Yıldız Sarayı’nda saray hayatına dört yeni pencere

Yıldız Tepesi’nde eğimli bir arazi üzerine yayılmış köşk ve kasırlardan meydana gelen Yıldız Sarayı, geçtiğimiz yıla kadar 19. yüzyıl sarayları içerisinde kapsamlı bir şekilde ziyaretçiyle buluşamayan tek saray olarak varlığını sürdürüyordu. II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesiyle birlikte daha sonra gelen padişahlar tarafından kullanımı seyrekleşen saray, Cumhuriyet’in ilanından sonra da bir süre boş bırakıldı. 1924’te Türk Silâhlı Kuvvetleri’nin kullanımına bırakılarak Harp Akademileri olarak hizmet veren sarayın nihayet 1977 yılında Kültür Bakanlığı’na devredilmesiyle restorasyon çalışmalarına başlanmıştı. Restorasyonu tamamlanıp ziyarete açılmadan önce saray, 8 farklı kurumun yönetimi altında olan parçalı bir yapıya sahipti. Milli Saraylar Başkanlığı tarafından 19 Temmuz 2024’te Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın teşrifleriyle halkın ziyaretine açılan Yıldız Sarayı’nın bu parçalı yapısı tamamlandı. Yüzyıllık bir tarihin ardından geçtiğimiz yıl ilk defa ziyaretçiyle buluşan sarayın tarihin ve kültürel mirasın yaşatılması noktasında önemli bir dönüm noktası olduğunu dile getiren Milli Saraylar Başkanı Dr. Yasin Yıldız, “Bugün sizlerin de yakından görmüş olduğu üzere bu parçalı yapı tamamlanmış oldu. Bugün yeni projeleri, Yıldız Sarayı’yla ilgili açılışa hazır hale gelmiş yeni mekânları konuşur duruma geldik” ifadesinde bulunuyor. İlk yılında çok sayıda yerli ve yabancı misafirini ağırlayan Yıldız Sarayı’nda yakın zamanda dört yeni müzenin daha ziyarete açılması planlanıyor. Bu anlamda Saray Tiyatrosu, Halı Müzesi, Mobilya Müzesi ve nadir eserlerin sergileneceği galerilerde restorasyon çalışmaları tamamlanmak üzere. Sultan II. Abdülhamid’in 33 yıl boyunca ikâmet ettiği ve devleti yönettiği Yıldız Sarayı’nda yakın zamanda ziyarete açılacak olan bu dört önemli yapı, Osmanlı saray hayatına dair yeni perspektifler sunacak.

Saray tiyatrolarından günümüze kalan tek yapı

Günümüzde ortadan kalkmış olan Dolmabahçe Tiyatrosu’ndan sonra Osmanlı saray kompleksleri içinde yer alan ikinci tiyatro olan Yıldız Sarayı Tiyatrosu’nun yapımı, 1889’da tamamlanmış. Batı tipi sahne mimarisi, yaldızlı tavan süslemeleri, kadife koltukları ve padişaha özel locasıyla inşa edilen Saray Tiyatrosu, Osmanlı seyir kültürünün en çarpıcı örneklerinden biri. Tavanları mavi üzerine yaldızlarla ve yıldız motifleriyle süslü, ahşap direkler üstünde galerisi bulunan, kapı girişinin üzerinde padişah locası yer alıyor. Temsiller esnasında harem halkı ise padişah locasının iki yanındaki galerilere yerleştirilen kafeslerin arkasında otururmuş. Tavandaki küçük kubbesi ve sahne önündeki manzara resimleriyle dikkat çekici olan bu tiyatroda yabancı gruplar tarafından Batı tiyatrosunun ve operasının en son örnekleri gösterildiği gibi zaman zaman Türk tiyatrosunun dram ve orta oyunu temsilleri de verilmiş. Bu çok önemli bir yapı, çünkü bir saray tiyatrosu örneği olarak ülkemizde günümüze ulaşabilmiş tek yapı ve bugüne kadar hiç ziyaret edilememiş. Restorasyonu tamamlanmak üzere olan yapı, gelecek günlerde ilk kez halka açılacak.

