Eğitimin hafızası niteliğindeki Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Kütüphanesi, sayfalarında asırlık bilgileri saklayan bir zaman tüneli gibi araştırmacıları ağırlıyor. Raflarında 56 bini aşkın kitapla geçmişin izlerini taşıyan bu kütüphane, ilkokuldan liseye kadar öğrencilerin yoluna ışık tutmuş 3 bin 183 ders kitabını ve 46 ülkeden 2 bin 696 eseri barındırarak eğitimin sınırlarını genişletiyor. Her biri birer kültür taşıyıcısı olan bu eserler, geçmişin mirasını geleceğin fikirleriyle buluşturuyor.
Eğitim mirasının en kıymetli parçalarını barındıran Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Kütüphanesi, 1926 yılından bu yana ilim ve irfan yolcularına rehberlik eden bir bilgi merkezi olarak varlığını sürdürüyor. Türkiye’nin eğitim geçmişine dair en eski ve değerli eserleri bünyesinde toplayan bu kütüphane, yalnızca bir arşiv değil, aynı zamanda bir araştırma merkezi olarak da hizmet veriyor. Her bir rafında geçmişten geleceğe uzanan izler taşıyan bu mekan, akademisyenler, araştırmacılar ve yükseköğretim öğrencileri için vazgeçilmez bir kaynak niteliğinde.
56 BİN KİTAPLIK HAZİNE
Kütüphanenin zengin koleksiyonunda 56 bin 150 eser yer alıyor. Osmanlı’dan günümüze uzanan eğitim anlayışını yansıtan bu eserler arasında 3 bin 184 ders kitabı, Osmanlıca, Arapça ve Farsça dillerinde kaleme alınmış 546 nadir eser ve Latin alfabesiyle basılan ilk kitaplar bulunuyor. Eğitim tarihine tanıklık eden "Umumî Coğrafya", "Kamus-ı Hukuk", "Nezareti Maârif-i Umumiye", "Tarihi Tertibi 1310" gibi kıymetli eserler ise kütüphanenin en nadide parçaları arasında yer alıyor.
46 ÜLKENİN DERS KİTABI
Kütüphane, uluslararası perspektifi güçlendirmek adına da büyük adımlar atıyor. Bu bilgi hazinesi, son yıllarda özellikle müfredat tasarımı, öğretim yöntemleri ve karşılaştırmalı eğitim çalışmaları için önemli bir merkez haline geldi. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı Prof. Dr. Cihad Demirli döneminde Türkiye Maarif Vakfı'nın desteğiyle 46 ülkeden 2 bin 696 ders kitabı kütüphane koleksiyonuna kazandırıldı. Bununla birlikte, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Türkiye Bilimler Akademisi ve Türk Kültürüne Hizmet Vakfı gibi önemli kurumların katkılarıyla da kütüphaneye birçok değerli eser eklenmeye devam ediyor. Başkanlık, aynı zamanda farklı ülkelerin ders kitaplarında Türkiye ile ilgili yer alan içeriklerin titizlikle takibini de sürdürüyor. Böylece eğitim alanındaki uluslararası gelişmelerin de nabzı tutuluyor.
Ülke ülke analiz
Başkanlık tarafından “Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Tasarım Çalıştayı” düzenlendi. Çalıştayda, farklı ülkelerde kullanılan ders kitaplarının tasarım yaklaşımları incelenerek uluslararası iyi örnekler belirlendi ve mevcut uygulamalarla karşılaştırmalar yapıldı. Başkanlık kütüphanesinde yer alan 46 ülkeden 37 ülkeye ait 750 ders kitabı detaylı şekilde incelendi. İncelemeler sonucunda, ülkeler arasında baskı kalitesi, kullanılan renkler ve tasarım anlayışında önemli farklılıklar olduğu tespit edildi. Afrika ülkelerinin ders kitaplarında etnik ve kültürel motifler ön planda yer alırken, Avrupa ülkelerinde daha sade ve işlevsel tasarımların tercih edildiği görüldü. Avusturya ve Almanya'da dergi formatında tasarımların yaygın olduğu, ABD ders kitaplarında ise kültürel görsellerin yoğun ve etkili şekilde kullanıldığı belirlendi. Özellikle Avrupa ülkelerinin ders kitaplarının tasarım ve baskı kalitesi açısından öne çıktığı vurgulandı. Sırbistan, Kosova ve Belçika'nın modern tasarım yaklaşımları ve yüksek baskı kalitesiyle dikkat çeken ülkeler arasında olduğu ifade edilirken, Almanya’nın ders kitaplarının öğrencilerin yaş gruplarına uygunluğu ve özgün tasarımlarıyla fark yarattığı belirtildi.
Nadir eserlerle geçmişe yolculuk
Kütüphanede yer alan nadir eserler de Osmanlı eğitim ve hukuk sistemine ışık tutuyor. Aralarında eğitim müfredatları, hukuk sözlükleri ve coğrafya kitaplarının bulunduğu el yazmaları, tarihi ve akademik açıdan büyük bir değer taşıyor. Bu eserlerden biri, 1894 tarihli "Vilayet-i Şahane’deki Mekteb-i İdadiye Ders Programları". Maarif Nezareti tarafından hazırlanan bu kitap, dönemin okullarında okutulan dersleri, saatlerini ve içeriklerini detaylandırıyor. Bir diğer dikkat çeken eser ise, "Kamus-u Hukuk" adlı hukuk sözlüğünün elif harfine ait fihristi. Osmanlı hukuk terminolojisine dair önemli bir kaynak olan bu eser, 104 sayfadan oluşuyor.
Osmanlı’yı günümüze taşıyor
Bunun yanı sıra, Maarif-i Umum Nezareti'nin 1308 (1892) yılına kadar basımına izin verdiği kitapları içeren bir katalog da kütüphanede yer alıyor. Kitap listeleri, din, hukuk, fen ve edebiyat gibi kategorilere ayrılırken, dönemin entelektüel birikimini yansıtıyor. Ayrıca, "Umumi Coğrafya" isimli eser de Osmanlı'daki coğrafya eğitimi hakkında bilgiler içeriyor ve Türkiye'nin iklimi, bitki örtüsü ve bölgesel yapıları üzerine kapsamlı değerlendirmeler sunuyor. Bu nadir eserler, Osmanlı'nın eğitim, hukuk ve coğrafya alanındaki bilgi birikimini günümüze taşıyor.
