İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan bir sigorta uygulamasıdır. İsteğe bağlı sigorta nedir? Kimler bu sigortadan yararlanabilir? İsteğe bağlı sigorta ödeyerek emekli olma imkanı var mıdır? Hangi sigorta kollarından emekli olunabilir? Ne zaman bu sigortalılık son bulur? İsteğe bağlı sigorta tutarı ne kadardır? İşte tüm bu soruların cevaplarına ilişkin detaylar.
İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan bir sigorta uygulamasıdır. Bu uygulamadan yararlanan bireyler, uzun vadede belli koşulları yerine getirmeleri durumunda, hayatları boyunca kendileri; ölümleri halinde ise, varsa hak sahipleri, zorunlu sosyal sigortanın uzun dönemli sigorta kollarının sağladığı tüm sigorta yardımlarından isteğe bağlı sigortalılık yoluyla yararlanma hakkını elde etmektedir.
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için ( ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak üzere) Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından aşağıdaki şartlar aranır:
Türkiye ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanlardan Türkiye’de ikamet şartı aranmamaktadır. İkili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan örneğin Fransa, İngiltere, İsveç, İsviçre’de bulunanlardan ikamet şartı aranmamaktadır.
5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olan (tüm sigorta kollarına tabi olmayıp haklarında bazı sigorta kolları uygulanan sigortalılar) sigortalılık hali isteğe bağlı sigortalılık için engel teşkil etmez.
İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum (SGK) kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar. İsteğe bağlı sigortalılığın başladığı tarihten itibaren, aynı zamanda 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin isteğe bağlı sigortalılıkları, 5510 sayılı Kanuna tabi sigortalılıklarının sona erdiği tarihi takip eden günden başlatılır. Bunların zorunlu sigortalılıkla çakışan sürede isteğe bağlı sigorta primi ödenmişse, bu süreye ilişkin ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri talepleri halinde ilgililere iade veya doğacak borçlarına mahsup edilir.
İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden,
İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin e-devlet üzerinden veya “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ile ikametgahlarının bulunduğu yerdeki SGK ünitelerine başvurmaları gerekmektedir. Tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin ise talep dilekçesi ile müracaat etmeleri gerekmektedir.
İsteğe bağlı sigorta primi, prime esas kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında sigortalı tarafından belirlenen prime esas kazancın %32’sidir. Bunun %20 si MYÖ, %12’ si genel sağlık sigortası primidir.
Ay içindeki çalışması 30 günün altında olanlar ile kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlardan ay içindeki çalışmasını 30 güne tamamlamak için isteğe bağlı sigortalı olanlar aynı zamanda işsizlik sigortası kapsamında olup, prim oranları toplam %35’ dir.
İsteğe bağlı sigortalılar ne kadar prim öder? İsteğe bağlı sigorta primi, prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartıyla, sigortalı tarafından beyan edilen günlük kazanç tutarına göre belirlenmektedir.
1 Ocak 2024'ten itibaren asgari ücret yüzde 49 zamla 17 bin 2 liraya çıkacak. İsteğe bağlı sigortalılıkta ödenecek prim tutarını kişi kendi belirlese de primin üst ve alt sınırı var. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en çok da brüt asgari ücretin 7,5 katının yüzde 32’si kadar prim ödenebiliyor.
En az brüt asgari ücretin yüzde 32'si, en çok da brüt asgari ücretin 7,5 katının yüzde 32'si kadar prim ödenebiliyor. İsteğe bağlı sigorta primini en düşük 6399 lira, en yüksek 48 bin 5 lira oldu.
Genel Sağlık Sigortası primleri aylık 599,44 lira, yıllık ise 7200 liraya yükseldi.
İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler 4B’li yani diğer bir deyişle Bağ-Kur’lu olur. Bu sebeple emeklilik hesaplama işlemi yapılırken Bağ-Kur koşulları geçerlidir. Özellikle ev hanımları isteğe bağlı sigorta ile ilerleyen zamanlarda emekli maaşını hak etmek için araştırma içine girer. Emeklilik için ev hanımlarında prim, yaş ve yıl olarak 3 şart aranır. Yılı ve primi tamamlamak için belirli bir süre sigortalı olma şartı vardır.