Osmanlı eşya kültürüne dair önemli ipuçları

Saray Tiyatrosu ile birlikte Yıldız Sarayı harem bölümünde yer alan Çukur Sarayı’nın da restorasyonu tamamlanmış durumda. Sultan II. Abdülhamid döneminde padişahın evlenmemiş veya eşinden ayrılmış kızları ile kız kardeşleri için yaptırılan Çukur Saray, Harem bölümünün önemli yapıları arasında öne çıkıyor. Burada 19. yüzyıl mobilya koleksiyonunun bir arada görülebileceği bir mobilya müzesi hazırlanıyor. Mobilya Müzesi, saray stiline uygun mobilyalarla donatılarak ziyaretçiyle buluşturulacak. Müze, Osmanlı’nın dekorasyon anlayışına ve eşya kültürüne dair önemli ipuçları barındıracak. Sultan II. Abdülhamid’in marangozluk merakıyla yakından ilgilendiği, 300’e yakın ustanın görev yaptığı büyük bir saray atölyesi olan Tamirhane-ii Hümayun da restorasyonu tamamlanmak üzere olan bölümlerden biri. Burada 19. yüzyıla ait saray üretimi halıları sergilenecek ve Osmanlı dokuma sanatının estetik, teknik düzeyini gözler önüne serecek. Yine Yıldız Sarayı’na Sultan II. Abdülhamid döneminde eklenmiş güzide binalardan biri olan Güzel Sanatlar Binası’nın restorasyon çalışmaları da tamamlanmış. Bu yapıda, Milli Sarayların özellikle 19. yüzyıl ağırlıklı halı koleksiyonun sergileneceği bir müzenin hayata geçirilmesi planlanıyor. Padişaha en yakın konumda görev yapan musahip ağaların dairesi olan Musahip Ağalar Dairesi ise Nadir Eserler Müzesi olarak Milli Saraylar koleksiyonlarında yer alan nadide eserlerin sergileneceği tematik bir sanat galerisine dönüştürülüyor. Yıldız Sarayı koleksiyonunda bulunan çok sayıda çini ve porselen soba Musahip Ağalar Dairesi’nde sergilenecek.

Yıldız Sarayı’nda altyapı sistemleri modernleştirildi, müze donanımları çağdaş gereksinimlere göre tasarlandı. Çalışmalar, Milli Saraylar Bilim ve Danışma Kurulları rehberliğinde yürütülüyor. Saray kültürünün yeniden gün yüzüne çıkacağı Yıldız Sarayı’nda klasik bir tarih gezisinin yanı sıra ziyaretçiye etkileşimli ve katmanlı bir deneyim sunulması amaçlanıyor. Yeni açılacak alanlarda uygulanacak sesli rehberlik sistemi sayesinde ziyaretçiler, mekanları kendi tempolarında gezebilecek, eserler hakkında detaylı bilgi edinebilecek.

Gelecek yıl 1 milyon ziyaretçi bekliyoruz

Birinci yılında yoğun ilgi görerek toplam 694 bin 327 ziyaretçinin gezdiği Yıldız Sarayı’na, Rusya, Orta Doğu ve Arap ülkeleri başta olmak üzere pek çok ülkeden turistler geldi. Sultan II. Abdülhamid’in ikonik sarayı Yıldız’ın yerli ziyaretçi sayısında ise özellikle gençlerin ilgisi dikkati çekti. Gelecek yıl ziyaretçi sayısının 1 milyonu geçeceğini düşündüklerini belirten Başkan Yasin Yıldız, “Geçtiğimiz yıl 8 müzeyle başlayan Yıldız Sarayı’ndaki serüven bu yıl 12 müzeyle devam edecek. Geçtiğimiz yıl ziyaretçilerimizden görmüş olduğumuz yoğun teveccühün bu yıl artarak devam edeceğine inanıyoruz” diye konuşuyor. Yıldız Sarayı, çarşamba hariç her gün 09.00-17.30 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor.