmesi, Hristiyanlık öncesi dönemlere ait unsurları içinde barındıran binlerce yıllık geleneğe sahiptir.

Oruç Gecesi

Karnaval Almanca ifadesi ile ‘Fastnacht’ oruç gecesi anlamına gelmekte. Her yıl şubat ayının ilk haftasında, perşembe günü başlar, salıyı çarşambaya bağlayan gece ‘Aschermittwoch’la sona erer. Ashermittwoch ‘Kül Çarşambası’ 4. yüzyılda toplanan İznik Konsilinden beri Katolik kilisesi tarafından oruca başlanılan gün olarak kabul edilmiştir. Aschermittwoch törenlerinde gece ateş yakmak, yakılan ateşe cadı ve hâkim ruhların kötülüğü temsil eden tasvirlerini atmak adettir. Böylece geride bırakılan kış mevsimi ile kötüler bertaraf edilmiş olur. Eski Alman inancına göre, Fastnacht eğlenceleri bahara öncülük ederdi. Baharın yeşili görüldüğünde tabiatın kuvvetinin evlere taşınmış olacağına inanılırdı. Karnavalda, karnaval haftasının içinde kalan diğer günlerin de özel isimleri vardır. Eğlenceler, Weiberfastnacht’la perşembe günü başlar, Rosenmontag’la doruğuna ulaşır ve salı günü Aschermittwoch akşamı kötü ruhların yakılması ile son bulur. Karnavalın ilk günü öğleden sonra tatil başlar. Kıyafet değiştiren çocuk, gençler özellikle kadınlar bu günde kendi aralarında toplanarak önceden kararlaştırmış oldukları eğlence yerlerine giderler. Erken saatlerden itibaren karnaval kortejinde çevredeki yerleşimlerden gelen Napolyon Ordusundaki Fransız süvarileri, eşraf, zanaat erbabı yerlerini alır. Her grup kendi anlayışı çerçevesinde ya bando ya da olayları hicveden tasvirlerle Napolyon’un Almanya’dan kovulmasını ifade eden sunumlarla geçit resmine katılır.

Yılın olayları hicvedildi

Geçit resminde Trump’tan Putin’e, Elon Musk’tan Ukrayna işgaline yılın olayları sade vatandaşın, ortalama bir Köln’lünün gözü ile hicvedilir. Karnavalda hiciv salt bir kritik olmanın ötesinde, özlemlerinin bir güne mahsus da olsa vatandaşın gözünde ifade edildiği bir işleve sahiptir. Kortejde traktör ya da kamyonlarla çekilen römorklar üzerinde mahkûmların tatil yaptığı hapishanelere, atom roketlerinin kırılışını yansıtan tekerlekli devasa sahnelere dönüşür. Geçit resmîne çok büyük bir ilgi vardır. Çevre şehirlerden ve Belçika, Hollanda, gibi ülkelerden bir milyonlarca seyirci Düsseldorf’ta, Mainz’da ve Köln’de kortejin geçeceği caddeleri doldurur. En çok heyecanlanılan an Karnaval Prensi’nin geçtiği andır. Her yıl bir kişi prensi olur ve mahiyetindeki muhafızları ile gerçek bir kralı andırırcasına alkış ve ‘alaaf‘ nidaları altında caddelerden geçer. Cengiz Han ve askerlerinin kılığına girmiş atlıların, atlı arabalarla törene katılması da ilgi çeken bir sunumdur. Geçit töreninin bitmesinden sonra eğlence kapalı yerlerde devam eder.

Kuklalar yakılır ve beddua edilir

Karnavalın en son günü olan salı günü hayat görünüm itibari ile yeniden normale döner, iş yerleri açılır, alışveriş başlar. Saatin gece yarısını göstermesine yakın, evlerden dışarı çıkılır. Ağıt ritminde davul eşliğinde caddelerde yürümeye başlanır. Sözde dualar yada günahkar kuklalara beddua edilerek dolaşılır. Daireler halindeki kalabalığın ortasına kuklalar yığılır ve sözde papaz tarafından alay dolu bir ifade ile kötülerin kaynağı olarak gösterilip, yargılanır. Bu tören 1913 yılında alınan bir kararla polis tarafından yasaklanır. Kukla olarak zenci, hayvan tasvirleri hoş görülmez. Ancak 1950 yılında kukla yakmaya izin çıkar. İnanması güç ama sembolik de olsa insan yakarak günahdan arınma duygusu karnaval adeti olarak devam etmektedir. Benzeri törenlere Almanya Kara Ormanlar’da Fransa’dave yer yer İngiltere’de de rastlanır. ‘Kül Çarşambası’ törenleri Almanların binlerce yıl öncesi tabiatüstü kuvvetlere inandıkları, biçim değiştirerek devam eden bir adettir. Çılgınca yaşanan altı gün boyu eğlenen insanlar, karnavaldaki işledikleri günahlarına karşılık kuklaları da yaktıktan sonra, gönül huzuru içinde gelecek günah dolu bir yılı, yeni karnavalı beklemeye başlarlar.