Ayrıca ev hanımları eğer ilk sigorta girişinden sonra doğum yaptıysa doğum borçlanması yapabilir. Erkekler de askerlik yaptığı süreyi borçlanabilir. İsteğe bağlı sigorta uygulamasına başvurarak siz de primleri kendiniz ödeyerek emekli olabilirsiniz.
İsteğe bağlı sigorta emeklisi ne kadar maaş alır sorusunun cevabı emekli olunacak sigorta kolu ve pirim ödenen dönemlere, primlerin düşükten mi yoksa yüksekten mi ödendiğine göre farklılık gösterir. Prim ödemeleri hep asgariden ödenenler için 2023 yılında en düşük isteğe bağlı emeklilik maaşı 7500 TL oldu.
Pek isteğe bağlı Bağkur maaşı ne kadar? İsteğe bağlı Bağkur kapsamında prim ödeyenler Ek-5 sigortasına göre biraz daha yüksek emeki maaşı alabilirler.
2023 yılında en düşüki isteğe bağlı 4b Bağkur maaşı 7500 TLʼdir.
Ek 5 tarım sigortası tarım ve orman işçileri için dışarıdan sigorta ödemesi yapılabilen sigorta kollarından birisidir. Bu kapsamda emekli olacaklar için;
2022 yılında en düşük emekli aylığı 7500 TLʼdir.
En yüksek emekli maaşı dye br şey yoktur. Yukarıda da belirtiğimiz gibi ortalama prime esas kazanç, güncelleme katsayısı ve aylık bağlama oranı esas alınarak emekli maaşı hesaplaması yapılmaktadır.
5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (g) bendi kapsamında Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri bu kapsamdaki sigortalılıkları devam ettiği sürece isteğe bağlı sigortalı olabileceklerinden, bu sigortalıların takibinin doğru bir şekilde yapılabilmesini teminen sigortalı dosyaları önceden olduğu gibi sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenin işyeri sicil dosyasının işlem gördüğü sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezinde bulunacaktır.
2020/21 Sayılı SGK Genelgesi‘nde yapılan değişikliklere göre Türkiye’de ikamet etmekte iken ikametini uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkelere (Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre hariç) taşıyanların isteğe bağlı sigortalılığı ikametin yurt dışına taşındığı tarihten itibaren sona erecektir. Ancak ikametini uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere taşıyanların isteğe bağlı sigortalılıkları sigortalının aksine bir talebi olmadığı sürece devam ettirilecektir.
Bu şekilde prim ödenen süreler 4/A kapsamında sayılır.
İşveren Yönünden Ay İçinde 30 Günden Az Çalışıp İsteğe Bağlı Sigortalı Olanların Bildirimi Kanunun 50 nci maddesi ile ay içinde 30 günden az çalışan veya tam gün çalışmayanlar isteğe bağlı sigortaya müracaat etmeleri halinde kalan sürelerini isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek 30 güne tamamlama hakkına sahiptir.
Ay içinde 30 günden az çalışarak isteğe bağlı sigortalılık uygulamasından yararlanan sigortalılar aylık prim ve hizmet belgesindeki eksik gün nedeni 06 (Kısmi istihdam), 07 (Puantaj kayıtları), 17 (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma), 12 (Birden fazla) ve 13 (Diğer) olanlar dikkate alınacaktır. Bu sigortalıların zorunlu sigortalılık süresinin isteğe bağlı sigortaya beyan ettiği gün sayısından az olması halinde, eksik ödemiş oldukları aylara ilişkin hizmet, prim farkını ödemeleri halinde dikkate alınacaktır. Zorunlu çalışmalarının beyan ettikleri gün sayısından fazla olması halinde ise fazla ödenen tutarlar prim borçlarına mahsup edilebileceği gibi talepleri halinde sigortalılara iade edilecektir.
Bu şekilde prim ödenen süreler 4/A kapsamında sayılır.